Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών

Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών Facebook Twitter
Τα τοποθέτησε όλα, μαζί με το κουρδιστό τρένο και τα βαγόνια του ‒που κινούνταν σε πολύμορφες κυκλικές τροχιές με συγκλίσεις, σε επίπεδες και ανισόπεδες διασταυρώσεις με γέφυρες‒, σε ένα τεράστιο τετράγωνο τραπέζι με μια μεγάλη τρύπα στη μέση για να μπορεί να φθάνει κάποιος σχεδόν παντού. Πηγή: Μουσείο Μπενάκη - Παιχνιδιών
0

«Το κάθε παιχνίδι γίνεται μοναδικό από την ιστορία που το συνοδεύει και η ιστορία αυτή είναι το ίδιο σημαντική όσο και το παιχνίδι» έλεγε η Μαρία Αργυριάδη, συλλέκτρια και μελετήτρια των παιχνιδιών, η οποία το 1991 χάρισε περίπου 20.000 παιχνίδια στο Μουσείο Μπενάκη. Με πυρήνα τη συλλογή της δημιουργήθηκε το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών στο Παλαιό Φάληρο, στο κτίριο-Πύργο, δωρεά της Βέρας Κουλούρα, στη γωνία της λεωφόρου Ποσειδώνος με την οδό Τρίτωνος.

 

Το 2006 ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη το «τρένο των ονείρων των παιδικών του χρόνων». Ένα τρένο του Frank Hornby με εμπορική ονομασία Meccano Ltd HORNBY SERIES, κατασκευασμένο στην Αγγλία τη δεκαετία του ’30, πλαισιωμένο από διάφορα κτίσματα που έφτιαξε ο πατέρας του, Νικόλαος Τομπάζης, στις Ινδίες στις αρχές της δεκαετίας του ’40.

 

Στις αρχές της δεκαετίας του '40, θέλοντας να ευχαριστήσει τα δυο του παιδιά και να τους εκπλήξει για κάποια γενέθλια ή Χριστούγεννα, έκλεισε ένα δωμάτιο του σπιτιού τους και με άκρα μυστικότητα, μεταφέροντας όλα τα ξυλουργικά του εργαλεία εκεί, άρχισε να φτιάχνει υπό κλίμακα σπίτια, δημόσια κτίρια, σταθμό, αποβάθρες, αμαξοστάσιο, τηλεφωνικούς θαλάμους με τις επιγραφές τους, τις στέγες τους, «τα μπιχλιμπίδια» τους.

 

Σύμφωνα με τα λόγια του Αλέξανδρου Τομπάζη για την ιστορία του τρένου, ο πατέρας του έζησε στις Ινδίες πολλά χρόνια και η τελευταία πόλη διαμονής του ήταν το Karachi, μέρος της βρετανικής Ινδίας μέχρι το 1947.

 

Εκεί γεννήθηκαν και τα δυο του παιδιά, ο Αλέξανδρος το 1939 και έναν χρόνο αργότερα η αδελφή του Ιωάννα. Ο πατέρας τους, παράλληλα με τη δουλειά του, ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντα και ασχολίες του, διατηρούσε στο σπίτι τους ένα ξυλουργικό εργαστήριο. Ήταν άνθρωπος εργατικός και χαρακτηριζόταν από μεγάλη έφεση για την τάξη και την οργάνωση. Έτσι, στο ξυλουργικό του εργαστήριο κάθε εργαλείο, κάθε κουτί με καρφιά και βίδες είχε τη μοναδική του θέση, ζωγραφισμένη στον τοίχο πίσω από τον ξυλουργικό πάγκο ή στο ειδικό, φτιαγμένο από τον ίδιο, ράφι. Στις αρχές της δεκαετίας του ’40, θέλοντας να ευχαριστήσει τα δυο του παιδιά και να τους εκπλήξει για κάποια γενέθλια ή Χριστούγεννα, έκλεισε ένα δωμάτιο του σπιτιού τους και με άκρα μυστικότητα, μεταφέροντας όλα τα ξυλουργικά του εργαλεία εκεί, άρχισε να φτιάχνει υπό κλίμακα σπίτια, δημόσια κτίρια, σταθμό, αποβάθρες, αμαξοστάσιο, τηλεφωνικούς θαλάμους με τις επιγραφές τους, τις στέγες τους, «τα μπιχλιμπίδια» τους.

