Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) διατήρησε αμετάβλητο το βασικό της επιτόκιο στο εύρος 4,25% - 4,5%, καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η αμερικανική οικονομία εισέρχεται σε φάση στασιμοπληθωρισμού (stagflation) – έναν από τους πιο ανησυχητικούς οικονομικούς συνδυασμούς: υψηλό πληθωρισμό και στασιμότητα στην ανάπτυξη με αυξημένη ανεργία.
Ο όρος stagflation προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων stagnation (στασιμότητα) και inflation (πληθωρισμός) και περιγράφει μια σπάνια αλλά εξαιρετικά προβληματική κατάσταση στην οικονομία, όπου ο πληθωρισμός αυξάνεται ενώ η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται ή παραμένει στάσιμη, συνοδευόμενη από αυξανόμενη ανεργία.
Η κατάσταση αυτή δυσκολεύει ιδιαίτερα τους κεντρικούς τραπεζίτες, καθώς τα συνήθη εργαλεία νομισματικής πολιτικής (όπως οι αυξήσεις ή μειώσεις επιτοκίων) δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα και τις δύο πλευρές του προβλήματος.
Ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, δήλωσε ότι η οικονομία παραμένει «υγιής», ωστόσο οι κίνδυνοι για ταυτόχρονη αύξηση της ανεργίας και του πληθωρισμού έχουν αυξηθεί. Το φαινόμενο του stagflation, όπως είπε, αποτελεί πραγματική πιθανότητα, αν και προς το παρόν η αγορά εργασίας δείχνει ανθεκτική, με 177.000 νέες θέσεις εργασίας τον Απρίλιο και σταθερό ποσοστό ανεργίας στο 4,2%.
Παρά τις ανησυχίες, η Fed επιλέγει προς το παρόν να παραμείνει σε στάση αναμονής, περιμένοντας περισσότερα στοιχεία για τις επιπτώσεις της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ, και κυρίως των επιθετικών δασμών που έχουν ήδη πλήξει το εμπόριο και την ανάπτυξη.
Οι επιπτώσεις των δασμών και το αβέβαιο τοπίο
Η πρώτη συρρίκνωση του ΑΕΠ από το 2022, που καταγράφηκε στο πρώτο τρίμηνο του 2025, αποδίδεται σε έκρηξη εισαγωγών από καταναλωτές και επιχειρήσεις που έσπευσαν να αγοράσουν προϊόντα πριν τεθούν σε ισχύ οι υψηλοί δασμοί Τραμπ. Το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε, αφαιρώντας δυναμική από το ΑΕΠ.
Παρότι η καταναλωτική δαπάνη δεν έχει καταρρεύσει, και η αγορά εργασίας παραμένει δυναμική, η Fed ανησυχεί για τη γενικευμένη αβεβαιότητα που έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει τις επενδυτικές αποφάσεις και τις προσδοκίες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Ο Πάουελ παρέπεμψε εμμέσως στην ιστορική εμπειρία της δεκαετίας του 1970 και στις δραστικές αυξήσεις επιτοκίων που υιοθέτησε τότε ο πρόεδρος της Fed, Πολ Βόλκερ, για να δαμάσει τον πληθωρισμό – με κόστος όμως την ύφεση.
Σήμερα, όπως σημείωσε, αν χρειαστεί να αντιμετωπιστούν ταυτόχρονα η αύξηση της ανεργίας και ο επίμονος πληθωρισμός, η Fed θα αναγκαστεί να σταθμίσει ποιον από τους δύο στόχους της – πλήρη απασχόληση ή σταθερότητα τιμών – θα προτάξει πρώτα.
Ο Πάουελ επανέλαβε ότι δεν είναι ακόμη σαφές ποια κατεύθυνση πρέπει να ακολουθήσει η νομισματική πολιτική, καθώς πολλά θα εξαρτηθούν από τις διαπραγματεύσεις της αμερικανικής κυβέρνησης με εμπορικούς εταίρους, αλλά και από το εάν οι αυξήσεις τιμών αποδειχθούν προσωρινές ή επίμονες.
«Είμαστε σε μεταβατική φάση», είπε χαρακτηριστικά, «και περιμένουμε περισσότερη σαφήνεια πριν δράσουμε».
Με πληροφορίες από CNN