Ο Αυστραλός Matthew Radalj που επέζησε πέντε χρόνια σε κινεζική φυλακή, μίλησε για την εμπειρία που έζησε στο BBC.
Μοιραζόταν ένα βρώμικο κελί με δώδεκα άλλους, στέρηση ύπνου, φώτα ανοιχτά 24 ώρες το 24ωρο, κακή υγιεινή, καταναγκαστική εργασία. Αυτές είναι μερικές από τις συνθήκες που περιγράφει ο Matthew Radalj, ο οποίος πέρασε πέντε χρόνια στη φυλακή Νο. 2 του Πεκίνου – μια εγκατάσταση για ξένους κρατούμενους.
Ο Radalj, που πλέον ζει εκτός Κίνας, αποφάσισε να δημοσιοποιήσει την εμπειρία του και περιγράφει τα βασανιστήρια, την καταναγκαστική εργασία, τη στέρηση τροφής και τη σκληρή ψυχολογική πίεση που υπέστη. Το BBC διασταύρωσε την κατάθεσή του με πρώην συγκρατουμένους του, οι οποίοι είτε δεν θέλησαν να κατονομαστούν φοβούμενοι αντίποινα, είτε επειδή προσπαθούν απλώς να ξεχάσουν την εμπειρία.
Η κινεζική κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει στο αίτημα για σχολιασμό.
Από την ανάκριση στην κινεζική φυλακή: Η αρχή της περιπέτειας
«Ήμουν σε πολύ άσχημη κατάσταση όταν έφτασα. Με ξυλοκόπησαν για δύο συνεχόμενες μέρες στο πρώτο αστυνομικό τμήμα που βρισκόμουν. Δεν είχα κοιμηθεί ούτε φάει ούτε πιει νερό για 48 ώρες και μετά αναγκάστηκα να υπογράψω μια μεγάλη στοίβα εγγράφων», λέει ο Radalj για τη σύλληψή του στις 2 Ιανουαρίου 2020.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι καταδικάστηκε άδικα, μετά από καβγά με καταστηματάρχες σε αγορά ηλεκτρονικών ειδών, λόγω διαφωνίας για επισκευή οθόνης κινητού. Ισχυρίζεται ότι υπέγραψε ψευδή ομολογία ληστείας, πιστεύοντας πως έτσι θα μείωνε την ποινή του.
Δικαστικά έγγραφα δείχνουν ότι αυτή η στρατηγική λειτούργησε εν μέρει, καθώς καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια.
Πριν μπει στη φυλακή, πέρασε μήνες σε κέντρο κράτησης, υπό σκληρές συνθήκες. «Μας απαγόρευαν να κάνουμε ντους ή να καθαριζόμαστε, μερικές φορές για μήνες… Τα απόβλητα από τις τουαλέτες από πάνω έσταζαν συνεχώς πάνω μας».
Μετά τη «μεταβατική φάση», μεταφέρθηκε στην κύρια φυλακή. Οι κρατούμενοι κοιμούνταν σε κουκέτες σε υπερπλήρη κελιά, ενώ τα φώτα δεν έσβηναν ποτέ. Τρόφιμα, ύπνος και ιδιωτικότητα ήταν είδη πολυτελείας.
Κινεζική φυλακή: Το σύστημα πόντων που τιμωρεί αντί να επιβραβεύει
Ο Radalj περιγράφει το «σύστημα πόντων καλής συμπεριφοράς» ως εργαλείο ψυχολογικού ελέγχου. Υποτίθεται ότι οι κρατούμενοι μπορούσαν να μειώσουν την ποινή τους συγκεντρώνοντας πόντους μέσω εργασίας, σπουδών ή «συνεργασίας».
Στην πράξη, λέει, το σύστημα χρησιμοποιούνταν για να τους εξουθενώνει. «Έφτανες κοντά στον στόχο, και σε τιμωρούσαν για ασήμαντα πράγματα – επειδή περπάτησες πάνω από μια γραμμή στο πάτωμα ή επειδή κρέμασες τις κάλτσες σου “λάθος”».
Ο πρώην Βρετανός κρατούμενος Peter Humphrey επιβεβαιώνει παρόμοιες πρακτικές στη Σαγκάη. «Υπήρχαν τρεις κάμερες σε κάθε κελί… Αν δεν έστρωνες το κρεβάτι σου σύμφωνα με στρατιωτικά πρότυπα ή η οδοντόβουρτσά σου δεν ήταν στη σωστή θέση, τιμωρούσαν ολόκληρο το κελί».
Ορισμένοι κρατούμενοι, όπως ο Radalj, αγνόησαν το σύστημα. Αλλά τότε οι αρχές μείωναν τα τηλεφωνήματα με συγγενείς ή περιόριζαν άλλες παροχές.
Κινεζική φυλακή: Το φαγητό ως μέσο ελέγχου και τιμωρίας
Η βασική διατροφή περιλάμβανε βρασμένο λάχανο, καρότα και, σπάνια, λίγο κρέας. Συνοδευόταν από μάντου – ένα ψωμί από αλεύρι στον ατμό. «Οι περισσότεροι ήταν υποσιτισμένοι», λέει ο Radalj.
