ΠΡΟΧΩΡΑΜΕ ΜΠΡΟΣΤΑ! Παρά την καταρρακτώδη βροχή που έπεφτε από νωρίς, η αίθουσα ήταν κατάμεστη με ένα πολύχρωμο κοινό από την Ελλάδα και το εξωτερικό, πολλά νέα παιδιά αλλά και οικογένειες που είτε κάποιος γονέας είτε κάποιο τέκνο τους ανήκει στο τελευταίο γράμμα του ακρωνυμίου ΛΟΑΤΚΙ+.
Το γράμμα εκείνο που με τόσο απολαυστικό θράσος έβαλε πρώτο στη σειρά αλλάζοντάς το σε «ΙΚΤΟΛΑ+» η ηθοποιός Γιούλη Σταματάκου ως η ίντερσεξ θεία Σταματίνα της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς «Σέρρες» (ΑΝΤ1), μέσα από την οποία μάθαμε για την ύπαρξη των ίντερσεξ ανθρώπων και στο τελευταίο ελληνικό χωριό! Γεγονός που αναφέρθηκε και στο Συνέδριο, με τα ξένα φιλοξενούμενα άτομα να χαμογελούν με ικανοποίηση και ίσως λίγο παραξενεμένα, δεδομένου ότι δύσκολα μπορεί κανείς να εντοπίσει ανάλογο χαρακτήρα σε εμπορικό σίριαλ, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά παγκόσμια. “We keep moving”, «Προχωράμε μπροστά» ήταν το κεντρικό σύνθημα της εκδήλωσης, με το σκίτσο ενός διαστημοπλοίου που πετά μακριά στα banners να δείχνει ότι τα ίντερσεξ ακτιβιστά (σ.σ. στα άρθρα και τους έμφυλους προσδιορισμούς η Ίντερσεξ κοινότητα προτιμά τον συμπεριληπτικό και έμφυλα ουδέτερο λόγο) είναι αποφασισμένα να πετάξουν όσο μακριά χρειαστεί για τα ανθρώπινα δικαιώματά τους!
Τα ίντερσεξ άτομα αντιμετωπίζουν ολοένα αυξανόμενα επίπεδα βίας και παρενόχλησης στην Ευρώπη, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA), με ένα 34% να δηλώνουν ότι έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική επίθεση στα πέντε χρόνια πριν τη διεξαγωγή της έρευνας.
Η Ελλάδα πρωτοπορεί αλλά χρειάζεται δουλειά ακόμα
Το σίριαλ με τον ίντερσεξ χαρακτήρα δεν είναι η μόνη εγχώρια «πρωτιά» - η Ελλάδα είναι από τον Ιούλιο του 2022 μία από τις έξι μόλις χώρες στον κόσμο όπου χάρη σε μια ευτυχή συγκυρία αλλά προπάντων την επίμονη, συστηματική δουλειά ακτιβιστών και νομικών απαγορεύτηκαν με τον νόμο 4958/2022, που πέρασε μάλιστα από τη βουλή με μεγάλη πλειοψηφία, οι λεγόμενες «διορθωτικές» ή «κανονικοποιητικές» επεμβάσεις σε ίντερσεξ παιδιά, χειρουργικές, ορμονικές ή λειτουργικές. Παλαιότερα, όταν ήταν εμφανής η ποικιλομορφία του φύλου σε ένα μωρό, οι γιατροί «παραδοσιακά» έσπευδαν να «κανονικοποιήσουν» την ανατομία του, έτσι ώστε το μωρό να εξελιχθεί σε «κανονικό/ή» άντρα ή γυναίκα. Έπειθαν μάλιστα και τους γονείς γι’ αυτή την αναγκαιότητα, ακόμα κι αν δεν συνέτρεχε κανείς λόγος υγείας, ακόμα κι αν οι ίδιοι δίσταζαν να συμφωνήσουν για την επέμβαση. Ακόμα και σήμερα άλλωστε, δεν υπάρχει στα δημόσια έγγραφα τρίτη επιλογή καταχώρησης φύλου, ενώ και η εφαρμογή του εν λόγω νόμου συναντά προβλήματα λόγω καθυστερήσεων στην εφαρμογή του και παρωχημένων αντιλήψεων και νοοτροπιών – δεν έχει επίσης ακόμα συσταθεί εκείνη η επιτροπή ειδικών που θα δίνει το «πράσινο φως» για τέτοιες επεμβάσεις, μόνο εφόσον υπάρχει ιατρική αναγκαιότητα που δεν αντιμετωπίζεται αλλιώς ή αργότερα.
