Σενάρια ταινιών επιστημονικής φαντασίας θυμίζουν τα ανησυχητικά ευρήματα νέας μελέτης του University College London (UCL) για το πώς θα εξελιχθούν οι μετεωρολογικές συνθήκες σε 25 χρόνια από σήμερα.
Η μελέτη, που φέρει την υπογραφή του ηφαιστειολόγου και ομότιμου καθηγητή Γεωφυσικών και Κλιματικών Κινδύνων Bill McGuire, προειδοποιεί πως «ό,τι σήμερα θεωρείται ακραίο καιρικό φαινόμενο, θα αποτελεί τη νέα κανονικότητα το 2050». Όπως φαίνεται, τότε θα νοσταλγούμε τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες του 2025, παρότι σύμφωνα με το Ινστιτούτο Copernicus διανύουμε ήδη τον πιο ζεστό Ιούλιο από τότε που αρχίσαμε να καταγράφουμε τη θερμοκρασία. Τα ευρήματα της νέας μελέτης φανερώνουν ότι μέχρι το 2050 τα κύματα καύσωνα θα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και θα είναι πιο έντονα εξαιτίας της εξελισσόμενης κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, η βρετανική μετεωρολογική υπηρεσία (Met office) προειδοποιεί ότι τα θερινά κύματα καύσωνα δεν θα αποτελούν πλέον θέμα στα δελτία ειδήσεων, όπως ισχύει σήμερα.
Τα παρατεταμένα κύματα καύσωνα στο μέλλον θα καταστήσουν αφόρητη τη ζωή στα μικρά διαμερίσματα σε πολλές περιοχές της Μ. Βρετανίας. Για αρκετούς κατοίκους, η μόνη λύση για το καλοκαίρι θα είναι να κοιμούνται στα πάρκα, καθώς τα διαμερίσματα δεν έχουν βεράντες.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Ιούλιο του 2022, που το θερμόμετρο στη Μ. Βρετανία άγγιξε τους 40,3°C στην πόλη Coningsby του Lincolnshire. Σύμφωνα με τη νέα έκθεση της βρετανικής μετεωρολογικής υπηρεσίας, οι θερμοκρασίες 40°C είναι πλέον 20 φορές πιο πιθανό να καταγραφούν σε σύγκριση με το 1960, ενώ δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να καταγραφούν θερμοκρασίες έως και 45°C στη Μ. Βρετανία. Επιπλέον, τα προγνωστικά μοντέλα δείχνουν πως τα προσεχή χρόνια το θερμόμετρο δεν θα παραμένει στους 40°C μόνο για μία ημέρα, όπως συνέβαινε το 2022, αλλά για μία εβδομάδα ή και για ακόμα μεγαλύτερο διάστημα. Σύμφωνα με τα ευρήματα του καθηγητή του UCL, στο μέλλον οι υψηλές θερμοκρασίες δεν θα αποτελούν τον μοναδικό κίνδυνο που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε τα καλοκαίρια. Οι καύσωνες θα φέρνουν μαζί τους ισχυρές καταιγίδες που θα συνοδεύονται από τεράστια ύψη βροχής και χαλάζι σε μέγεθος μπάλας του γκολφ, προκαλώντας πλημμύρες μετά τις ξηρασίες, ενώ δεν αποκλείεται ο κίνδυνος ανεμοστρόβιλων στην Ευρώπη.
