Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών

Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών Facebook Twitter
Τα τοποθέτησε όλα, μαζί με το κουρδιστό τρένο και τα βαγόνια του ‒που κινούνταν σε πολύμορφες κυκλικές τροχιές με συγκλίσεις, σε επίπεδες και ανισόπεδες διασταυρώσεις με γέφυρες‒, σε ένα τεράστιο τετράγωνο τραπέζι με μια μεγάλη τρύπα στη μέση για να μπορεί να φθάνει κάποιος σχεδόν παντού. Πηγή: Μουσείο Μπενάκη - Παιχνιδιών
0

«Το κάθε παιχνίδι γίνεται μοναδικό από την ιστορία που το συνοδεύει και η ιστορία αυτή είναι το ίδιο σημαντική όσο και το παιχνίδι» έλεγε η Μαρία Αργυριάδη, συλλέκτρια και μελετήτρια των παιχνιδιών, η οποία το 1991 χάρισε περίπου 20.000 παιχνίδια στο Μουσείο Μπενάκη. Με πυρήνα τη συλλογή της δημιουργήθηκε το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών στο Παλαιό Φάληρο, στο κτίριο-Πύργο, δωρεά της Βέρας Κουλούρα, στη γωνία της λεωφόρου Ποσειδώνος με την οδό Τρίτωνος.

 

Το 2006 ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη το «τρένο των ονείρων των παιδικών του χρόνων». Ένα τρένο του Frank Hornby με εμπορική ονομασία Meccano Ltd HORNBY SERIES, κατασκευασμένο στην Αγγλία τη δεκαετία του ’30, πλαισιωμένο από διάφορα κτίσματα που έφτιαξε ο πατέρας του, Νικόλαος Τομπάζης, στις Ινδίες στις αρχές της δεκαετίας του ’40.

 

Στις αρχές της δεκαετίας του '40, θέλοντας να ευχαριστήσει τα δυο του παιδιά και να τους εκπλήξει για κάποια γενέθλια ή Χριστούγεννα, έκλεισε ένα δωμάτιο του σπιτιού τους και με άκρα μυστικότητα, μεταφέροντας όλα τα ξυλουργικά του εργαλεία εκεί, άρχισε να φτιάχνει υπό κλίμακα σπίτια, δημόσια κτίρια, σταθμό, αποβάθρες, αμαξοστάσιο, τηλεφωνικούς θαλάμους με τις επιγραφές τους, τις στέγες τους, «τα μπιχλιμπίδια» τους.

 

Σύμφωνα με τα λόγια του Αλέξανδρου Τομπάζη για την ιστορία του τρένου, ο πατέρας του έζησε στις Ινδίες πολλά χρόνια και η τελευταία πόλη διαμονής του ήταν το Karachi, μέρος της βρετανικής Ινδίας μέχρι το 1947.

 

Εκεί γεννήθηκαν και τα δυο του παιδιά, ο Αλέξανδρος το 1939 και έναν χρόνο αργότερα η αδελφή του Ιωάννα. Ο πατέρας τους, παράλληλα με τη δουλειά του, ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντα και ασχολίες του, διατηρούσε στο σπίτι τους ένα ξυλουργικό εργαστήριο. Ήταν άνθρωπος εργατικός και χαρακτηριζόταν από μεγάλη έφεση για την τάξη και την οργάνωση. Έτσι, στο ξυλουργικό του εργαστήριο κάθε εργαλείο, κάθε κουτί με καρφιά και βίδες είχε τη μοναδική του θέση, ζωγραφισμένη στον τοίχο πίσω από τον ξυλουργικό πάγκο ή στο ειδικό, φτιαγμένο από τον ίδιο, ράφι. Στις αρχές της δεκαετίας του ’40, θέλοντας να ευχαριστήσει τα δυο του παιδιά και να τους εκπλήξει για κάποια γενέθλια ή Χριστούγεννα, έκλεισε ένα δωμάτιο του σπιτιού τους και με άκρα μυστικότητα, μεταφέροντας όλα τα ξυλουργικά του εργαλεία εκεί, άρχισε να φτιάχνει υπό κλίμακα σπίτια, δημόσια κτίρια, σταθμό, αποβάθρες, αμαξοστάσιο, τηλεφωνικούς θαλάμους με τις επιγραφές τους, τις στέγες τους, «τα μπιχλιμπίδια» τους.

