Ένας ξεχωριστός Κυκλαδίτης στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Facebook Twitter

Ένας ξεχωριστός Κυκλαδίτης στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

0

Ο αριθμός 308 της Συλλογής Ν.Γ. Γουλανδρή στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δεν αντιστοιχεί σε ένα συνηθισμένο μαρμάρινο ειδώλιο του Κυκλαδικού Πολιτισμού. Τόσο  ο τρόπος απόδοσης της μορφής, όσο και η δήλωση του φύλου του αλλά και της εξάρτυσής του, φανερώνουν ότι πρόκειται για κάτι διαφορετικό και σπάνιο. Η διαφορετικότητα και η σπανιότητα όμως αυτή δεν αποτελούν τις μόνες συνιστώσες της σπουδαιότητάς του, η οποία τονίζεται ακόμα περισσότερο από τις ιδεολογικές προεκτάσεις που πιθανώς συνόδευαν τη μορφή στο πρωτογενές της περιβάλλον, τις προϊστορικές Κυκλάδες.

Το ειδώλιο ανήκει σε μια ξεχωριστή κατηγορία πρωτοκυκλαδικών ειδωλίων που μοιράζονται παρόμοια χαρακτηριστικά και χρονολογούνται περί το 2400/2300 π.Χ. Το ίδιο, με βάση τη σαφή απόδοση των γεννητικών οργάνων, παριστάνει αναμφίβολα μια όρθια ανδρική μορφή, και αυτό από μόνο του είναι σημαντικό, καθώς σχεδόν το 90% του συνόλου των γνωστών κυκλαδικών ειδωλίων αφορά σε μορφές που αποδίδουν αφαιρετικά την εικόνα της γυναίκας. Κύριο γνώρισμά του είναι το ωοειδές πλέον και όχι τριγωνικό κεφάλι, πάνω στο οποίο εμφανίζονται περισσότερα ανατομικά χαρακτηριστικά του προσώπου εκτός από τη μύτη, όπως τα μάτια και το στόμα που τονίζονται με εγχάραξη, αλλά και τα αφτιά, τα φρύδια και τα μαλλιά στο πίσω μέρος του κεφαλιού που δηλώνονται ανάγλυφα. Επιπλέον, η απομάκρυνση από την αυστηρή και άκαμπτη στάση των διπλωμένων στην κοιλιά χεριών, με το αριστερό χέρι που γυρίζει στο στήθος, δίνει μια αίσθηση κίνησης που διαφοροποιεί το έργο αυτό από την πλειονότητα των κυκλαδικών ειδωλίων.

Τέτοια μικρά εγχειρίδια, κατασκευασμένα από χαλκό και κάποτε με επαργύρωση, είναι γνωστά από τις προϊστορικές Κυκλάδες, και μάλιστα, αν και πρόκειται για σπάνια αντικείμενα, αποτελούν από τα πιο χαρακτηριστικά ευρήματα στους τάφους της περιόδου αυτής.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον άνδρα αυτόν παρουσιάζουν και τα στοιχεία του φορητού του εξοπλισμού, όπως αντίστοιχα συμβαίνει και με τα ειδώλια των υπόλοιπων συντρόφων του που ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Πρόκειται αρχικά για την ανάγλυφη ταινία, φτιαγμένη με βαθιές εγχαράξεις -γωνιώδεις μπροστά και λοξές παράλληλες πίσω- που φαίνεται να αποδίδει έναν δερμάτινο ιμάντα, ο οποίος πέφτει διαγώνια από τον αριστερό ώμο μέχρι τη μέση του ειδωλίου και πορπώνεται (κουμπώνει) λίγο πάνω από τον δεξιό πήχυ, όπου οι γωνιώδεις εγχαράξεις αλλάζουν φορά. Είναι ο καλοφτιαγμένος τελαμώνας ενός μικρού εγχειριδίου, το οποίο εμφανίζεται με εγχάραξη στη μέση της μπροστινής πλευράς του ειδωλίου, στοιχείο που έχει αποδώσει στη μορφή τον χαρακτηρισμό του «κυνηγού» ή «πολεμιστή».

