Ας μιλήσουμε ευθέως, χωρίς περικοκλάδες: Δεν τα πήγαμε ποτέ καλά με την εμποροπανήγυρη των «άγιων ημερών». Οι γιορτές για μας πάντα ισοδυναμούσαν απλά με πρόσθετες μέρες άδειας και… όπου φύγει φύγει. Έτσι, λοιπόν, η Πρωτοχρονιά μάς έχει πετύχει από τη Σαχάρα μέχρι το Χρυσό Τρίγωνο κι από το Διδυμότειχο μέχρι τη Γη του Πυρός. Όσο για την αλλαγή του χρόνου, μας βρίσκει συνήθως σε βαθύ ύπνο, καθώς, όταν ταξιδεύουμε, ξυπνάμε κατά κανόνα νωρίς, για να χαρούμε τη μέρα αλλά και για να επωφεληθούμε φωτογραφικά από το υπέροχο πρωινό πλάγιο φως.
Έστω όμως κι αν οι γιορτές δεν σημαίνουν τίποτε το ιδιαίτερο για μας, συνδέονται εκ των πραγμάτων με έντονες ταξιδιωτικές μνήμες, με ίσως πιο σημαδιακή Πρωτοχρονιά εκείνη που περάσαμε το 2008, στον αντίποδα του «πνεύματος των ημερών», σε ένα από τα πιο κολασμένα σημεία του πλανήτη Γη. Στο βαθυπέδιο Ντάνακιλ, και πιο συγκεκριμένα στο γεωθερμικό πεδίο του Νταλόλ και στη λίμνη Ασάλε, στη βόρεια Αιθιοπία.
Μέσα στο κολασμένο λιοπύρι, ανάμεσα σε στρατιές από καμήλες που περίμεναν στωικά να ζαλωθούν με το φορτίο τους, δεκάδες άνθρωποι εξόρυσσαν πλάκες αλατιού με τελείως πρωτόγονα εργαλεία, παλεύοντας για τον επιούσιο σε συνθήκες που δύσκολα φαντάζεσαι να επικρατούν ακόμη και σε κάτεργο. Της Γης οι κολασμένοι... Ο πρώτος στίχος της Διεθνούς, με σάρκα και οστά.
Το μέρος αυτό είναι πολιτογραφημένο ως το πιο ζεστό του πλανήτη, με μέση ετήσια θερμοκρασία τους 35 βαθμούς Κελσίου, ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ο υδράργυρος καβαλάει συχνά πυκνά τους 45, ακόμη και τους 50 βαθμούς. Ταυτόχρονα, είναι και ένα από τα χαμηλότερα χερσαία σημεία, αφού βρίσκεται 125 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας. Μα η ακαταμάχητη για μας γοητεία του εντοπίζεται κυρίως στο γεγονός ότι είναι γεωλογικά ενεργό και προσφέρει απόκοσμες εικόνες, σαν να έπεσε ένα κομμάτι από τον Άρη επί της Γης.
Το έδαφος είναι ένα ξερό χαρμάνι από χώμα και αλάτι σε πολύ μεγάλη περιεκτικότητα, ενώ ολόκληρη η περιοχή βράζει, ξερνώντας θειάφι και ποτάσα από αναρίθμητα γκέιζερ. Αυτά τα γκέιζερ δημιουργούν αναβράζουσες λίμνες από ένα υγρό ελαιώδες και δηλητηριασμένο που σκοτώνει σχεδόν ακαριαία όσα δυστυχή διψασμένα πουλιά, ακρίδες και λοιπά έμβια επιχειρούν να πιουν απ’ αυτό.
Τώρα πια έχει φτιαχτεί κανονικός δρόμος που κατεβαίνει μέσα σε τέσσερις ώρες από την κωμόπολη Μέκελε, που βρίσκεται ψηλά, στα 2.000 μέτρα, μέχρι κάτω στο βαθυπέδιο με το αρνητικό υψόμετρο.
Κατά την επίσκεψή μας όμως το 2008, μόνο καθ’ υπέρβαση μπορούσες να αποκαλέσεις «δρόμο» τη διαδρομή που κάναμε. Επί της ουσίας, για παρατεταμένα τμήματα δεν υπήρχε το παραμικρό ίχνος, ούτε σε εισαγωγικά. Απλώς ανεβοκατεβαίναμε κάτι τεράστιες κροκάλες που είχε σμιλέψει το νερό κάποιων ορμητικών εποχιακών χειμάρρων και κάθε τόσο σταματούσαμε για να αποφανθούν οι οδηγοί ποια κροκάλα είναι η πιο βατή. Χρειάστηκαν πάνω από έντεκα ώρες φραπέδιασμα για να καλύψουμε την απόσταση.
Η προβληματική πρόσβαση δεν ήταν όμως η μόνη δυσκολία. Το βαθυπέδιο Ντάνακιλ ανήκει στο σύστημα του Μεγάλου Αφρικανικού Ρήγματος και καλύπτει το βόρειο τμήμα του λεγόμενου Τριγώνου Αφάρ που εκτείνεται διασυνοριακά σε Αιθιοπία, Ερυθραία και Τζιμπουτί.
Δεδομένων, ωστόσο, των κάκιστων ερυθραιο-αιθιοπικών σχέσεων, στις γεωλογικές αναταράξεις προστίθενται και οι πολιτικές, γεγονός που καθιστά την παραμεθόριο επικίνδυνη και συνεπάγεται υποχρεωτική ένοπλη συνοδεία για να μεταβείς εκεί. Το μέτρο είχε θεσπιστεί πρόσφατα, καθώς της δικής μας επίσκεψης είχε προηγηθεί η απαγωγή πέντε ταξιδιωτών λίγους μήνες πριν, με τις δύο εχθρικές χώρες να αλληλοκατηγορούνται για την εθνικότητα των απαγωγέων. Όχι και το πιο ασφαλές μέρος για επίσκεψη το βαθυπέδιο…
Η Πρωτοχρονιά μάς βρήκε παρέα με δυο νεαρούς Βέλγους, τους μόνους ξένους που κάνανε την ίδια μ’ εμάς διαδρομή, μα κυρίως με κάμποσους ντόπιους της φυλής Αφάρ που συναντήσαμε στις όχθες της λίμνης Ασάλε – η οποία Ασάλε δεν είναι καθόλου λίμνη όπως την εννοούμε εις την τρέχουσα, παρά ένα αχανές πεδίο αλατιού, μειγμένου με λιγότερη ή περισσότερη ξεραμένη λάσπη από τη σκόνη που φέρνουν οι αέρηδες.
Εκεί, λοιπόν, μέσα στο κολασμένο λιοπύρι, ανάμεσα σε στρατιές από καμήλες που περίμεναν στωικά να ζαλωθούν με το φορτίο τους, δεκάδες άνθρωποι εξόρυσσαν πλάκες αλατιού με τελείως πρωτόγονα εργαλεία, παλεύοντας για τον επιούσιο σε συνθήκες που δύσκολα φαντάζεσαι να επικρατούν ακόμη και σε κάτεργο. Της Γης οι κολασμένοι… Ο πρώτος στίχος της Διεθνούς, με σάρκα και οστά. Στο βαθυπέδιο Ντάνακιλ, ανήμερα Πρωτοχρονιάς 2008.
__________
Ο Κώστας Ζηρίνης και η Ισαβέλλα Μπερτράν είναι φωτογράφοι/ περιηγητές, www.zyrinis.gr