 

Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών Facebook Twitter
Πηγή: Μουσείο Μπενάκη - Παιχνιδιών

 

Τα τοποθέτησε όλα, μαζί με το κουρδιστό τρένο και τα βαγόνια του ‒που κινούνταν σε πολύμορφες κυκλικές τροχιές με συγκλίσεις, σε επίπεδες και ανισόπεδες διασταυρώσεις με γέφυρες‒, σε ένα τεράστιο τετράγωνο τραπέζι με μια μεγάλη τρύπα στη μέση για να μπορεί να φθάνει κάποιος σχεδόν παντού. Σε κάποιο σημείο είχε φτιάξει και έναν λόφο, ομοίωμα του Λυκαβηττού. Τα έβαψε όλα μόνος του, σχολαστικά και με μεγάλη προσοχή.

 

Μια μέρα άνοιξε το δωμάτιο που είχε μετατρέψει σε έναν μικρό παράδεισο, εκπλήσσοντας ευχάριστα και τα δυο παιδιά του. Δεν έπαιζαν όμως μόνο ο Αλέξανδρος και η Ιωάννα εκεί, έπαιζαν και οι μεγάλοι. Έμπαιναν στη μέση του τραπεζιού, μπουσουλώντας στα τέσσερα, κάτι που τους διασκέδαζε όλους πολύ.

 

Το 1945 η μητέρα τους αρρώστησε ξαφνικά. Έτσι αναγκάστηκαν να φύγουν από τις Ινδίες και να πάνε στην Αγγλία για τη θεραπεία της. Μαζί με τις αποσκευές τους πακεταρίστηκε σε κούτες και το τρένο με όλες τις κατασκευές που το συνόδευαν. Έναν χρόνο αργότερα, μετά τον θάνατο της μητέρας τους, ο Νικόλαος Τομπάζης μαζί με τα παιδιά του ήρθαν στην Αθήνα και εγκαταστάθηκαν στο νέο τους σπίτι. Στο υπόγειο του σπιτιού, σε ένα μικρό, σκοτεινό δωμάτιο, έστησε το τρένο. Ο Αλέξανδρος στο ιστορικό αναφέρει ότι «κάτι σαν να έλειπε ‒η φωνή του‒ σαν να είχε μείνει πίσω μακριά εκεί στις Ινδίες... μαζί με τα όνειρα των παιδικών χρόνων».

 

Μετά από λίγα χρόνια, ο Αλέξανδρος και η Ιωάννα πήγαν οικότροφοι σε σχολεία κι έτσι έλειπαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα από το σπίτι. Ο πατέρας τους, θέλοντας να μετατρέψει το δωμάτιο στο υπόγειο σε σκοτεινό θάλαμο του φωτογραφικού του εργαστηρίου, τύλιξε το τρένο μαζί με τα κτίσματα και τα έβαλε όλα με προσοχή και τακτικά σε πολλές κούτες που έμειναν σε κάποια πράσινα ντουλάπια του εργαστηρίου του μέχρι τον θάνατό του το 1986.

 

Οι κούτες ξανανοίχτηκαν από το Μουσείο Μπενάκη όταν έγινε η δωρεά. Το τρένο στήθηκε για μια έκθεση που οργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη στη Θεσσαλονίκη στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών το 2003. Ο Αλέξανδρος Τομπάζης επισκέφθηκε τότε την έκθεση και κοιτάζοντας λίγο παράμερα, ίσως αναπολώντας το τρένο των παιδικών του χρόνων, άκουσε μια δασκάλα, που με τους μαθητές της είχαν επισκεφθεί κι εκείνοι την έκθεση, να λέει: «Ελάτε, τώρα, παιδιά να δούμε αυτό το παιχνίδι, αυτό το τρένο. Είναι πολύ παλιό, ίσως 100 χρόνων. Θα ανήκε σε κάποιο παιδί που κάποτε θα έπαιζε με αυτό. Κοιτάξτε, είναι όλο καμωμένο στο χέρι, όχι σαν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια του σήμερα». Ενώ δίστασε λίγο στην αρχή, ζήτησε την άδεια από τη δασκάλα και είπε στα παιδιά την ιστορία του τρένου, «την ιστορία του τρένου των ονείρων των παιδικών του χρόνων...».

 

Το τρένο (ΤΠΠ_3561/1-13) και τα κτίσματα (ΤΠΠ_3564-3577 & ΤΠΠ_3593) κατασκευής Νικόλαου Τομπάζη βρίσκονται σήμερα στις προθήκες του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών, το οποίο εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2017, στεγάζοντας μία από τις 10 καλύτερες συλλογές παιχνιδιών της Ευρώπης στο εκλεκτικιστικό πέτρινο κτίριο του 1900 που παραπέμπει σε παραμύθι.

 

Εικαστικά
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Εικαστικά / Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης «Σολοικισμός», έρχεται το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 στον Ελαφότοπο, στα Ζαγοροχώρια. Ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής του μίλησε στη LifO.
M. HULOT
Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Εικαστικά / Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων και έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν, στο νέο πρόγραμμα του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