Τέτοια μικρά εγχειρίδια, κατασκευασμένα από χαλκό και κάποτε με επαργύρωση, είναι γνωστά από τις προϊστορικές Κυκλάδες, και μάλιστα, αν και πρόκειται για σπάνια αντικείμενα, αποτελούν από τα πιο χαρακτηριστικά ευρήματα στους τάφους της περιόδου αυτής. Μερικά από τα καλύτερα παραδείγματα τέτοιων εγχειριδίων μπορεί να δει κανείς και στην μόνιμη έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Όπως και το εγχάρακτο εγχειρίδιο που κατέχει το ειδώλιο, έχουν τριγωνική λεπίδα που συνήθως φέρει κεντρική νεύρωση για να είναι σταθερή, ενώ στην καμπύλη πτέρνα τους έχουν οπές για την προσαρμογή ξύλινης ή οστέινης λαβής με τη βοήθεια χάλκινων ή αργυρών καρφιών. Τα εγχειρίδια αυτά, εκτός από τον χρηστικό χαρακτήρα τους, αποτελούσαν αναμφίβολα σύμβολα δύναμης και κύρους, ως συνάρτηση και της σπανιότητας και αξίας του μετάλλου τους, στο οποίο είχαν πρόσβαση ορισμένα μόνο εξέχοντα άτομα, με αρχηγική ασφαλώς θέση στις κυκλαδικές κοινότητες.

Ένας ξεχωριστός Κυκλαδίτης στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Facebook Twitter
Μαρμάρινο ειδώλιο ανδρικής μορφής «κυνηγού» ή «πολεμιστή» περ. 2400/2300 π.Χ. Ύψ. 25 εκ., μέγ. πλ. 9,7 εκ. Πιθανώς από τον Σπεδό Νάξου. Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αρ. ευρ. ΝΓ 308 © φωτογραφικό αρχείο Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

Ένα τέτοιου είδους ξεχωριστό άτομο παριστάνει πιθανώς και το ειδώλιο αυτό. Μάλιστα, δεν πρέπει να είναι τυχαίο που τα ειδώλια του τύπου του «κυνηγού» ή «πολεμιστή» δημιουργήθηκαν σε μια περίοδο αναταραχών που παρατηρούνται στις προϊστορικές Κυκλάδες, αλλά και στον ευρύτερο χώρο του Αιγαίου κατά το δεύτερο μισό της 3ης χιλιετίας π.Χ. Η αύξηση του αριθμού των οχυρωμένων οικισμών, καθώς και οι εγκαταλείψεις και οι βίαιες καταστροφές πολυάριθμων άλλων οικισμών στην ηπειρωτική Ελλάδα και τη Μικρά Ασία που συμβαίνουν την ίδια εποχή μαρτυρούν ταραγμένα χρόνια, αναστάτωση και αυξημένους κινδύνους για την ασφάλεια των ανθρώπινων κοινοτήτων των νησιών. Μέσα σε ένα τέτοιο ταραγμένο κλίμα οι άνδρες που έφεραν όπλα ήταν απαραίτητοι για την κοινότητά τους και πιθανότατα αποτελούσαν πρότυπα. Από την άλλη, ξεχωριστή θέση στην κάθε κοινότητα θα είχαν εκείνοι που ήταν ικανοί τόσο στον πόλεμο όσο και στο κυνήγι, δύο δραστηριότητες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους διαπολιτισμικά σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας, οι οποίες αποτέλεσαν πεδίο για την ανάδειξη ηγετών και έδωσαν τροφή για τη δημιουργία πλήθους μυθολογικών παραδόσεων και ασμάτων για ήρωες που διακρίθηκαν σε ονομαστά κυνήγια και φονικές μάχες, τα οποία τραγουδήθηκαν στο πέρασμα των αιώνων.

Ο άνδρας, λοιπόν, με τον τελαμώνα και το εγχειρίδιο, ο «κυνηγός»/«πολεμιστής» του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης διαιωνίζει ένα πρότυπο της κοινωνίας των προϊστορικών Κυκλάδων, κάτι που αποτελούσε σύμβολο και σμιλεύτηκε στο μάρμαρο με βάση την αισθητική της εποχής του και με όλα τα χαρακτηριστικά που κάνουν την κατηγορία στην οποία ανήκει μοναδική.

