Ba-ta-clan
Από τον Σπύρο Στάβερη
Εκεί, σ' αυτό το παράξενο κτίριο (μια κινέζικη "παγόδα" του 1865 που πήρε το ονομά της από μία οπερέτα του 'Οφενμπαχ) είχα δει το Μπεν Χουρ όταν πρωτοβγήκε σε κατάμεστη αίθουσα, τότε που για ένα διάστημα το Ba-ta-clan πρόβαλλε ταινίες, πριν επανέρθει στην αρχική του χρήση ως χώρος συναυλιών (το 1972, οι αναστημένοι Velvet Underground με τον Lou Reed, τη Nico και τον John Cale, είχαν εμφανιστεί σε μία και μοναδική συναυλία). Από το 7 της Rue Oberkampf, το σπίτι μας όπου ακόμη μένει η μητέρα μου, είναι δυό φανάρια απόσταση μέχρι το σημείο όπου χθες έγινε το κακό.
Η λαϊκή και ένδοξη γειτονιά μας (το 11ο διαμέρισμα υπήρξε πάντα εφαλτήριο επαναστάσεων από την πτώση της Βαστίλλης ως την παρισινή Κομμούνα) αιματοκυλίστηκε τώρα για εντελώς άλλες σκοπιμότητες και ιδεολογίες ξένες. Σε πολύ κοντινή ακτίνα είχε γίνει ήδη, την ίδια χρονιά, η αιματηρή επίθεση στα γραφεία του Charlie Hebdo, όπως στόχος είχε αποτελέσει σχετικά πρόσφατα και η Libération, στο στενό πίσω από την Place de la République. Από την ίδια αυτή πλατεία ξεκινάει και το boulevard Voltaire με το Bataclan στον αριθμό 50, δρόμο που είχαμε οργώσει με τον συμμαθητή και φίλο μου Laurent Lopez. Εκείνος έμενε λίγο πιο κάτω σε μια άλλη πλατεία, Voltaire κι αυτή, δίπλα σε μια προτεσταντική εκκλησία. 'Ηταν ολιγαρκής, δανειζόταν από το παγκάρι της μόνο όσα χρειαζόταν για τα βιβλία και το σινεμά του. 'Ωσπου τον ανακάλυψε ο πάστορας, και πρώην αλεξιπτωτιστής πατέρας του κι έγινε το σώσε. Αλλά ο Laurent δεν πτοήθηκε. 'Οταν αργότερα έκαναν το λάθος σε μια επιχείρηση να του εμπιστευτούν το ταμείο, εκείνος, με δική του πρωτοβουλία, μοίραζε γενναίες αυξήσεις στους εργαζόμενους. Αλλά εκεί τον ανακάλυψαν πιο γρήγορα.
Δεν θέλω να ξέρω πως είναι να βρίσκεσαι τετ-α-τετ με καμικάζι αυτοκτονίας ("κοίτα με, και μετά πέθανε", φέρεται να είπαν σε ένα θύμα), αλλά υπήρχε ένα πλάσμα που μου προκαλούσε τρόμο στα μαθητικά μου χρόνια. Ατσούμπαλο, δύσμορφο, ογκώδες, βγαλμένο από ταινία Φρανκενστάϊν, το συναντούσα έξω πάντα από το Bataclan από μία ακαθόριστη χρονική σύμπτωση. Ερχόταν κατά πάνω μου και αγωνιούσα μέχρι να καταφέρω να τον προσπεράσω, παρά το φάρδος του πεζοδρομίου που χώραγε δύο τανκς. Ο τρόμος που μου προκαλούσε οφειλόταν στην όψη του, γιατί τώρα θεωρώ πως ήταν εντελώς άκακος, αλλά μυστύριος ήταν και ο μηχανισμός των τακτών συναντήσεών μας. Ευτυχώς, ο δρόμος για το γυμνάσιο δεν περνούσε από κει. Ανέβαινα την οδό Oberkampf (τον δρόμο που ο Ζαν Ζενέ παρομοίασε με γλυπτό του Τζιακομέτι), όπου συνήθως κι εκεί με ακρίβεια μετρονόμου -με λίγη προηγούμενη ρύθμιση είναι αλήθεια κι από μένα- συναντούσα στο δεξί πεζοδρόμιο έξω από τα δημόσια λουτρά τις δύο ακατάδεκτες δίδυμες κοκκινομάλες που πήγαιναν σε άλλο σχολείο -θηλέων τότε ακόμη. Στο τέλος του δρόμου ήταν το σπίτι του Achmi Ben Mamar, ενός άλλου συμμαθητή και αγαπημένου αλγερινού φίλου μου -Αλγερινοί και Μαροκινοί 2ης και 3ης γενιάς ήταν οι νεαροί τζιχαντιστές των επιθέσεων της 15 Νοεμβρίου. Ένα διαμέρισμα σε μια διαλυμένη εργατική πολυκατοικία που μου προκαλούσε φρίκη και θλίψη όποτε πήγαινα. 'Ενα τσούρμα παιδιά και σχεδόν καθόλου έπιπλα στα δωμάτια. Στους τοίχους, βρώμικες και σχισμένες ταπετσαρίες. Ο Achmi ήταν έξυπνος, γλυκός, μορφωμένος -τουλάχιστον με τα πολιτικά κριτήρια της εποχής- και πάντα πρόθυμος για επαναστατική δράση. Τι απέγινε, δεν ξέρω, τον έχασα όπως έχασα και όλους τους τότε φίλους μου όταν γύρισα τη σελίδα του Παρισιού. Αναρωτιέσαι βέβαια τώρα ποια θα ήταν η εξελιξή του, όπως και των άλλων αραβόφωνων παιδιών της εποχής αν ο πόλεμος του Βιετνάμ και η ριζοσπατικοποίηση της δεκαετίας του '60 δεν είχαν δώσει μια άλλη πολιτική και συναισθηματική διέξοδο στην οργή και την απόγνωση που προκάλεσαν τα βαθιά τραύματα του πολέμου της Αλγερίας και η φτωχική ζωή των μεταναστών στο Παρίσι.
*
Συμφωνήσαμε με την αδερφή μου να μην τηλεφωνήσουμε χθες το βράδυ στη μητέρα μου για να μην την αναστατώσουμε. Την πήρα σήμερα το πρωϊ, είχε ξυπνήσει λίγο πιο αργά απ' ό, τι συνήθως. Είχε πολλή φασαρία τη νύχτα έξω από το παραθυρό της (στην αυλή είχαν μεταφέρει κάποιους τραυματισμένους), γι' αυτό και άργησε να κοιμηθεί. "Δεν κατάλαβα καλά", μου είπε, "είχαν μαζευτεί Εβραίοι στην αυλή, και έκαναν κάτι σαν μνημόσηνο, για την Κατοχή"...
"Στην οδό Oberkampf, ο κόσμος κάνει παρ' όλ' αυτά τα ψώνια του. Υπάρχει ένα είδος σιωπής που κάνει εντύπωση. Τα σουπερμάρκετ έχουν σταματήσει τις παραδόσεις. Στο super U της οδού Oberkampf, μία ταμίας ζήτησε να αφήσει το πόστο της, φοβούμενη ότι θα κάνει εμετό. 'Οσοι κυκλοφορούν στο δρόμο σταματούν για λίγο για να δουν από μακριά το Bataclan. Επικρατεί μια παράξενη ησυχία. Σα να είναι οι άνθρωποι ναρκωμένοι."
Libération. 14.11.2015. 14:59
