Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών

Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών Facebook Twitter
Τα τοποθέτησε όλα, μαζί με το κουρδιστό τρένο και τα βαγόνια του ‒που κινούνταν σε πολύμορφες κυκλικές τροχιές με συγκλίσεις, σε επίπεδες και ανισόπεδες διασταυρώσεις με γέφυρες‒, σε ένα τεράστιο τετράγωνο τραπέζι με μια μεγάλη τρύπα στη μέση για να μπορεί να φθάνει κάποιος σχεδόν παντού. Πηγή: Μουσείο Μπενάκη - Παιχνιδιών
0

«Το κάθε παιχνίδι γίνεται μοναδικό από την ιστορία που το συνοδεύει και η ιστορία αυτή είναι το ίδιο σημαντική όσο και το παιχνίδι» έλεγε η Μαρία Αργυριάδη, συλλέκτρια και μελετήτρια των παιχνιδιών, η οποία το 1991 χάρισε περίπου 20.000 παιχνίδια στο Μουσείο Μπενάκη. Με πυρήνα τη συλλογή της δημιουργήθηκε το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών στο Παλαιό Φάληρο, στο κτίριο-Πύργο, δωρεά της Βέρας Κουλούρα, στη γωνία της λεωφόρου Ποσειδώνος με την οδό Τρίτωνος.

 

Το 2006 ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη το «τρένο των ονείρων των παιδικών του χρόνων». Ένα τρένο του Frank Hornby με εμπορική ονομασία Meccano Ltd HORNBY SERIES, κατασκευασμένο στην Αγγλία τη δεκαετία του ’30, πλαισιωμένο από διάφορα κτίσματα που έφτιαξε ο πατέρας του, Νικόλαος Τομπάζης, στις Ινδίες στις αρχές της δεκαετίας του ’40.

 

Στις αρχές της δεκαετίας του '40, θέλοντας να ευχαριστήσει τα δυο του παιδιά και να τους εκπλήξει για κάποια γενέθλια ή Χριστούγεννα, έκλεισε ένα δωμάτιο του σπιτιού τους και με άκρα μυστικότητα, μεταφέροντας όλα τα ξυλουργικά του εργαλεία εκεί, άρχισε να φτιάχνει υπό κλίμακα σπίτια, δημόσια κτίρια, σταθμό, αποβάθρες, αμαξοστάσιο, τηλεφωνικούς θαλάμους με τις επιγραφές τους, τις στέγες τους, «τα μπιχλιμπίδια» τους.

 

Σύμφωνα με τα λόγια του Αλέξανδρου Τομπάζη για την ιστορία του τρένου, ο πατέρας του έζησε στις Ινδίες πολλά χρόνια και η τελευταία πόλη διαμονής του ήταν το Karachi, μέρος της βρετανικής Ινδίας μέχρι το 1947.

 

Εκεί γεννήθηκαν και τα δυο του παιδιά, ο Αλέξανδρος το 1939 και έναν χρόνο αργότερα η αδελφή του Ιωάννα. Ο πατέρας τους, παράλληλα με τη δουλειά του, ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντα και ασχολίες του, διατηρούσε στο σπίτι τους ένα ξυλουργικό εργαστήριο. Ήταν άνθρωπος εργατικός και χαρακτηριζόταν από μεγάλη έφεση για την τάξη και την οργάνωση. Έτσι, στο ξυλουργικό του εργαστήριο κάθε εργαλείο, κάθε κουτί με καρφιά και βίδες είχε τη μοναδική του θέση, ζωγραφισμένη στον τοίχο πίσω από τον ξυλουργικό πάγκο ή στο ειδικό, φτιαγμένο από τον ίδιο, ράφι. Στις αρχές της δεκαετίας του ’40, θέλοντας να ευχαριστήσει τα δυο του παιδιά και να τους εκπλήξει για κάποια γενέθλια ή Χριστούγεννα, έκλεισε ένα δωμάτιο του σπιτιού τους και με άκρα μυστικότητα, μεταφέροντας όλα τα ξυλουργικά του εργαλεία εκεί, άρχισε να φτιάχνει υπό κλίμακα σπίτια, δημόσια κτίρια, σταθμό, αποβάθρες, αμαξοστάσιο, τηλεφωνικούς θαλάμους με τις επιγραφές τους, τις στέγες τους, «τα μπιχλιμπίδια» τους.

