Είναι κάτι ταινίες σαν το The οx-bow incident, το Mr. Smith goes to Washington ή το High Noon οι οποίες στρέφουν το βλέμμα σου προς την κατεύθυνση που υποδεικνύει η ηθική πυξίδα του ενάρετου, ευσυνείδητου πολίτη και οραματίζονται μια πιο ουσιαστική και εξανθρωπισμένη εκδοχή της δημοκρατίας, όπου η νομιμότητα παίρνει αγκαζέ την κοινωνική δικαιοσύνη.

 

Όχι ότι αλλάζουν τον κόσμο ‒ ας μην τρέφουμε αυταπάτες, το σινεμά δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, τουλάχιστον όχι σε συλλογικό επίπεδο. Ουδέποτε αποτέλεσε ουσιαστικό έναυσμα για ένα μαζικό κοινωνικό κίνημα. Μπορεί όμως να βελτιώσει εσένα, σε ατομικό επίπεδο, κι αυτό με τη σειρά του μπορεί να βελτιώσει το δικό σου στενότερο περιβάλλον. Και μακροπρόθεσμα, ναι, ίσως να έχει επιπτώσεις και στο ευρύτερο. Μια τέτοια ταινία είναι και οι 12 Ένορκοι, όπου δώδεκα άνδρες κλείνονται σε ένα δωμάτιο για να αποφασίσουν για το μέλλον ενός νεαρού δέκατου τρίτου, κατηγορούμενου για φόνο.

 

Οι έντεκα έχουν ήδη αποφασίσει για την ετυμηγορία, ορμώμενοι από τις προκαταλήψεις ή την αδιαφορία τους, και ο ένας ‒ο Χένρι Φόντα στην κορυφαία στιγμή της καριέρας του‒ τους καλεί να επανεξετάσουν τα γεγονότα, να αναθεωρήσουν τη στάση τους, να επαναπροσδιορίσουν τον εαυτό τους. Γιατί το έργο που τους έχει ανατεθεί είναι σημαίνον. Γιατί πρέπει να συναισθανθούν, καθένας μόνος του και όλοι τους μαζί, την ευθύνη της απόδοσης ευθύνης και, πολύ περισσότερο, της απονομής δικαιοσύνης.

 

Περιττό να αναφερθεί πόσο απαραίτητο είναι ένα τέτοιο φιλμ σήμερα που τα σοσιαλμιντιακά δικαστήρια δίνουν και παίρνουν, που τα γεγονότα υποχωρούν μπροστά στην οποιουδήποτε ιδεολογικού και κοινωνικού προσήμου ατζέντα και προσαρμόζονται βάναυσα ώστε να την εξυπηρετήσουν, που έχουμε γεμίσει από οργίλους, στενόμυαλους ενόρκους #3 ‒ οι ήρωες στο φιλμ δεν έχουν ονόματα αλλά αριθμούς, επειδή καθένας τους θα μπορούσε να είναι ένας από εμάς.

 

Όλη η ταινία εκτυλίσσεται σε ένα δωμάτιο και όμως ο Σίντνεϊ Λουμέτ παράγει θέαμα άκρως κινηματογραφικό, με ατμόσφαιρα διογκούμενα κλειστοφοβική –όσο περνά η ώρα το κάδρο όλο και στενεύει γύρω από τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών‒ και κλιμακούμενη αγωνία. Κυρίως, όμως, κάνει μια ταινία που ευαγγελίζεται έναν κόσμο πιο δίκαιο, πιο ανθρώπινο.

 

Κι ας κάναμε στο μεταξύ ό,τι μπορούσαμε για να τη διαψεύσουμε.