 

Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών Facebook Twitter
Πηγή: Μουσείο Μπενάκη - Παιχνιδιών

 

Τα τοποθέτησε όλα, μαζί με το κουρδιστό τρένο και τα βαγόνια του ‒που κινούνταν σε πολύμορφες κυκλικές τροχιές με συγκλίσεις, σε επίπεδες και ανισόπεδες διασταυρώσεις με γέφυρες‒, σε ένα τεράστιο τετράγωνο τραπέζι με μια μεγάλη τρύπα στη μέση για να μπορεί να φθάνει κάποιος σχεδόν παντού. Σε κάποιο σημείο είχε φτιάξει και έναν λόφο, ομοίωμα του Λυκαβηττού. Τα έβαψε όλα μόνος του, σχολαστικά και με μεγάλη προσοχή.

 

Μια μέρα άνοιξε το δωμάτιο που είχε μετατρέψει σε έναν μικρό παράδεισο, εκπλήσσοντας ευχάριστα και τα δυο παιδιά του. Δεν έπαιζαν όμως μόνο ο Αλέξανδρος και η Ιωάννα εκεί, έπαιζαν και οι μεγάλοι. Έμπαιναν στη μέση του τραπεζιού, μπουσουλώντας στα τέσσερα, κάτι που τους διασκέδαζε όλους πολύ.

 

Το 1945 η μητέρα τους αρρώστησε ξαφνικά. Έτσι αναγκάστηκαν να φύγουν από τις Ινδίες και να πάνε στην Αγγλία για τη θεραπεία της. Μαζί με τις αποσκευές τους πακεταρίστηκε σε κούτες και το τρένο με όλες τις κατασκευές που το συνόδευαν. Έναν χρόνο αργότερα, μετά τον θάνατο της μητέρας τους, ο Νικόλαος Τομπάζης μαζί με τα παιδιά του ήρθαν στην Αθήνα και εγκαταστάθηκαν στο νέο τους σπίτι. Στο υπόγειο του σπιτιού, σε ένα μικρό, σκοτεινό δωμάτιο, έστησε το τρένο. Ο Αλέξανδρος στο ιστορικό αναφέρει ότι «κάτι σαν να έλειπε ‒η φωνή του‒ σαν να είχε μείνει πίσω μακριά εκεί στις Ινδίες... μαζί με τα όνειρα των παιδικών χρόνων».

 

Μετά από λίγα χρόνια, ο Αλέξανδρος και η Ιωάννα πήγαν οικότροφοι σε σχολεία κι έτσι έλειπαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα από το σπίτι. Ο πατέρας τους, θέλοντας να μετατρέψει το δωμάτιο στο υπόγειο σε σκοτεινό θάλαμο του φωτογραφικού του εργαστηρίου, τύλιξε το τρένο μαζί με τα κτίσματα και τα έβαλε όλα με προσοχή και τακτικά σε πολλές κούτες που έμειναν σε κάποια πράσινα ντουλάπια του εργαστηρίου του μέχρι τον θάνατό του το 1986.

 

Οι κούτες ξανανοίχτηκαν από το Μουσείο Μπενάκη όταν έγινε η δωρεά. Το τρένο στήθηκε για μια έκθεση που οργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη στη Θεσσαλονίκη στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών το 2003. Ο Αλέξανδρος Τομπάζης επισκέφθηκε τότε την έκθεση και κοιτάζοντας λίγο παράμερα, ίσως αναπολώντας το τρένο των παιδικών του χρόνων, άκουσε μια δασκάλα, που με τους μαθητές της είχαν επισκεφθεί κι εκείνοι την έκθεση, να λέει: «Ελάτε, τώρα, παιδιά να δούμε αυτό το παιχνίδι, αυτό το τρένο. Είναι πολύ παλιό, ίσως 100 χρόνων. Θα ανήκε σε κάποιο παιδί που κάποτε θα έπαιζε με αυτό. Κοιτάξτε, είναι όλο καμωμένο στο χέρι, όχι σαν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια του σήμερα». Ενώ δίστασε λίγο στην αρχή, ζήτησε την άδεια από τη δασκάλα και είπε στα παιδιά την ιστορία του τρένου, «την ιστορία του τρένου των ονείρων των παιδικών του χρόνων...».

 

Το τρένο (ΤΠΠ_3561/1-13) και τα κτίσματα (ΤΠΠ_3564-3577 & ΤΠΠ_3593) κατασκευής Νικόλαου Τομπάζη βρίσκονται σήμερα στις προθήκες του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών, το οποίο εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2017, στεγάζοντας μία από τις 10 καλύτερες συλλογές παιχνιδιών της Ευρώπης στο εκλεκτικιστικό πέτρινο κτίριο του 1900 που παραπέμπει σε παραμύθι.

 

Εικαστικά
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μέσα στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη 

Εικαστικά / Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης αναδεικνύει το άχρηστο σε τέχνη

Το εργαστήριο του χαράκτη, όπου ξεδιπλώνεται ένα σύμπαν βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό παραμύθι, μεταφέρεται προσωρινά σε μια σχεδόν κρυμμένη αίθουσα του μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