 

Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών Facebook Twitter
Πηγή: Μουσείο Μπενάκη - Παιχνιδιών

 

Τα τοποθέτησε όλα, μαζί με το κουρδιστό τρένο και τα βαγόνια του ‒που κινούνταν σε πολύμορφες κυκλικές τροχιές με συγκλίσεις, σε επίπεδες και ανισόπεδες διασταυρώσεις με γέφυρες‒, σε ένα τεράστιο τετράγωνο τραπέζι με μια μεγάλη τρύπα στη μέση για να μπορεί να φθάνει κάποιος σχεδόν παντού. Σε κάποιο σημείο είχε φτιάξει και έναν λόφο, ομοίωμα του Λυκαβηττού. Τα έβαψε όλα μόνος του, σχολαστικά και με μεγάλη προσοχή.

 

Μια μέρα άνοιξε το δωμάτιο που είχε μετατρέψει σε έναν μικρό παράδεισο, εκπλήσσοντας ευχάριστα και τα δυο παιδιά του. Δεν έπαιζαν όμως μόνο ο Αλέξανδρος και η Ιωάννα εκεί, έπαιζαν και οι μεγάλοι. Έμπαιναν στη μέση του τραπεζιού, μπουσουλώντας στα τέσσερα, κάτι που τους διασκέδαζε όλους πολύ.

 

Το 1945 η μητέρα τους αρρώστησε ξαφνικά. Έτσι αναγκάστηκαν να φύγουν από τις Ινδίες και να πάνε στην Αγγλία για τη θεραπεία της. Μαζί με τις αποσκευές τους πακεταρίστηκε σε κούτες και το τρένο με όλες τις κατασκευές που το συνόδευαν. Έναν χρόνο αργότερα, μετά τον θάνατο της μητέρας τους, ο Νικόλαος Τομπάζης μαζί με τα παιδιά του ήρθαν στην Αθήνα και εγκαταστάθηκαν στο νέο τους σπίτι. Στο υπόγειο του σπιτιού, σε ένα μικρό, σκοτεινό δωμάτιο, έστησε το τρένο. Ο Αλέξανδρος στο ιστορικό αναφέρει ότι «κάτι σαν να έλειπε ‒η φωνή του‒ σαν να είχε μείνει πίσω μακριά εκεί στις Ινδίες... μαζί με τα όνειρα των παιδικών χρόνων».

 

Μετά από λίγα χρόνια, ο Αλέξανδρος και η Ιωάννα πήγαν οικότροφοι σε σχολεία κι έτσι έλειπαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα από το σπίτι. Ο πατέρας τους, θέλοντας να μετατρέψει το δωμάτιο στο υπόγειο σε σκοτεινό θάλαμο του φωτογραφικού του εργαστηρίου, τύλιξε το τρένο μαζί με τα κτίσματα και τα έβαλε όλα με προσοχή και τακτικά σε πολλές κούτες που έμειναν σε κάποια πράσινα ντουλάπια του εργαστηρίου του μέχρι τον θάνατό του το 1986.

 

Οι κούτες ξανανοίχτηκαν από το Μουσείο Μπενάκη όταν έγινε η δωρεά. Το τρένο στήθηκε για μια έκθεση που οργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη στη Θεσσαλονίκη στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών το 2003. Ο Αλέξανδρος Τομπάζης επισκέφθηκε τότε την έκθεση και κοιτάζοντας λίγο παράμερα, ίσως αναπολώντας το τρένο των παιδικών του χρόνων, άκουσε μια δασκάλα, που με τους μαθητές της είχαν επισκεφθεί κι εκείνοι την έκθεση, να λέει: «Ελάτε, τώρα, παιδιά να δούμε αυτό το παιχνίδι, αυτό το τρένο. Είναι πολύ παλιό, ίσως 100 χρόνων. Θα ανήκε σε κάποιο παιδί που κάποτε θα έπαιζε με αυτό. Κοιτάξτε, είναι όλο καμωμένο στο χέρι, όχι σαν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια του σήμερα». Ενώ δίστασε λίγο στην αρχή, ζήτησε την άδεια από τη δασκάλα και είπε στα παιδιά την ιστορία του τρένου, «την ιστορία του τρένου των ονείρων των παιδικών του χρόνων...».

 

Το τρένο (ΤΠΠ_3561/1-13) και τα κτίσματα (ΤΠΠ_3564-3577 & ΤΠΠ_3593) κατασκευής Νικόλαου Τομπάζη βρίσκονται σήμερα στις προθήκες του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών, το οποίο εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2017, στεγάζοντας μία από τις 10 καλύτερες συλλογές παιχνιδιών της Ευρώπης στο εκλεκτικιστικό πέτρινο κτίριο του 1900 που παραπέμπει σε παραμύθι.

 

Εικαστικά
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