Μια υδατογραφία του Paul Jouve στη συλλογή της γκαλερί Καλφαγιάν

Μια υδατογραφία του Paul Jouve στη συλλογή της γκαλερί Καλφαγιάν Facebook Twitter
Paul Jouve, 1918. Μακεδονικό βουβάλι. Κάρβουνο και γκουάς σε χαρτί, 61Χ98,5 εκ. Συλλογή Αρσέν και Ρουπέν Καλφαγιάν
0


Η YΔΑΤΟΓΡΑΦΙΑ απεικονίζει μια καθημερινή σκηνή από τη Θεσσαλονίκη του 1918. Τεράστιο βουβάλι, στολισμένο με πολύχρωμα υφάσματα, και στο βάθος η Ροτόντα. Είναι υδατογραφία του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου Paul Jouve, που βρισκόταν τότε στη Θεσσαλονίκη ως μέλος της γαλλικής στρατιάς της Ανατολής κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Το έργο παρουσιάζει και τοπογραφικό ενδιαφέρον για την ίδια την πόλη. Υπό τη γωνία που έχει ζωγραφιστεί μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως ο ζωγράφος στεκόταν στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το Σιντριβάνι. Είναι καταπληκτικό να συνειδητοποιείς πόσο έχει αλλάξει η Θεσσαλονίκη μέσα σε 100 χρόνια.

Από τη δεκαετία του '80, όταν ο αδελφός μου Αρσέν κι εγώ αρχίσαμε να ασχολούμαστε ενεργά με το εμπόριο της τέχνης, οι τοπογραφικές απεικονίσεις της Ελλάδος μάς κέντριζαν την προσοχή και το ενδιαφέρον. Στην Αγγλία, όπου σπουδάσαμε, υπήρχε μεγάλος αριθμός τέτοιων έργων από καλλιτέχνες του 18ου και του 19ου αιώνα που είχαν ταξιδέψει στην Ελλάδα, κυρίως τη νότια.

Μέσα από τη συλλογή διαπιστώσαμε πως οι απεικονίσεις της Θεσσαλονίκης αυξήθηκαν ραγδαία στα τέλη του 19ου αιώνα και, φυσικά, τα χρόνια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, και αυτός ο μεγάλος αριθμός έργων ήταν η απόδειξη του τεράστιου ενδιαφέροντος που προκλήθηκε στην περιοχή με τα πολιτικά γεγονότα και τις μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές που συντελέστηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα.

Τα δείγματα για τη Βόρεια Ελλάδα ήταν σχεδόν ανύπαρκτα. Το grand tour των Βορειοευρωπαίων περιηγητών και ευγενών δεν περιλάμβανε αρχαιολογικούς χώρους της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Θράκης. Άλλωστε, οι περισσότεροι από αυτούς τους τόπους και η ανακάλυψή τους θα γινόταν τον 20ό αιώνα. Οι περιοχές αυτές αποτελούσαν ακόμα τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και δεν τραβούσαν το ενδιαφέρον, όπως η Κωνσταντινούπολη και η Μικρά Ασία.

Ξαφνικά, λοιπόν, μια φίλη μας, έμπορος τέχνης, η Karen Taylor, γνωρίζοντας ότι η καταγωγή μας είναι από τη Θεσσαλονίκη, μας γνωστοποίησε την ύπαρξη 5 έργων που απεικόνιζαν μνημεία της Θεσσαλονίκης. Ήταν τα έργα μιας Αγγλίδας περιηγήτριας από τα μέσα του 19ου αιώνα, ονόματι Charlotte Smith (πιθανώς νοσοκόμα). Ήταν διαθέσιμα προς πώληση! Έτσι έγινε η πρώτη αγορά και η αρχή της συλλογής, που μέσα σε 30 χρόνια έχει φτάσει να αριθμεί εκατοντάδες έργα, κυρίως υδατογραφίες, λάδια και σχέδια της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας.

