Η συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ προειδοποίησε ότι οι λέξεις, η ίδια η βάση της ανθρώπινης επικοινωνίας, βρίσκονται σήμερα υπό πρωτοφανή απειλή, μιλώντας με αφορμή τη βράβευσή της με το βραβείο Ελευθερίας της Έκδοσης στα Βρετανικά Βραβεία Βιβλίου.
«Οι λέξεις είναι η αρχαιότερη ανθρώπινη τεχνολογία μας. Φαίνονται άυλες, όπως το νερό, αλλά έχουν τεράστια δύναμη – όπως και το νερό», ανέφερε η 85χρονη συγγραφέας σε βιντεοσκοπημένη ομιλία της.
«Η πολιτική και θρησκευτική πόλωση, που φαινόταν να υποχωρεί σε μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα, έχει επανέλθει με ανησυχητικούς ρυθμούς την τελευταία δεκαετία. Ο κόσμος σήμερα μου θυμίζει περισσότερο τις δεκαετίες του 1930 και του 1940 παρά οποιαδήποτε άλλη εποχή των τελευταίων 80 ετών».
Η Άτγουντ δεν μπόρεσε να παραστεί στην τελετή απονομής στο Λονδίνο, ωστόσο η ομιλία της προβλήθηκε κατά την απονομή του βραβείου, το οποίο θεσπίστηκε το 2022 με την υποστήριξη της οργάνωσης Index on Censorship, προκειμένου να αναδειχθούν οι αυξανόμενες απειλές που αντιμετωπίζουν συγγραφείς, εκδότες και βιβλιοπώλες ανά τον κόσμο.
Η Άτγουντ δήλωσε ότι θα μπορούσε να συλληφθεί αν ταξιδέψει στις ΗΠΑ
«Είμαι περισσότερο από τιμημένη που παραλαμβάνω αυτό το βραβείο, αν και λίγο μπερδεμένη», είπε με χιούμορ η Καναδή συγγραφέας. «Σε αντίθεση με πολλούς άλλους συγγραφείς και εκδότες, ποτέ δεν φυλακίστηκα, αν και ίσως χρειαστεί να αναθεωρήσω, αν επιχειρήσω να περάσω τα σύνορα των ΗΠΑ στο προσεχές μέλλον».
Η συγγραφέας του «The Handmaid's tale (Ιστορίας της Θεραπαινίδας)» αναφέρθηκε στη μακρόχρονη πορεία της στον χώρο της λογοτεχνίας, μιλώντας για την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης όπου η παράνομη κυκλοφορία χειρόγραφων κειμένων μπορούσε να οδηγήσει σε διώξεις. «Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε νέα κύματα λογοκρισίας και απαγόρευσης βιβλίων, όχι μόνο σε αυταρχικά καθεστώτα, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες», πρόσθεσε. «Υπάρχουν επίσης προσπάθειες να εκδιωχθούν από πανεπιστήμια όσοι εκφράζουν αντίθετες απόψεις από τα εκάστοτε “ορθά” δόγματα».
Last night, @MargaretAtwood was awarded the #BritishBookAward for Freedom to Publish in association with @IndexCensorship. The celebrated author was selected in recognition of her unwavering defence of free expression: https://t.co/yLZth0hOqv pic.twitter.com/1DWTwv921p
— Index on Censorship (@IndexCensorship) May 13, 2025
Η Άτγουντ είναι η τέταρτη παραλήπτρια του βραβείου Ελευθερίας της Έκδοσης, το οποίο απονέμεται από το περιοδικό The Bookseller και την Index on Censorship. Ανάμεσα στους προηγούμενους βραβευθέντες περιλαμβάνονται ο Σαλμάν Ρούσντι και η Άραμπελα Πάικ, διευθύντρια εκδόσεων στον εκδοτικό οίκο HarperCollins, η οποία είχε τιμηθεί για τη γενναιότητά της στην υπεράσπιση δύο συγγραφέων που είχαν δεχτεί αγωγές από Ρώσους ολιγάρχες.
Ο Φίλιπ Τζόουνς, διευθυντής του Bookseller και πρόεδρος της κριτικής επιτροπής των British Book Awards, δήλωσε: «Σε Ανατολή και Δύση, οι συγγραφείς πλέον απειλούνται και εκφοβίζονται με τρόπους που νομίζαμε πως ανήκαν στο παρελθόν. Η Μάργκαρετ Άτγουντ και τα βιβλία της αντιστέκονται σε αυτό».
Το «The Handmaid's tale», το πιο γνωστό έργο της Άτγουντ, που περιγράφει μια δυστοπική κοινωνία όπου οι γυναίκες εξαναγκάζονται να γεννούν παιδιά για λογαριασμό άλλων, είναι ένα από τα βιβλία που έχουν απαγορευτεί ή έχουν αμφισβητηθεί περισσότερο στα σχολεία των ΗΠΑ. Το 2022, η συγγραφέας παρουσίασε μια ειδική «ακαύστη» έκδοση του βιβλίου, ως σύμβολο αντίστασης ενάντια στη λογοκρισία.
Το βραβείο βιβλίου της χρονιάς στον Αλεξέι Ναβάλνι
Η διευθύνουσα σύμβουλος της Index on Censorship, Τζεμάιμα Στάινφελντ, δήλωσε ότι μέσα από «πράξεις τολμηρής δημιουργικότητας» όπως αυτή, αλλά και μέσα από το έργο και τη δημόσια παρουσία της, η Άτγουντ «αντιμετωπίζει την καταπίεση όχι με φόβο, αλλά με πνεύμα και καθαρότητα».
Στην ίδια τελετή, συγγραφέας της χρονιάς αναδείχθηκε ο Πέρσιβαλ Έβερετ για το μυθιστόρημά «James», ενώ το γενικό βραβείο βιβλίου της χρονιάς απονεμήθηκε στο «Patriot» του Αλεξέι Ναβάλνι. Το βραβείο παρέλαβε η χήρα του, Γιούλια Ναβάλναγια, η οποία δήλωσε: «Η αναγνώριση αυτή από την παγκόσμια κοινότητα του βιβλίου τιμά τη δύναμη της φωνής του Αλεξέι. Μας υπενθυμίζει ότι η αλήθεια εξακολουθεί να έχει σημασία, ότι η ακεραιότητα μετράει, ότι οι λέξεις μπορούν να διαπεράσουν ακόμα και τα πιο σκληρά τείχη και να αγγίξουν τις καρδιές των ανθρώπων».
Με πληροφορίες από Guardian