Εξερευνήστε την κυκλαδική συλλογή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Εδώ και Εδώ 

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το πρώτο ντοκιμαντέρ για την ηρωίνη γυρίστηκε σε αστυνομικό τμήμα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το πρώτο ντοκιμαντέρ για την ηρωίνη γυρίστηκε σε αστυνομικό τμήμα

Ο αστυνομικός ρεπόρτερ της εφημερίδας «Ακρόπολις» αφηγείται σε φύλλο του Γεννάρη του 1931 όσα συνέβησαν σε παράρτημα ασφαλείας της Αθήνας και κατέγραψε η κάμερα του σκηνοθέτη Δημήτρη Γαζιάδη.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
To ξενοδοχείο InterContinental στην Καμπούλ είναι ένα μέρος που τα έχει δει όλα

Αρχαιολογία & Ιστορία / To ξενοδοχείο InterContinental στην Καμπούλ είναι ένα μέρος που τα έχει δει όλα

Από την εποχή που η πρωτεύουσα του Αφγανιστάν ήταν το σταυροδρόμι των χίπις μέχρι τους Ταλιμπάν, το θρυλικό InterContinental της Καμπούλ καταφέρνει, με κάποιον αξιοθαύμαστο τρόπο, να παραμείνει ανοιχτό μέχρι σήμερα.
THE LIFO TEAM
Ο σκανδαλώδης, πολυτελής και θαυμαστός κόσμος της Μαρίας Αντουανέτας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο σκανδαλώδης, πολυτελής και θαυμαστός κόσμος της Μαρίας Αντουανέτας

Είδωλο της ποπ κουλτούρας, fashion icon, influencer προτού καν εφευρεθεί ο όρος, εξακολουθεί να επηρεάζει τη μόδα με την απαράμιλλη γοητεία της. Μια έκθεση στο μουσείο V&A, η πρώτη για τη Γαλλίδα βασίλισσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, μας το υπενθυμίζει.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ζαφείρης Γκούσιος: Ο κοινωνικός ονειροπόλος που πυροβόλησε τον πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τι σκεφτόταν ο άνθρωπος που πυροβόλησε τον πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας;

Ο Ζαφείρης Γκούσιος, που αυτοχαρακτηριζόταν «κοινωνικός ονειροπόλος», το 1927 αποπειράται να δολοφονήσει τον Παύλο Κουντουριώτη. Το πώς και το γιατί μέσα από τον Τύπο της εποχής.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μετέφρασε το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Τον κατηγόρησαν και τον κυνήγησαν ανελέητα. Αυτοκτόνησε

Ιστορία / Μετέφρασε το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Τον κυνήγησαν ανελέητα. Αυτοκτόνησε

Αυτή είναι η ιστορία του Ιωάννη Συκουτρή, ενός μεγάλου πνευματικού Έλληνα που κατηγορήθηκε ως άθεος για τη μετάφραση του «Συμποσίου» του Πλάτωνα εξ αιτίας της αναφοράς του στις «γενετήσιες σχέσεις στην αρχαία Ελλάδα».
ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ
Ο άλυτος γρίφος της Ιερουσαλήμ

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο άλυτος γρίφος της Ιερουσαλήμ

Η απροσδόκητη κατάκτησή της από τους Ισραηλινούς στον πόλεμο των έξι ημερών. Ο Νταγιάν, ο Σαρόν και ο Χουσέιν της Ιορδανίας. Η Ιντιφάντα, ο PLO και η συντριβή τους. Το Τείχος, το Ορος του Ναού και οι υπόγειες σήραγγες. Μια συναρπαστική σύνοψη της ιστορίας μιας εκρηκτικής πόλης από τον Σάιμον Σίμπαγκ Μοντεφιόρε.
Ρήνεια: Το νησί των νεκρών απέναντι από τη Δήλο

Ιστορία μιας πόλης / Ρήνεια, η άλλη Δήλος

Ένα νησί που δεν προοριζόταν για ζωή αλλά για θάνατο. Απέναντι από τη λαμπρή Δήλο, η Ρήνεια κουβαλά τα πιο σιωπηλά –και ίσως πιο ανθρώπινα– μυστικά του Αιγαίου. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Ιστορία μιας πόλης / Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Στη μέση των Κυκλάδων, σ’ ένα νησί χωρίς μόνιμους κατοίκους, η γη κρύβει ακόμη φωνές. Αν ξέρεις πού να κοιτάξεις, η Δήλος αρχίζει να σου μιλά για θεούς που λατρεύτηκαν, εμπορικές αυτοκρατορίες που γεννήθηκαν, λαούς που ήρθαν και έφυγαν, και τελετές που παραμένουν μυστήριο. Το νησί αυτό υπήρξε κάποτε το κέντρο του κόσμου – και ακόμη κρατά μυστικά. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Αρχαιολογία & Ιστορία / Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και φεμινίστρια Λιλίκα Νάκου επισκέφθηκε το –υπό κρατική διαχείριση– πορνείο των Βούρλων τον Φλεβάρη του 1936, συνομίλησε με τις «γυναίκες της αμαρτίας» και μετέφερε τις εντυπώσεις της.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