Aνάμεσα στις καταιγίδες και τις πλημμύρες, θα μεσολαβούν διαστήματα ξηρασίας, εντείνοντας τα προβλήματα λειψυδρίας και αυξάνοντας τον κίνδυνο για δασικές πυρκαγιές, καθώς η χλωρίδα θα «στεγνώσει». Οι δασικές πυρκαγιές δεν θα καταστρέφουν μόνο παρθένα δάση αλλά και τη μελισσοκομία, την πτηνοτροφία και την κτηνοτροφία, θέτοντας σε κίνδυνο βασικές κρατικές υποδομές και ολόκληρες κοινότητες.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη πυροδοτείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και, με τα σημερινά δεδομένα, το παγκόσμιο αποτύπωμα άνθρακα αντιστοιχεί σε εκπομπές 40 δισεκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως. Για να το αντιληφθούμε καλύτερα, ο καθηγητής Bill McGuire εξηγεί πως το βάρος του εκλυόμενου διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως σε ετήσια βάση ζυγίζει όσο 800.000 πλοία σε διαστάσεις ίδιες με αυτές του «Τιτανικού». Η μόνη λύση για να προστατέψουμε τις επόμενες γενιές είναι να μειώσουμε το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η ακραία ζέστη όπως και το ακραίο κρύο είναι πιθανό να οδηγήσουν στον θάνατο. Κατά τη διάρκεια του καύσωνα του 2022, περισσότεροι από 3.000 κάτοικοι της Μ. Βρετανίας πέθαναν, εκ των οποίων το 33% (1.000 άτομα) ήταν ηλικιωμένοι, που είναι και οι πιο ευάλωτοι. Το 2025, σύμφωνα με την έρευνα του UCL, πέθαναν στη Μ. Βρετανία 600 άνθρωποι στη διάρκεια του κύματος καύσωνα του Ιουνίου, με τους ηλικιωμένους, τα βρέφη, τα παιδιά και τα άτομα με αναπηρία να θεωρούνται ομάδες υψηλού κινδύνου.
Ο καθηγητής επισημαίνει πως οι ατμοσφαιρικοί ρύποι θα αυξηθούν από τη διαρκή υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας, πλήττοντας πρωτίστως τα άτομα με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Τα νοσοκομεία θα γεμίσουν με ασθενείς, που θα υποφέρουν από κρίσεις άσθματος, παροξύνσεις της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) και άλλα αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα (ας μην ξεχνάμε πως οι πνεύμονες και η καρδιά αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία).
Επιπλέον, και οι τροπικές ασθένειες θα γίνουν πιο συχνές, καθώς το ηπιότερο κλίμα κατά τους χειμερινούς μήνες θα οδηγήσει σε αύξηση του πληθυσμού των κουνουπιών στην Ευρώπη. Πρόσφατα, η Βρετανική Ένωση Ασφάλειας Υγείας Χλωρίδας και Πανίδας εντόπισε κουνούπια μολυσμένα με τον ιό του Δυτικού Νείλου στην κομητεία του Nottinghamshire. Η έντονη ζέστη θα δημιουργήσει προβλήματα και στη συντήρηση των τροφίμων.
Τα παρατεταμένα κύματα καύσωνα στο μέλλον θα καταστήσουν αφόρητη τη ζωή στα μικρά διαμερίσματα σε πολλές περιοχές της Μ. Βρετανίας. Για αρκετούς κατοίκους, η μόνη λύση για το καλοκαίρι θα είναι να κοιμούνται στα πάρκα, καθώς τα διαμερίσματα δεν έχουν βεράντες. Τα ισόγεια διαμερίσματα ενδέχεται να παραμείνουν πιο δροσερά, με τον δήμαρχο του Λονδίνου, Sadiq Khan, ωστόσο, να προειδοποιεί ότι 50.000 κάτοικοι της βρετανικής πρωτεύουσας που διαμένουν σε ισόγεια και ημιυπόγεια διαμερίσματα κινδυνεύουν ήδη από πλημμύρες.
Ταυτόχρονα, θα αλλάξουν και οι κανονισμοί για την εργασία σε εξωτερικούς χώρους, καθώς θα είναι επικίνδυνο για εργάτες, οικοδόμους και άλλες επαγγελματικές ειδικότητες, όπως ναυτεργάτες και εναερίτες, να δουλεύουν με τόση ζέστη. Πρόσφατα, στη βόρεια Ιταλία, στις περιφέρειες της Λομβαρδίας και της Εμίλια-Ρομάνια, επιβλήθηκαν ανάλογες απαγορεύσεις ύστερα από την καταγραφή θανάτων από θερμοπληξία. Ανάλογα εμπόδια θα αντιμετωπίσουν οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι, οι κηπουροί, οι εργαζόμενοι σε οδικά έργα, στον τομέα της καθαριότητας και σε άλλα επαγγέλματα που απαιτούν εργασία σε εξωτερικό χώρο.
Ένα από τα πιο δυσοίωνα σενάρια για τη χώρα μας, καθώς και για τις υπόλοιπες χώρες του μεσογειακού Νότου, αφορά τη μείωση του τουρισμού. Η αύξηση της θερμοκρασίας στις χώρες της Μεσογείου αναμένεται να οδηγήσει πολλούς τουρίστες να επιλέγουν τις σκανδιναβικές χώρες για τις διακοπές τους. Ήδη αυτή η τάση καταγράφηκε στη Μ. Βρετανία το 2024, με απρόσμενα υψηλό αριθμό Βρετανών που επέλεξαν να περάσουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές στη Σουηδία, τη Νορβηγία και τη Δανία.
Οι διακοπές στην ηλεκτροδότηση από την υπερφόρτωση των συστημάτων λόγω της εκτεταμένης χρήσης κλιματιστικών δεν αποτελούν καινούργιο φαινόμενο για την Ελλάδα. Στη Μ. Βρετανία, κατά τη διάρκεια του καύσωνα του 2022, πολλοί πολίτες έμειναν χωρίς ηλεκτρικό, με τα νέα ευρήματα του UCL να δείχνουν ότι τέτοια περιστατικά θα είναι πολύ συχνότερα στο μέλλον.
Για να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι θα πρέπει πρώτα, με κυβερνητική πρωτοβουλία, να αλλάξει η νομοθεσία, με την ενσωμάτωση οδηγιών αναφορικά με τις ανώτατες επιτρεπτές θερμοκρασίες σε σχολεία, εργασιακούς χώρους, οικοδομές, εργοτάξια κ.λπ.
Επιπλέον, τα δημόσια κτίρια πρέπει να γίνουν πιο «πράσινα» ώστε να παραμένουν δροσερά όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες αυξάνονται. Οι πλατείες και τα πάρκα θα χρειαστούν περισσότερες πηγές, λίμνες και σιντριβάνια, ώστε να υπάρχει άφθονο νερό για πουλιά, σκιουράκια, αδέσποτα ζώα, ενώ θα πρέπει να υπάρχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό και για ανθρώπους που ζουν στον δρόμο. Πάνω απ’ όλα όμως, θα πρέπει κάθε κράτος να μειώσει συνολικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (δηλαδή διοξειδίου του άνθρακα), για να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος. Αυτό πρέπει να γίνει άμεσα, καθώς ζούμε σε μια εποχή που ο αρχηγός μιας υπερδύναμης, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ουσιαστικά δεν αποδέχεται ότι υπάρχει κλιματική κρίση, την ώρα που η χώρα του πρωταγωνιστεί μεταξύ των μεγάλων ρυπαντών της ατμόσφαιρας.
Σε ατομικό επίπεδο, ο καθένας από μας μπορεί να μειώσει το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα με απλούς τρόπους – με περισσότερα φυτά στο σπίτι, με την εγκατάσταση σκιάστρων και την ανακαίνιση της κατοικίας μας με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας. Η κρατική ενίσχυση για τη χρηματοδότηση τέτοιων πρωτοβουλιών έχει ιδιαίτερη σημασία. Απαραίτητο επίσης είναι να περιορίσουμε τη χρήση αυτοκινήτου, επιλέγοντας για τις μετακινήσεις μας τα ΜΜΜ ή, όποτε είναι δυνατόν, να μετακινούμαστε με τα πόδια, με ποδήλατο ή με ηλεκτρικό πατίνι – χρησιμοποιώντας, βέβαια, πάντα κράνος!
