Μια υδατογραφία του Paul Jouve στη συλλογή της γκαλερί Καλφαγιάν

Μια υδατογραφία του Paul Jouve στη συλλογή της γκαλερί Καλφαγιάν Facebook Twitter
Paul Jouve, 1918. Μακεδονικό βουβάλι. Κάρβουνο και γκουάς σε χαρτί, 61Χ98,5 εκ. Συλλογή Αρσέν και Ρουπέν Καλφαγιάν
0


Η YΔΑΤΟΓΡΑΦΙΑ απεικονίζει μια καθημερινή σκηνή από τη Θεσσαλονίκη του 1918. Τεράστιο βουβάλι, στολισμένο με πολύχρωμα υφάσματα, και στο βάθος η Ροτόντα. Είναι υδατογραφία του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου Paul Jouve, που βρισκόταν τότε στη Θεσσαλονίκη ως μέλος της γαλλικής στρατιάς της Ανατολής κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Το έργο παρουσιάζει και τοπογραφικό ενδιαφέρον για την ίδια την πόλη. Υπό τη γωνία που έχει ζωγραφιστεί μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως ο ζωγράφος στεκόταν στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το Σιντριβάνι. Είναι καταπληκτικό να συνειδητοποιείς πόσο έχει αλλάξει η Θεσσαλονίκη μέσα σε 100 χρόνια.

Από τη δεκαετία του '80, όταν ο αδελφός μου Αρσέν κι εγώ αρχίσαμε να ασχολούμαστε ενεργά με το εμπόριο της τέχνης, οι τοπογραφικές απεικονίσεις της Ελλάδος μάς κέντριζαν την προσοχή και το ενδιαφέρον. Στην Αγγλία, όπου σπουδάσαμε, υπήρχε μεγάλος αριθμός τέτοιων έργων από καλλιτέχνες του 18ου και του 19ου αιώνα που είχαν ταξιδέψει στην Ελλάδα, κυρίως τη νότια.

Μέσα από τη συλλογή διαπιστώσαμε πως οι απεικονίσεις της Θεσσαλονίκης αυξήθηκαν ραγδαία στα τέλη του 19ου αιώνα και, φυσικά, τα χρόνια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, και αυτός ο μεγάλος αριθμός έργων ήταν η απόδειξη του τεράστιου ενδιαφέροντος που προκλήθηκε στην περιοχή με τα πολιτικά γεγονότα και τις μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές που συντελέστηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα.

Τα δείγματα για τη Βόρεια Ελλάδα ήταν σχεδόν ανύπαρκτα. Το grand tour των Βορειοευρωπαίων περιηγητών και ευγενών δεν περιλάμβανε αρχαιολογικούς χώρους της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Θράκης. Άλλωστε, οι περισσότεροι από αυτούς τους τόπους και η ανακάλυψή τους θα γινόταν τον 20ό αιώνα. Οι περιοχές αυτές αποτελούσαν ακόμα τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και δεν τραβούσαν το ενδιαφέρον, όπως η Κωνσταντινούπολη και η Μικρά Ασία.

Ξαφνικά, λοιπόν, μια φίλη μας, έμπορος τέχνης, η Karen Taylor, γνωρίζοντας ότι η καταγωγή μας είναι από τη Θεσσαλονίκη, μας γνωστοποίησε την ύπαρξη 5 έργων που απεικόνιζαν μνημεία της Θεσσαλονίκης. Ήταν τα έργα μιας Αγγλίδας περιηγήτριας από τα μέσα του 19ου αιώνα, ονόματι Charlotte Smith (πιθανώς νοσοκόμα). Ήταν διαθέσιμα προς πώληση! Έτσι έγινε η πρώτη αγορά και η αρχή της συλλογής, που μέσα σε 30 χρόνια έχει φτάσει να αριθμεί εκατοντάδες έργα, κυρίως υδατογραφίες, λάδια και σχέδια της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας.

Μέσα από τη συλλογή διαπιστώσαμε πως οι απεικονίσεις της Θεσσαλονίκης αυξήθηκαν ραγδαία στα τέλη του 19ου αιώνα και, φυσικά, τα χρόνια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, και αυτός ο μεγάλος αριθμός έργων ήταν η απόδειξη του τεράστιου ενδιαφέροντος που προκλήθηκε στην περιοχή με τα πολιτικά γεγονότα και τις μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές που συντελέστηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα.

Μεγαλώνοντας στη Θεσσαλονίκη στα τέλη της δεκαετίας του '60 και στις αρχές του '70 δίπλα στη γενιά των παππούδων και των γιαγιάδων μας, ήταν ζωηρές οι περιγραφές για την πόλη μας στις αρχές του 20ού αιώνα. Άλλωστε, η γιαγιά μας, Νεβάρτ, μητέρα του πατέρα μας, Γκαραμπέτ, είχε ζήσει την Απελευθέρωση του '12, καθώς είχε γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη το 1900, σε αντίθεση με τον άντρα της και παππού μας, Ρουπέν, που είχε γεννηθεί στο Talas της Καππαδοκίας και έφτασε στη Θεσσαλονίκη αργότερα, ως επιζών της Γενοκτονίας.

Η ατμόσφαιρα των έργων αυτών έχει έντονα τα στοιχεία των αναμνήσεων και των διηγήσεων για την πόλη που μεγαλώσαμε. Πολλές φορές αναρωτιόμαστε με τον Αρσέν γιατί συνεχίζουμε να αναζητούμε σε κάθε σημείο της Γης άλλα, παρόμοια έργα, που δεν σταματάμε να συλλέγουμε. Η απάντηση ίσως είναι η μνήμη που θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανή, μαζί με τους ανθρώπους που ήταν κομμάτι της. Ένα κομμάτι ήταν και η οικογένειά μας. Η εντατικοποίηση της έρευνας μας έχει βοηθήσει να μάθουμε πολλά για το πώς ήταν η Θεσσαλονίκη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι που το υλικό που έχουμε συλλέξει ο Αρσέν κι εγώ βοηθάει την έρευνα ακόμα περισσότερο. Ακούραστος βοηθός της μελέτης είναι η συνεργάτις μας Σοφία Ανυπαρίδου, που με αμέριστο ενθουσιασμό ασχολείται με τα ζητήματα της συλλογής.

Εικαστικά
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τρία σπάνια αριστουργήματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τρία σπάνια αριστουργήματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Ο πάπυρος του Δερβενίου, το Μετάλλιο της Αθηνάς από επίσημο μακεδονικό άρμα και οι Μαρμάρινες νεκρικές κλίνες του μακεδονικού τάφου της Ποτίδαιας. Η αναπληρώτρια διευθύντρια του Αρχαιολοκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, δρ. Αγγελική Κουκουβού, γράφει για τρία σπουδαία αντικείμενα από τη συλλογή του μουσείου.
THE LIFO TEAM
Tο απότομο τέλος της κοσμοπολίτικης Θεσσαλονίκης (1870 -1917)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Tο απότομο τέλος της κοσμοπολίτικης Θεσσαλονίκης (1870 -1917)

Η έκθεση του ΜΙΕΤ «Το τέλος της παλιάς μας πόλης» αναφέρεται στο μισό του αιώνα που σημάδεψε την μετάβασή της Θεσσαλονίκης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη σύγχρονη Ελλάδα
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η φωτογκραβούρα «Observation» του Viktor Koen στο MOMus - Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης

Το Μεγάλο Ελληνικό Μουσείο / Η φωτογκραβούρα «Observation» του Viktor Koen στο MOMus - Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης

Ο επιμελητής του MOMus - Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και προϊστάμενος Συλλογών του MOMus - Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, Ηρακλής Παπαϊωάννου, γράφει για μια εμβληματική φωτογραφία της συλλογής.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης πέταξε τον Πλάτωνα σε ένα escape room για την Μπιενάλε

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο συναρπαστικός εξπρεσιονισμός του Ζορζ Ρουό 

Εικαστικά / Ζορζ Ρουό: Ο μεγάλος λησμονημένος του εξπρεσιονισμού

Ο Γάλλος ζωγράφος και χαράκτης συνδέθηκε με τα κινήματα της μοντέρνας τέχνης στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά ξεχάστηκε μετά τον θάνατό του. Μια έκθεση με σημαντικά του έργα τον επαναφέρει στο προσκήνιο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«ΤΕΧΝΗ – ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ»: Η διαρκής συμβολή των δύο ομάδων στην ανεπανάληπτη πολιτισμική κίνηση της Θεσσαλονίκης

Εικαστικά / «Διαγώνιος» και «Τέχνη»: Πρόσφεραν παιδεία στη Θεσσαλονίκη. Τώρα συναντιούνται ξανά σε μια έκθεση

Η «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου και η Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη» επιστρέφουν στο προσκήνιο μέσα από ένα αφιέρωμα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, που αναδεικνύει δύο ιστορικές ομάδες της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «λίστα Τραμπ» και τα «απαράδεκτα έργα τέχνης» οδηγούν σε μια άλλη Αμερική

Εικαστικά / Tο μένος του Τραμπ για το Smithsonian: Λογοκρισία, ρατσισμός, λίστες με «απαράδεκτα» έργα

Με στόχο το μεγαλύτερο συγκρότημα μουσείων και ερευνητικών κέντρων στον κόσμο, ο Τραμπ επιχειρεί να ασκήσει έλεγχο και λογοκρισία σε έργα τέχνης και στο περιεχόμενο εκθέσεων, κατηγορώντας το Smithsonian ως «woke» και απειλώντας με περικοπές της χρηματοδότησής του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Εικαστικά / Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Μια από τις πιο εξέχουσες συλλέκτριες στην Ευρώπη, η οποία έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στην Ύδρα, αποφάσισε να πουλήσει τη συλλογή σουρεαλιστικής και μεταπολεμικής τέχνης που στεγάζει στο σπίτι της στο Λονδίνο -τη μεγαλύτερη αυτού του είδους- σε μια δημοπρασία-ορόσημο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χάρις Επαμεινώνδα: Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις

Εικαστικά / Χάρις Επαμεινώνδα: «Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις»

Η βραβευμένη με Αργυρό Λέοντα Κύπρια εικαστικός συνθέτει έναν κόσμο θραυσμάτων, αποκομμάτων της εσωτερικότητας, με ελλειπτικές εικόνες, τον οποίο μας προκαλεί να ανακατασκευάσουμε μέσα από τη σταδιακή του αποκάλυψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Εικαστικά / Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Οι δύο καλλιτέχνες με καταγωγή από Κύπρο και Ελλάδα αντίστοιχα, παρουσιάζουν νέα έργα τους σε μια από τις σημαντικότερες εικαστικές διοργανώσεις της Βρετανίας που φιλοξενεί 30 καλλιτέχνες και συλλογικότητες, με αναθέσεις και θεματικές που έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία και τις αξίες που διαπερνούν την πόλη αυτή: καταγωγή και μνήμη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση για την πολύχρωμη, πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Εικαστικά / Μια έκθεση για την πολύχρωμη και πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ο Τόνι Μιλάκης καταγράφει μια πόλη που η πραγματικότητα προσφέρει τις καλύτερες ζωγραφικές λύσεις, που ακόμη και το πιο ευφάνταστο μυαλό ενός καλλιτέχνη δεν μπορεί να τις επινοήσει.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Ο Ζαν Φρανσουά Μιλέ και η ατέρμονη γοητεία της φύσης και των εργατών της γης

Εικαστικά / Ζαν Φρανσουά Μιλέ: ο ζωγράφος που ο Βαν Γκογκ αποκαλούσε «πρωτοπόρο»

«Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο νομίζω ότι ο Μιλέ πίστευε σε κάτι ανώτερο» έγραφε ο Βαν Γκογκ για τον «ζωγράφο των χωρικών» αλλά και έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του γαλλικού ρεαλισμού. Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου τον τιμά με μια μεγάλη έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το Μοναστήρι του Καρόλου: Το μουσείο του «κομμωτή των σταρ»

Εικαστικά / Κάρολος: O «κομμωτής των σταρ» έχει πλέον δικό του μουσείο στα Χανιά

Το «Μοναστήρι του Καρόλου», ένα ενετικό κτίσμα του 1583 και κατοικία του αυτοδίδακτου δημιουργού από το 1991, έχει μετατραπεί σε ένα μοναδικό καταφύγιο όπου συνυπάρχουν η ιστορία της κομμωτικής, έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών μαζί με μνήμες της Μαρίας Κάλλας, της Μπριζίτ Μπαρντό αλλά και της Μαντάμ Ορτάνς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

Εικαστικά / Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

«Τα έργα του αποθεώνουν την ικανότητα του έρωτα να μας αποσπά από την ιδέα του θανάτου». Και έχουμε την ευκαιρία να τα δούμε στην αναδρομική έκθεση του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Άνδρο, και στην Αθήνα. Όλα σχεδόν, εκτός από το πιο γνωστό του, το οποίο οι επιμελητές απέρριψαν ως «κραυγαλέο»...
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το Fondation Louis Vuitton υποδέχεται 270 έργα του Gerhard Richter σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση

Εικαστικά / Gerhard Richter: «Τώρα που δεν απέμειναν ιερείς ή φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στον κόσμο»

270 έργα ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή ζωγράφους θα εκτεθούν το φθινόπωρο στο Fondation Louis Vuitton σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