Τα νέα ίντερσεξ παιδιά αξίζουν ένα καλύτερο μέλλον
Την εκδήλωση άνοιξε η γραμματέας του ΔΣ της Intersex Greece Ρηνιώ Συμεωνίδου και ακολούθησαν η πρόεδρος Βασιλική Βουβάκη και η αντιπρόεδρος Ελένη Πατεράκη, ενώ συντόνισε η νομική σύμβουλος της οργάνωσης Νικολέτα Πικραμένου. Αναφέρθηκαν στα πολλά θετικά βήματα που έγιναν τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο θεσμικό, ακαδημαϊκό αλλά και ορατότητας, στο δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό και τον αποστιγμαστισμό των ίντερσεξ ανθρώπων, «εξελίξεις που δικαιώνουν το «Μπροστά» του κεντρικού συνθήματος».
Υπάρχουν εντούτοις ακόμη εμπόδια, είπαν, όπως το γεγονός ότι οι αυθαίρετες ιατρικές επεμβάσεις στην Ελλάδα, παρότι πλέον παράνομες, δεν έχουν σταματήσει – κάποιοι μάλιστα γονείς που δεν μπορούν να αποδεχτούν αυτή την πραγματικότητα καταφεύγουν σε ειδικούς στο εξωτερικό, πράγμα που μπορεί να αλλάξει μόνο με μια πιο αυστηρή νομοθεσία που θα έχει εφαρμογή σε όλη την ΕΕ -, υπάρχουν επίσης ακόμα απαρχαιωμένα επιστημονικά και εκπαιδευτικά εγχειρίδια. «Τα νέα ίντερσεξ παιδιά αξίζουν ένα καλύτερο μέλλον όπου η ντροπή, ο φόβος και η σιωπή θα αποτελούν παρελθόν», είπαν. Ένθερμο χαιρετισμό απεύθυνε η Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Ισότητας του Δήμου Αθηναίων Μαρία Στρατηγάκη, ενώ ιδιαίτερα συγκινητικός και σε ποιητική φόρμα ήταν ο χαιρετισμός των νεαρότερων μελών της Ίντερσεξ κοινότητας: «Ο ήλιος όταν φωτίζει δεν κάνει διακρίσεις γιατί κανείς δεν πρέπει να μένει στη σκιά», κατέληγε, με το κοινό να χειροκροτεί θερμά.
Νέες νίκες αλλά και νέες προκλήσεις
Η γενική διευθύντρια Πολιτικών Δικαιοσύνης, Κράτους Δικαίου και Ισότητας της ΕΕ Irena Moozova μίλησε μέσω τηλεδιάσκεψης από τις Βρυξέλλες για τους αγώνες και τις κατακτήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο στα ίντερσεξ δικαιώματα, για σεβασμό, αξιοπρέπεια, δικαίωμα στη σωματική αυτοδιάθεση και ίση πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. «Η ισότητα οφείλει να είναι ουσιώδες συστατικό της δημοκρατίας και της ΕΕ», είπε. Εξήρε τον ρόλο της Κοινωνίας των Πολιτών και κάλεσε οργανώσεις, άτομα, οικογένειες και θεσμούς σε συντονισμό των προσπαθειών τους και καμπάνιες ενημέρωσης που να απευθύνονται σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, συλλόγους, συνδικάτα και άλλους φορείς. Αντιτάχθηκε ρητά στις επεμβάσεις «κανονικοποίησης» και σε κάθε μορφή περιθωριοποίησης και διάκρισης, επισήμανε δε ότι «παρά τις προόδους, έχουμε δρόμο ακόμα μπροστά μας». Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, τα ίντερσεξ άτομα αντιμετωπίζουν ολοένα αυξανόμενα επίπεδα βίας και παρενόχλησης στην Ευρώπη, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA), με ένα 34% να δηλώνουν ότι έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική επίθεση στα πέντε χρόνια πριν τη διεξαγωγή της έρευνας. Πρόκειται για δραματική αύξηση σε σχέση με το 2019 (22%), ενώ το ποσοστό αυτό είναι τριπλάσιο από τον μέσο όρο που καταγράφεται για τον ευρύτερο ΛΟΑΤΚΙ+ πληθυσμό.