Κάποιοι κρατούμενοι μπορούσαν να αγοράσουν επιπλέον τρόφιμα, αν είχαν καταθέσεις από συγγενείς. Ο ίδιος όμως στερήθηκε αυτή τη δυνατότητα επί 14 μήνες επειδή αρνήθηκε να εργαστεί στο εργοστάσιο της φυλακής.
Όσοι εργάζονταν στο αγρόκτημα της φυλακής καλλιεργούσαν ντομάτες, λάχανα και πατάτες, αλλά δεν μπορούσαν να τα φάνε. «Στο τέλος της σεζόν, τα έθαβαν όλα», λέει.
Ο έλεγχος της κουζίνας δημιούργησε εντάσεις. Νιγηριανοί κρατούμενοι είχαν αρχικά τον έλεγχο και λάμβαναν μικρά «επιδόματα» - λίγα φρούτα ή γιαούρτι. Αργότερα, Ταϊβανέζοι κατάφεραν να τους αντικαταστήσουν, οδηγώντας σε συμπλοκή. Ο Radalj ενεπλάκη και τιμωρήθηκε με 194 μέρες απομόνωσης.
Η απομόνωση στην κινεζική φυλακή ως εργαλείο διάλυσης της προσωπικότητας
Στην απομόνωση, η καθημερινή μερίδα φαγητού μειώθηκε στο μισό. Το κελί ήταν 1,2 επί 1,8 μέτρα. Χωρίς βιβλία, χωρίς επαφή, σχεδόν χωρίς φως.
«Αρχίζεις να τρελαίνεσαι, είτε σου αρέσει είτε όχι… Πρέπει να αποφασίσεις πολύ γρήγορα αν το δωμάτιό σου είναι πραγματικά μικρό ή πολύ μεγάλο. Μετά από τέσσερις μήνες, μιλάς στον εαυτό σου. Οι φρουροί ρωτούσαν: "Είσαι καλά;". Και εγώ απαντούσα: "Γιατί;". Λέγανε: "Επειδή γελάς"».
Ο ίδιος περιγράφει επίσης τις «σκηνοθετημένες» επισκέψεις αξιωματούχων. Μια φορά, οι φρουροί έστησαν μια αίθουσα υπολογιστών για να δείξουν ότι οι κρατούμενοι είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο - «αλλά δεν υπήρχε σύνδεση, και οι κρατούμενοι έπαιζαν ρόλους μπροστά στις κάμερες».
Το μυστικό ημερολόγιο και η απόδραση με λέξεις
Καθ’ όλη τη διάρκεια της κράτησης, ο Radalj κρατούσε κρυφά ημερολόγιο, γράφοντας σε μάσκες Covid. «Έγραφα, και οι Κορεάτες μου έλεγαν: "Όχι μικρότερα… πιο μικρά!"».
Ορισμένοι κρατούμενοι τού έδωσαν στοιχεία για να ειδοποιήσει τις οικογένειές τους. Πολλοί δεν είχαν επικοινωνήσει με συγγενείς για χρόνια, είτε επειδή δεν υπήρχαν χρήματα στον λογαριασμό τους είτε επειδή οι πρεσβείες δεν είχαν καταχωρίσει σωστά στοιχεία.
Ο Radalj προσπάθησε να καταπιεί τα σημειώματα, αλλά απέτυχε. «Έπνιγα τον εαυτό μου, οι φρουροί με ρωτούσαν "Τι έχεις;". Έτσι τα έκρυψα».
Όταν αφέθηκε ελεύθερος στις 5 Οκτωβρίου 2024, έκρυψε τα σημειώματα στο φθαρμένο του σακάκι. «Όταν μπήκα στο αεροπλάνο, έβαλα το χέρι στο σακάκι. Ήταν ακόμα εκεί».
Η ζωή μετά την κινεζική φυλακή
Λίγο πριν την επιβίβασή του στο αεροπλάνο, ένας Κινέζος αστυνομικός χρησιμοποίησε την κάρτα επιβίβασης του Radalj για να αγοράσει αφορολόγητα τσιγάρα. «Μου είπε: “Μην ξανάρθεις στην Κίνα. Απαγορεύεται για 10 χρόνια”. Του απάντησα: “Μην καπνίζεις. Είναι κακό για την υγεία σου”».
Πίσω στην Αυστραλία, αγκάλιασε τον πατέρα του στο αεροδρόμιο του Περθ. Παντρεύτηκε την αγαπημένη του και μαζί φτιάχνουν κεριά και χειροποίητα προϊόντα.
«Έχω πολύ δρόμο μπροστά μου για να αναρρώσω», λέει. Όμως νιώθει και ευθύνη. Επικοινώνησε με δεκάδες οικογένειες πρώην συγκρατουμένων του, πιέζοντας διπλωματικά σώματα για βοήθεια.
«Με την ελευθερία έρχεται ένα μεγάλο αίσθημα ευγνωμοσύνης. Αλλά και ευθύνης απέναντι σε αυτούς που άφησα πίσω στη φυλακή».
Με πληροφορίες από BBC
