Στο εργοστάσιο της Tata Steel στην πόλη Ίιμουιντεν, κοντά στο Άμστερνταμ, λάβα από χάλυβα χύνεται σε μακριές καλούπες και στερεοποιείται σε ομοιόμορφες μεταλλικές πλάκες. Όμως το τελικό προϊόν δεν είναι καθόλου συνηθισμένο: πρόκειται για εξειδικευμένα εξαρτήματα υψηλής ακρίβειας, από αδιάβροχες μπαταρίες έως ασφαλή κουτιά τροφίμων και μέρη αυτοκινήτων που απορροφούν την πρόσκρουση.
Ωστόσο, ακόμη και ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς χάλυβα υψηλής ποιότητας στον κόσμο δεν γλιτώνει από το κύμα υπερπροσφοράς που πλήττει ολόκληρο τον κλάδο.
Η υπερπαραγωγή χάλυβα αναμένεται να φτάσει τα 721 εκατομμύρια τόνους έως το 2027, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Όμως καμία χώρα δεν θέλει να μειώσει την παραγωγή ενός υλικού που θεωρείται βασικό για την οικονομική και εθνική της ασφάλεια.
Ο χάλυβας παραμένει σύμβολο ισχύος — θεμελιώδες για τα κτίρια, τα οχήματα, τα όπλα, αλλά και για τα πιο καθημερινά αντικείμενα, όπως ηλεκτρονικά, σκεύη και εργαλεία. «Ο χάλυβας είναι θεμελιώδης για τη βιομηχανική ισχύ και την εθνική ταυτότητα του Ηνωμένου Βασιλείου», δήλωσε ο Υπουργός Εμπορίου της Βρετανίας, Τζόναθαν Ρέινολντς.
Η Κίνα έχει πλημμυρίσει την παγκόσμια αγορά με φθηνό χάλυβα και αλουμίνιο, συχνά παραγόμενο χωρίς τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς της Ευρώπης. Καθώς η κινεζική οικονομία επιβραδύνεται, οι εξαγωγές της γίνονται ακόμα πιο επιθετικές, ρίχνοντας τις τιμές και απειλώντας θέσεις εργασίας στην Ευρώπη.
Η τιμή του χάλυβα έπεσε κάτω και από το κόστος του εμφιαλωμένου νερού, με αποτέλεσμα λιγότερα έσοδα για επενδύσεις σε «πράσινες» τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών, θέτοντας σε κίνδυνο τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ε.Ε.
Το 2023, οι χαλυβουργίες της Ε.Ε. ανακοίνωσαν 18.000 απολύσεις, ενώ έκλεισαν εργοστάσια συνολικής παραγωγικής δυναμικότητας 9 εκατομμυρίων τόνων. Στη Γερμανία, την κορυφαία παραγωγό χώρα της Ε.Ε., η παραγωγή χάλυβα μειώθηκε 11,6% το πρώτο εξάμηνο του 2025. Η Tata Steel ανακοίνωσε 1.600 απολύσεις μόνο στο εργοστάσιο της στην Ολλανδία.
Η κυβέρνηση Τραμπ επανέφερε δασμούς 50% στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, με στόχο την προστασία των αμερικανικών παραγωγών. Αυτό όμως σημαίνει ότι:
- Η Ευρώπη χάνει πρόσβαση στην αγορά των ΗΠΑ.
- Χώρες όπως η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία στρέφονται προς την ευρωπαϊκή αγορά, αυξάνοντας τον ανταγωνισμό.
- Η Tata Steel προειδοποιεί ότι με τους νέους δασμούς, το ευρωπαϊκό ατσάλι ίσως γίνει πολύ ακριβό για την αμερικανική αγορά.
Το εργοστάσιο της Tata στο Ίιμουιντεν σχεδιάζει μετάβαση σε υδρογόνο και φυσικό αέριο έως το 2030, αλλά η διαδικασία είναι πολυδάπανη. Η μετάβαση από κάρβουνο σε πράσινους ηλεκτρικούς φούρνους θα κοστίσει δισεκατομμύρια. Ταυτόχρονα, η παραγωγή «πράσινου χάλυβα» κοστίζει 30–60% περισσότερο από την παραδοσιακή μέθοδο, σύμφωνα με εκτιμήσεις. Παρά την επένδυση στην εκπαίδευση νέων τεχνιτών (150–200 ανά έτος), η Tata αντιμετωπίζει νομικές προστριβές με τις ολλανδικές αρχές για ρύπους και το ενδεχόμενο κλεισίματος κάποιων εγκαταστάσεων λόγω περιβαλλοντικών παραβάσεων.
Ο ευρωπαϊκός χάλυβας βρίσκεται στη δίνη παγκόσμιων πιέσεων: φθηνές κινεζικές εισαγωγές, υψηλοί δασμοί από τις ΗΠΑ, κόστος πράσινης μετάβασης και απειλή απώλειας θέσεων εργασίας. Η Tata Steel στην Ολλανδία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της δύσκολης ισορροπίας μεταξύ βιωσιμότητας, καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας.
Με πληροφορίες από New York Times
