Όπως και στον Γιο του Σαούλ, την άλλη μεγάλη ταινία της σεζόν 2015-2016, έτσι και στην Αγκαλιά του Φιδιού, μοναδική εμπειρία κινηματογραφικής υφής και όχι απλώς μια καλή ταινία, ο πρωταγωνιστής δεν είναι αποκλειστικά ο μοχλός του δράματος αλλά η συνείδηση της ιστορίας – και πόσο μακριά μας μεταφέρει ο Κολομβιανός σκηνοθέτης Σίρο Γκουέρα από τη συντριπτική κόλαση του Ολοκαυτώματος.

 

Ο ήρωας λέγεται Καραμακάτε και γεφυρώνει τις δύο ενότητες που εκτυλίσσονται αλληλένδετες κατά τη διάρκεια της αφήγησης: όντας νέος, το 1909, οδηγεί έναν Γερμανό εθνογράφο και τον βοηθό του στην εύρεση ενός σπάνιου ιαματικού φυτού. Τριάντα χρόνια αργότερα συμφωνεί να βοηθήσει έναν Αμερικανό βιολόγο, πάλι για τον ίδιο λόγο. Ωστόσο, ο ρόλος και η στάση του σαμάνου του Αμαζονίου έχουν αλλάξει δραστικά. Έχοντας μεταμορφωθεί από τον υπερήφανο και ορμητικό τελευταίο επιζώντα της φυλής του σε έναν κουρασμένο και απογοητευμένο περιπλανώμενο της ζούγκλας, ο Καραμακάτε φοβάται πως είναι ένας «τσουλατσάκι», ένας κενός άνθρωπος που έχει ξεχάσει τη σημασία των συμβόλων, τη χρήση των βοτάνων, τα γνωστά μονοπάτια και τα σίγουρα πατήματά του, αδέσποτο στοιχειό στον κήπο της λήθης. Το νήμα κόπηκε, η γραμμή έσβησε και ο survivor της ανομολόγητης γενοκτονίας προτείνει στον βιολόγο, με λόγια αργά και λυπημένα, να τον ακολουθήσει εκεί που θα τον οδηγήσει εκείνος, ο ξένος ερευνητής.

 

Βασισμένο στα ημερολόγια του Θέοντορ Κοχ Γκρίνμπεργκ, το φιλμ αποτυπώνει το τέλος του «φυσικού» πολιτισμού κάτω από το πρίσμα ενός γηγενούς, χρησιμοποιώντας κρουστές, στιλπνές ασπρόμαυρες εικόνες (εκτός από μερικές δηλωτικές, έγχρωμες παραισθήσεις στο φινάλε) και διάλογο που δεν διστάζει να διακόψει τον ρεαλισμό με μαγικές σκηνές, σε ένα ταξίδι της μνήμης, και της απουσίας της. Με την Αγκαλιά του Φιδιού, όλες οι νύξεις του Τζόζεφ Κόνραντ και του Βέρνερ Χέρτσογκ, από το Heart of Darkness και το Φιτσακαράλντο, βγάζουν νόημα σε ένα οργανικό φρέσκο για τις καταστροφικές συνέπειες της αποικιοκρατίας, τον ξεριζωμό των ντόπιων και την εξολόθρευση του οικοσυστήματος, στην πιο παρθένα περιοχή της Γης.

 

Η συνδυασμένη εισβολή των βαρόνων του καουτσούκ που εκμεταλλεύτηκαν και βασάνισαν τους δούλους, μαζί με τους χριστιανούς που έκαναν πλύση εγκεφάλου στην προσπάθειά τους να τιθασεύσουν τους παγανιστές (καταπληκτικές οι ψυχοτροπικές σεκάνς με τη σέκτα του παρανοϊκού Μεσσία στην καρδιά της ζούγκλας), βρίσκουν πρόσωπο και φωνή στον Καραμακάτε, τον εκφραστή μιας χαμένης πυξίδας, τον άνθρωπο που κρατούσε επί χρόνια το θαυματουργό μυστικό και τώρα πενθεί την απώλεια των ονείρων και των τραγουδιών του, ώσπου να γίνει άυλο πνεύμα και να ξαναβρεί τη θέση του στο σύμπαν.