Μάχη για τη διαδοχή: Επιστρέφει η Ρώμη στο επίκεντρο της Καθολικής Εκκλησίας;

Καθώς οι ζυμώσεις πριν από το κονκλάβιο εντείνονται στο Βατικανό, ένα από τα βασικά ερωτήματα που απασχολούν τους 180 καρδιναλίους που συμμετέχουν στις συνεδριάσεις των γενικών συνελεύσεων είναι το εξής: παραμένει η Ρώμη το επίκεντρο της παγκόσμιας Καθολικής Εκκλησίας;

Από τη στιγμή του θανάτου του πάπα Φραγκίσκου, οι κόκκινοι μπερέδες των καρδιναλίων γεμίζουν την αίθουσα συνεδριάσεων κάθε πρωί, σε μια ατμόσφαιρα τυπικής ευγένειας αλλά υπόγειας έντασης. Πίσω από τις δηλώσεις σεβασμού στον εκλιπόντα ποντίφικα, κρύβεται ένας έντονος προβληματισμός για την παρακαταθήκη του και την κατεύθυνση που έδωσε στην Εκκλησία.

Η στροφή του Φραγκίσκου και οι ανισορροπίες εξουσίας

Κατά τη διάρκεια της 12ετούς παποσύνης του, ο Φραγκίσκος άλλαξε τη γεωγραφία της Εκκλησίας, διορίζοντας σχεδόν τους μισούς από τους 133 εκλέκτορες καρδιναλίους από περιοχές εκτός Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής, από τη Σάντα Λουτσία έως την Ινδονησία. Παράλληλα, μέσω των παγκόσμιων συνόδων (synods), άνοιξε τη συζήτηση σε θέματα-ταμπού, όπως οι ευλογίες σε ομόφυλα ζευγάρια και ο γάμος διαζευγμένων.

Η πολιτική αυτή ενίσχυσε το ρόλο του λαϊκού στοιχείου και των περιφερειακών εκκλησιών, εις βάρος της Ρωμαϊκής Κουρίας. Εν όψει του κονκλαβίου, η κληρονομιά αυτών των μεταρρυθμίσεων διχάζει τους καρδιναλίους: άλλοι βλέπουν τη διεύρυνση ως άνοιγμα της Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο, άλλοι ως αποδυνάμωση της παραδοσιακής καθολικής ταυτότητας.

Στο επίκεντρο αυτής της αντιπαράθεσης βρίσκεται ο καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, κρατικός γραμματέας του Βατικανού και επί χρόνια στενός συνεργάτης του Φραγκίσκου. Ο διπλωματικά έμπειρος Παρολίν έχει γίνει σημείο αναφοράς για όσους επιθυμούν μια επιστροφή σε πιο παραδοσιακές μορφές διοίκησης και στη θεσμική ισχύ της Ρώμης.

Από τη στιγμή που επιδεινώθηκε η υγεία του Φραγκίσκου, ο Παρολίν φάνηκε να αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο σε πνευματικές τελετές, γεγονός που ενίσχυσε την εικόνα του ως υποψηφίου ποντίφικα. Ωστόσο, η ανάδειξή του έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Συντηρητικοί τον κατηγορούν ως «κλώνο» του Φραγκίσκου, επικρίνοντάς τον για τις αμφιλεγόμενες συμφωνίες με την Κίνα και τον ρόλο του σε οικονομικά σκάνδαλα του Βατικανού.

Ένας αγώνας εξουσίας πέρα από ιδεολογίες

Για τους καρδινάλιους της Κουρίας, όμως, ο Παρολίν είναι το ανάχωμα απέναντι στην αποδυνάμωση της Ρώμης. Παρά την προχωρημένη ηλικία κάποιων (άνω των 80, άρα χωρίς δικαίωμα ψήφου), αυτοί οι παράγοντες διατηρούν επιρροή στις παρασκηνιακές διεργασίες και βλέπουν στον Ιταλό διπλωμάτη μια ευκαιρία για την επιστροφή της Ρώμης στην κορυφή της εκκλησιαστικής ιεραρχίας.

Αντίθετα, οι υποστηρικτές του «συνταγματικού» δρόμου του Φραγκίσκου προωθούν τον Μαλτέζο καρδινάλιο Μάριο Γκρεκ, Γενικό Γραμματέα της Συνόδου, ως συνέχεια της πορείας ανοίγματος. «Η Ρώμη δεν μπορεί να κατανοήσει τις πολυπλοκότητες της ζωής σε άλλες ηπείρους», λέει ένα μέλος αυτής της πτέρυγας.

Όμως το «στρατόπεδο Φραγκίσκου» φαίνεται διασπασμένο και χωρίς ισχυρό ηγέτη, ενώ πολλοί καρδινάλιοι από περιφερειακές επισκοπές στερούνται εμπειρίας στους ελιγμούς της εκκλησιαστικής πολιτικής.

Το διακύβευμα του κονκλαβίου

Η μάχη για τον νέο πάπα δεν αφορά μόνο τη θεολογία ή τα κοινωνικά ζητήματα. Αφορά το πού εδράζεται πλέον η καρδιά της Καθολικής Εκκλησίας: στη Ρώμη ή σε έναν πολυκεντρικό, παγκοσμιοποιημένο κόσμο;

Ενώ δεν είναι σαφές αν ο Παρολίν θα κατορθώσει να εκλεγεί —καθώς το κονκλάβιο έχει συχνά τιμωρήσει τα φαβορί—, το διακύβευμα έχει ήδη τεθεί: παραμένει η Ρώμη το κέντρο της Καθολικής Εκκλησίας ή έχει έρθει η ώρα να μοιραστεί η εξουσία με την περιφέρεια;

Το κονκλάβιο ξεκινά στις 7 Μαΐου, αλλά η μάχη για την ψυχή της Εκκλησίας έχει ήδη αρχίσει.

Με πληροφορίες από Politico