Μέσα από τη συλλογή διαπιστώσαμε πως οι απεικονίσεις της Θεσσαλονίκης αυξήθηκαν ραγδαία στα τέλη του 19ου αιώνα και, φυσικά, τα χρόνια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, και αυτός ο μεγάλος αριθμός έργων ήταν η απόδειξη του τεράστιου ενδιαφέροντος που προκλήθηκε στην περιοχή με τα πολιτικά γεγονότα και τις μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές που συντελέστηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα.

Μεγαλώνοντας στη Θεσσαλονίκη στα τέλη της δεκαετίας του '60 και στις αρχές του '70 δίπλα στη γενιά των παππούδων και των γιαγιάδων μας, ήταν ζωηρές οι περιγραφές για την πόλη μας στις αρχές του 20ού αιώνα. Άλλωστε, η γιαγιά μας, Νεβάρτ, μητέρα του πατέρα μας, Γκαραμπέτ, είχε ζήσει την Απελευθέρωση του '12, καθώς είχε γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη το 1900, σε αντίθεση με τον άντρα της και παππού μας, Ρουπέν, που είχε γεννηθεί στο Talas της Καππαδοκίας και έφτασε στη Θεσσαλονίκη αργότερα, ως επιζών της Γενοκτονίας.

Η ατμόσφαιρα των έργων αυτών έχει έντονα τα στοιχεία των αναμνήσεων και των διηγήσεων για την πόλη που μεγαλώσαμε. Πολλές φορές αναρωτιόμαστε με τον Αρσέν γιατί συνεχίζουμε να αναζητούμε σε κάθε σημείο της Γης άλλα, παρόμοια έργα, που δεν σταματάμε να συλλέγουμε. Η απάντηση ίσως είναι η μνήμη που θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανή, μαζί με τους ανθρώπους που ήταν κομμάτι της. Ένα κομμάτι ήταν και η οικογένειά μας. Η εντατικοποίηση της έρευνας μας έχει βοηθήσει να μάθουμε πολλά για το πώς ήταν η Θεσσαλονίκη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι που το υλικό που έχουμε συλλέξει ο Αρσέν κι εγώ βοηθάει την έρευνα ακόμα περισσότερο. Ακούραστος βοηθός της μελέτης είναι η συνεργάτις μας Σοφία Ανυπαρίδου, που με αμέριστο ενθουσιασμό ασχολείται με τα ζητήματα της συλλογής.

Εικαστικά
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τρία σπάνια αριστουργήματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τρία σπάνια αριστουργήματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Ο πάπυρος του Δερβενίου, το Μετάλλιο της Αθηνάς από επίσημο μακεδονικό άρμα και οι Μαρμάρινες νεκρικές κλίνες του μακεδονικού τάφου της Ποτίδαιας. Η αναπληρώτρια διευθύντρια του Αρχαιολοκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, δρ. Αγγελική Κουκουβού, γράφει για τρία σπουδαία αντικείμενα από τη συλλογή του μουσείου.
THE LIFO TEAM
Tο απότομο τέλος της κοσμοπολίτικης Θεσσαλονίκης (1870 -1917)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Tο απότομο τέλος της κοσμοπολίτικης Θεσσαλονίκης (1870 -1917)

Η έκθεση του ΜΙΕΤ «Το τέλος της παλιάς μας πόλης» αναφέρεται στο μισό του αιώνα που σημάδεψε την μετάβασή της Θεσσαλονίκης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη σύγχρονη Ελλάδα
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η φωτογκραβούρα «Observation» του Viktor Koen στο MOMus - Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης

Το Μεγάλο Ελληνικό Μουσείο / Η φωτογκραβούρα «Observation» του Viktor Koen στο MOMus - Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης

Ο επιμελητής του MOMus - Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και προϊστάμενος Συλλογών του MOMus - Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, Ηρακλής Παπαϊωάννου, γράφει για μια εμβληματική φωτογραφία της συλλογής.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