Σε μια εντυπωσιακή παρανόηση ενός από τα θεμελιώδη δικαιώματα του αμερικανικού Συντάγματος, η υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Κρίστι Νόεμ, περιέγραψε το habeas corpus ως «δικαίωμα του προέδρου να απελαύνει ανθρώπους από τη χώρα».
Η δήλωση έγινε την Τρίτη, κατά τη διάρκεια ακρόασης της Γερουσίας για τον προϋπολογισμό του υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας για το επόμενο οικονομικό έτος. Η γερουσιαστής των Δημοκρατικών Μάγκι Χάσαν ζήτησε από τη Νόεμ να εξηγήσει τι σημαίνει ο όρος «habeas corpus».
«Το habeas corpus είναι ένα συνταγματικό δικαίωμα του προέδρου να μπορεί να απομακρύνει άτομα από τη χώρα», απάντησε η υπουργός.
Η Χάσαν αντέδρασε άμεσα, διορθώνοντάς την: «Το habeas corpus είναι θεμελιώδες δικαίωμα που διαχωρίζει τις ελεύθερες κοινωνίες όπως η Αμερική από αυταρχικά καθεστώτα όπως η Βόρεια Κορέα». Στη συνέχεια τη ρώτησε αν στηρίζει «τη βασική αυτή προστασία», δηλαδή την υποχρέωση της κυβέρνησης να παρουσιάζει δημόσια και τεκμηριωμένα τους λόγους κράτησης ενός ατόμου.
Η Νόεμ απάντησε ότι «ναι, στηρίζει το habeas corpus», αλλά πρόσθεσε ότι ο πρόεδρος «έχει τη συνταγματική εξουσία να αποφασίζει αν θα το αναστείλει».
Τι είναι το habeas corpus
Στην πραγματικότητα, το habeas corpus είναι η αρχή που προστατεύει κάθε άτομο από αυθαίρετη ή παράνομη κράτηση. Δίνει το δικαίωμα στους κρατούμενους να ζητήσουν δικαστική επανεξέταση της νομιμότητας της σύλληψής τους. Όπως αναφέρεται στο Άρθρο Ι, Παράγραφος 9 του Συντάγματος των ΗΠΑ, το habeas corpus μπορεί να ανασταλεί μόνο «σε περιπτώσεις εξέγερσης ή εισβολής, εφόσον το απαιτεί η δημόσια ασφάλεια» και μόνο από το Κογκρέσο, όχι από τον πρόεδρο.
«Η ρήτρα περί αναστολής είναι σαφής και περιοριστική», δήλωσε ο καθηγητής νομικής Μπράντον Γκάρετ από το Πανεπιστήμιο Duke. «Το habeas corpus μπορεί να ανασταλεί μόνο από το Κογκρέσο και μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις. Ο πρόεδρος δεν έχει αυτή την εξουσία».
Η δήλωση της Νόεμ έρχεται αφού ο Στίβεν Μίλερ, ένας υψηλόβαθμος σύμβουλος του προέδρου Τραμπ, δήλωσε νωρίτερα αυτόν τον μήνα ότι η κυβέρνηση εξετάζει τρόπους να περιορίσει το δικαίωμα της δικαστικής προστασίας για παράτυπους μετανάστες. Μεταξύ των σεναρίων που ανέφερε είναι η ενεργοποίηση του «Νόμου περί Εχθρικών Αλλοδαπών» του 1798 (Alien Enemies Act), που επιτρέπει την κράτηση υπηκόων εχθρικών κρατών κατά τη διάρκεια πολέμου ή κρίσης.
«Το Σύνταγμα είναι σαφές», δήλωσε ο Μίλερ. «Η αναστολή του habeas corpus επιτρέπεται σε περίπτωση εισβολής».
Stephen Miller says the White House is looking into suspending habeas corpus, which protects people from unlawful detentions: "A lot of it depends on whether the courts do the right thing or not." pic.twitter.com/AZLhFy79oZ
— CSPAN (@cspan) May 9, 2025
Προηγούμενα παραδείγματα αναστολής του habeas corpus
Η πιο διάσημη απόπειρα αναστολής του habeas corpus έγινε από τον Αβραάμ Λίνκολν το 1861, κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου. Ο πρόεδρος διέταξε την αναστολή του, υποστηρίζοντας ότι ήταν αναγκαία για την προστασία της Ένωσης από τους Νότιους αυτονομιστές. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ωστόσο ότι ενήργησε χωρίς αρμοδιότητα. Το Κογκρέσο επικύρωσε την απόφαση δύο χρόνια αργότερα με ειδική νομοθεσία. Ακόμη και σήμερα, οι μεγαλύτεροι επικριτές του Λίνκολν αναφέρουν την αναστολή του habeas corpus ως ένα από τα μελανά σημεία της προεδρίας του.
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η κυβέρνηση του Φραγκλίνου Ρούζβελτ διέταξε την κράτηση χιλιάδων Αμερικανών ιαπωνικής καταγωγής χωρίς να τους απαγγέλει κατηγορίες, προκαλώντας νέες αντιπαραθέσεις σχετικά με το αν καταπατήθηκε το δικαίωμα στο habeas corpus.
In 1942, Executive Order 9066 forced over 120,000 Japanese Americans into concentration camps.
— Getty (@GettyMuseum) February 19, 2021
Photojournalist Lucile Dandelet documented the experience of families in Los Angeles preparing for this forced relocation. Each tells the story of people forced to give up everything. pic.twitter.com/W87o3ipPKd
Νέες ανησυχίες για τη συνταγματική προστασία
Οι δηλώσεις της Νόεμ εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής ρητορικής που, σύμφωνα με νομικούς κύκλους, αποδεικνύει σοβαρή άγνοια ή σκόπιμη παρερμηνεία βασικών δικαιωμάτων. «Έχουμε δει μια σειρά από παραπλανητικές δηλώσεις το τελευταίο διάστημα, και αυτό είναι επικίνδυνο για την ακεραιότητα του κράτους δικαίου», δήλωσε ο καθηγητής Γκάρετ.
Με πληροφορίες από NPR, NBC