Η επικεφαλής της Επιτροπής Σεξουαλικού Προσανατολισμού, Ταυτότητας και Έκφρασης Φύλου και Χαρακτηριστικών Φύλου (SOGIESC Unit) του Συμβουλίου της Ευρώπης Ευγενία Γιακουμοπούλου εστίασε στις σημαντικές πρωτοβουλίες του Συμβουλίου της Ευρώπης αλλά και του ΟΗΕ για την απάλειψη των διακρίσεων κατά των ίντερσεξ ανθρώπων και την κατοχύρωση ίσων δικαιωμάτων, αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη απαγόρευσης των «κανονικοποιητικών» επεμβάσεων σε παιδιά. «Οι IGM επεμβάσεις (ο ακρωτηριασμός δηλαδή των ίντερσεξ γεννητικών οργάνων) έχουν χαρακτηριστεί επίσημα ως ανθρώπινα βασανιστήρια, επεσήμανε, έχουν μάλιστα γίνει συστάσεις για την καθολική τους απαγόρευση, όπως αναφέρει μεταξύ άλλων και η πρόσφατα ψηφισμένη Ευρωπαϊκή Σύσταση (7/10/2025) για την ισότητα των ίντερσεξ ατόμων του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Ο γγ Κοινωνικής Αλληλεγγύης Πρόδρομος Πύρρος μίλησε για το έργο της Επιτροπής Εθνικής Στρατηγικής για τα ΛΟΑΤΚΙ+ Δικαιώματα (2021) στα πλαίσια της οποίας για πρώτη φορά διατυπώθηκε δημόσια από ένα θεσμικό όργανο το ζήτημα των ίντερσεξ ανθρώπων, αναφέρθηκε επίσης στη θετική τότε παρέμβαση του πρωθυπουργού που είχε παλιότερα υπεραμυνθεί των δικαιωμάτων των ίντερσεξ ανθρώπων, λέγοντας ότι καταπατώνται λόγω άγνοιας. Αυτό βέβαια συνέβη – πράγμα που «προσπέρασε» - προτού με την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού στις ΗΠΑ σπεύσει να κάνει στροφή 180 μοιρών, αποφαινόμενος ότι «τα φύλα είναι δύο» και ότι μάλιστα αυτό «το λέει η βιολογία», που δεν το λέει: Σύμφωνα με την Πανελλήνια Ένωση Βιοεπιστημόνων, για παράδειγμα, η κατάταξη ενός ανθρώπου σε ένα συγκεκριμένο φύλο δεν είναι πάντα τόσο απλουστευτική και η έρευνα πάνω στο αντικείμενο αυτό είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία, με ένα 1.7% όλων των γεννήσεων να μην ανταποκρίνεται στον απόλυτο διμορφισμό του φύλου.
Η Κατερίνα Φουντεδάκη, καθηγήτρια Αστικού Δικαίου στο ΑΠΘ ανέτρεξε στην εξέλιξη της νομοθεσίας για τα ίντερσεξ άτομα στην Ελλάδα – η πρώτη νομοθετική προσπάθεια σε αυτή την κατεύθυνση με την απαγόρευση των «διορθωτικών» επεμβάσεων σε ανήλικα χωρίς να συντρέχουν λόγοι υγείας, η οποία έθεσε και τις βάσεις για να ανοίξει και θεσμικά η σχετική συζήτηση, είχε γίνει όταν κατατέθηκε προς ψήφιση ο νόμος για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου (ΝΑΤΦ) το 2017, πλην όμως για «άγνωστους λόγους» η σχετική παράγραφος αφαιρέθηκε για να «επανέλθει» με τον νόμο του 2022. Είπε επίσης ότι στα ελληνικά προτιμήθηκε ο ελληνοποιημένος όρος ίντερσεξ αντί του διαφυλικός-ή -ό ώστε να μην υπάρχει μπέρδεμα με τον όρο διεμφυλικός-ή -ό που αφορά στα τρανς άτομα. Ανέφερε μάλιστα ότι ενώ στον νόμο για τη ΝΑΤΦ υπήρχαν αποκάτω εκατοντάδες αρνητικά σχόλια, σε αυτόν για την προστασία των ίντερσεξ ατόμων του ’22, τα αντίστοιχα σχόλια ήταν μόλις 5.
Τελευταίος μίλησε ο Dan Christian Ghattas, συνιδρυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής της OII Europe και συγγραφέας του βιβλίου “Human Rights between the Sexes”, την πρώτη συγκριτική ανάλυση για τα ίντερσεξ δικαιώματα διεθνώς που εξέδωσε το Ινστιτούτο Χάινριχ Μπελ. Αναφέρθηκε κι εκείνος στις προόδους αλλά και στα εμπόδια που ορθώνονται στα ίντερσεξ δικαιώματα και κάλεσε σε ανασχεδιασμό της ακτιβιστικής στρατηγικής ώστε να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις που παρουσιάζονται εξαιτίας της συντηρητικής «στροφής» πολλών ηγεσιών και κοινωνιών. Έθιξε τους κινδύνους του cyber bulling και εστίασε στην μεγαλύτερη έμφαση που πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση ήδη από τις μικρές σχολικές τάξεις σε ζητήματα ορατότητας, ισότητας και δικαιωμάτων των ίντερσε ανθρώπων καθώς επίσης στην ανάγκη συνεργασίας και ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ όλων των προσώπων και των ομάδων που δραστηριοποιούνται στο πεδίο για τη χάραξη πιο αποτελεσματικών πολιτικών. Ακολούθησε συζήτηση με το κοινό και η κεντρική μέρα του Συνεδρίου έληξε με την προβολή ενός έξυπνου ολιγόλεπτου ενημερωτικού animation που σχεδίασε και υλοποίησε η Intersex Greece.
