Διακεκριμένη ρεπόρτερ και αρθρογράφος, εξέχουσα πανεπιστημιακός και διανοήτρια, περιζήτητη ομιλήτρια, διάπυρη ευρωπαΐστρια παρότι Αμερικανίδα, διαθέτει «βαρύ» όνομα και λαμπρές περγαμηνές.
Αρθρογράφος σήμερα στο περιοδικό «The Atlantic», υπήρξε συντάκτρια και ανταποκρίτρια μεγάλων μέσων («Economist», «Spectator», «Independent», «Washington Post», «Foreign Policy», «Financial Times», «Wall Street Journal», «New Yorker», «New Statesman», «Guardian», «Evening Standard», «Die Welt» κ.ά.). Ανώτερη επιστημονική συνεργάτιδα του Πανεπιστημίου John Hopkins και του Ινστιτούτου Agora, καθηγήτρια στο LSE και την Οξφόρδη (St Antony's College), επίτιμη διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Κιέβου, έχει δώσει πλήθος διαλέξεις σε πανεπιστήμια, ιδρύματα και διεθνή φόρα, έχει επίσης συγγράψει οκτώ βιβλία που τα περισσότερα έγιναν μπεστ σέλερ, με το «Γκουλάγκ» να κερδίζει το βραβείο Πούλιτζερ του 2004.
Κύρια αντικείμενά της η εξωτερική πολιτική, οι διεθνείς σχέσεις και ειδικότερα η ιστορία της Ρωσίας και της Ανατολικής Ευρώπης τόσο στη διάρκεια όσο και μετά την πτώση της ΕΣΣΔ –θέμα στο οποίο δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία ένεκα και η κατά το ήμισυ εβραϊκή-λευκορωσική της καταγωγή– ενώ τελευταία την απασχολεί η αυξανόμενη δημοτικότητα των εθνικιστικών, λαϊκιστικών και απολυταρχικών ιδεολογιών στην Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη.
Δραστήρια, δυναμική και αειθαλής, «σκληρή» στις απόψεις της αλλά και διαλλακτική όταν χρειάζεται, φιλελεύθερη πολιτικά και ασυμβίβαστη σε ζητήματα δημοκρατίας, δικαιωμάτων και ελευθεριών, η 58χρονη Αν Άπλμπαουμ επισκέφθηκε πρόσφατα την Ελλάδα, προσκεκλημένη του πρόσφατου Kardamyli Festival.
Εκεί μίλησε για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι –ήταν η πρώτη ξένη δημοσιογράφος που του πήρε συνέντευξη αφότου άρχισε η ρωσική εισβολή– και συμμετείχε σε πάνελ για τις σχέσεις Ρωσίας - Ευρώπης μαζί με τον Βρετανό πρώην υπουργό Εξωτερικών Ντέιβιντ Όουεν και τον Πολωνό ευρωβουλευτή και επίσης πρώην υπουργό Εξωτερικών Ράντεκ Σικόρσκι, που τυχαίνει και σύζυγός της.
Η κεντροδεξιά, η κεντροαριστερά, οι Πράσινοι, οι φιλελεύθεροι, όλες οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις, όπως και οι ενεργοί πολίτες, οφείλουν να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να συνασπιστούν για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και των αξιών της.
Με την ευκαιρία αυτή της «ξέκλεψα» στο περιθώριο του φεστιβάλ μια συνέντευξη όπου, δοκιμάζοντας ταυτόχρονα ένα καλό κρασί, εστιάσαμε στην προσωπικότητα, τα έργα και τις ημέρες του Ουκρανού Προέδρου αφενός, στη Ρωσία του Πούτιν, τον πόλεμο που συνεχίζεται ακάθεκτος και τον προπαγανδιστικό μηχανισμό του Κρεμλίνου αφετέρου, στο τίμημα και τον αντίκτυπό του στην Ευρώπη επίσης.
Ένας άδικος πόλεμος που δεν μπορεί να τελειώσει παρά «με την ήττα των επιτιθέμενων και την αποχώρησή τους από όλα τα εδάφη που έχουν ως τώρα καταλάβει», καθώς τονίζει, ακόμα κι αν αυτό προϋποθέτει ριζικές αλλαγές στην πολιτική σκηνή της Ρωσίας, τις οποίες και εύχεται, παρότι δεν φαίνονται, προς ώρας, πολύ πιθανές. Η διττή στάση του Ταγίπ Ερντογάν στο ουκρανικό και οι κίνδυνοι για τη δημοκρατία στη Δύση, όπως τους εκτιμά, ήταν στα θέματα που θίξαμε.
— Είχατε πάρει την πρώτη συνέντευξη του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι αφότου ξεκίνησε η ρωσική εισβολή. Πώς θα τον κρίνατε επτά μήνες μετά και με τον πόλεμο να συνεχίζεται;
Θα έλεγα ότι αυτά που είχα διαπιστώσει κατά την πρώτη επαφή μας εξακολουθούν να ισχύουν. Είναι ένας άνθρωπος με αποφασιστικότητα, πυγμή και ηγετικές ικανότητες, τις οποίες αξιοποιεί ώστε να πετυχαίνει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα κάθε φορά. Δεν υποδύεται τον στρατιωτικό ηγέτη, γιατί ξέρει ότι δεν είναι τέτοιος, δεν λέει δηλαδή στους στρατηγούς του πώς να πολεμήσουν, εστιάζει στο επικοινωνιακό κομμάτι, προσπαθώντας να εμψυχώσει τον λαό του και να οικοδομήσει διεθνείς συμμαχίες.
Οι Ουκρανοί, όπως και οι άλλοι λαοί της πρώην ΕΣΣΔ, έχουν μια παραδοσιακή καχυποψία απέναντι στην επίσημη πληροφόρηση, που εκτός από κατευθυνόμενη ή διαστρεβλωμένη υπήρξε συχνά κυνική έως μηδενιστική στην εκφορά της, αυτό λοιπόν επεδίωξε να αλλάξει ο Ζελένσκι μιλώντας απλά, οικεία, ανθρώπινα. Τον βλέπουμε να απευθύνεται στους πολίτες από το κινητό του φορώντας στρατιωτική φόρμα, όχι κάποια τυχαία αλλά των εθελοντών της πολιτοφυλακής, ώστε να προβάλλει την ιδέα μιας παλλαϊκής αντίστασης.
Την ίδια τακτική εφαρμόζει και στο εξωτερικό, όχι πάντα με την ίδια επιτυχία, είναι αλήθεια, γιατί καμιά φορά παρεξηγούν την ευθύτητα και την αμεσότητά του, γεγονός όμως είναι ότι, ανεξάρτητα από το αν απευθύνεται σε μια διάσκεψη, σε κάποιο κοινοβούλιο, σε κάποιο δημοσιογραφικό μέσο είτε σε έναν απλό πολίτη ή φαντάρο, γνωρίζει ακριβώς με ποιον τρόπο θα τους συγκινήσει, θα τους παρακινήσει.
Καταφέρνει να πείθει τους συνομιλητές του για τις προθέσεις του γιατί τους καθιστά σαφές ότι αυτά που λέει τα εννοεί, ότι αγωνίζεται όχι μόνο για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας αλλά και για την υπεράσπιση της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων απέναντι στον δεσποτισμό και τον μιλιταρισμό που εκφράζει το «αντίπαλο δέος», ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Η δημόσια εικόνα του οποίου είναι, αντίθετα, εκείνη ενός κυνικού, αυταρχικού, απόμακρου ηγέτη, ο οποίος υποχρεώνει τους συνομιλητές του στο Κρεμλίνο να κάθονται απέναντί του σε ένα τεράστιο, μακρύ τραπέζι!
— Βρίσκετε εξίσου θετική τη φωτογράφιση που έκανε τον Ιούλιο με τη σύζυγό του Ολένα για την αμερικανική «Vogue»; Το λέω γιατί δέχθηκε επικρίσεις ακόμα και «εκ των έσω» ως υπερβολικά στυλιζαρισμένη.
Νομίζω ότι ο Ζελένσκι είχε εξαρχής εκφράσει την πρόθεσή του να απευθυνθεί σε ευρύτερα κοινά προκειμένου να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή στήριξη στην ουκρανική υπόθεση. Στο πλαίσιο αυτό έχει μιλήσει σε πανεπιστήμια, σε μουσικά φεστιβάλ και αλλού, προσκάλεσε επίσης γνωστούς ηθοποιούς και αστέρες της ποπ και της ροκ στο Κίεβο, όπως ο Bono.
Αναφορικά με τους αναγνώστες της «Vogue», έκρινε ότι έπρεπε να μιλήσει και σε αυτούς στη δική τους «γλώσσα», προσωπικά δεν βρίσκω λοιπόν κάτι μεμπτό σε αυτό, κάθε ηγέτης σε συνθήκες πολέμου κάνει ό,τι πιστεύει ότι θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντα της χώρας του.
— Ο Ουκρανός Πρόεδρος έχει επίσης κατηγορηθεί ότι υιοθετεί αυταρχικές μεθόδους, ότι ανέχεται τη διαφθορά και ότι προσπαθεί να «εξαφανίσει» την αντιπολίτευση.
Αναφορικά με το τελευταίο, βλέπουμε ακόμα και πολιτικούς αντιπάλους του Ζελένσκι να συντάσσονται με την κοινή αμυντική προσπάθεια, όπως ο πρώην Πρόεδρος Ποροσένκο που χρηματοδοτεί ο ίδιος ένα στρατιωτικό σώμα, ενώ ακόμα και κάποια στελέχη φιλορωσικών πολιτικών σχηματισμών αποκήρυξαν τον Πούτιν και κατατάχθηκαν στον ουκρανικό στρατό. Έχει λοιπόν δημιουργηθεί ένα ευρύ μέτωπο ενάντια στον εισβολέα.
Ναι, υπήρξαν κάποιες απαγορεύσεις κομμάτων και «φιμώσεις» μέσων που κατηγορούνται ότι λειτουργούσαν σαν «πέμπτη φάλαγγα» της Μόσχας. Δεν θεωρώ «άγιο» τον Ζελένσκι, όμως ο πόλεμος αποτελεί μια δοκιμασία για τη δημοκρατία για κάθε χώρα που θα βρεθεί στη δίνη του και η περιστολή ορισμένων ελευθεριών σε τέτοιες συνθήκες είναι, φοβάμαι, αναπόφευκτη.
Νομίζω ότι θα μπορούμε να κρίνουμε πολύ καλύτερα τις επιδόσεις του σε θέματα δημοκρατίας, δικαιωμάτων και διαφάνειας σε συνθήκες ειρήνης. Αν μετά τη λήξη του πολέμου παραμείνει Πρόεδρος και εφαρμόσει αυταρχικές πολιτικές, βεβαίως θα τον αποδοκιμάσουμε. Προς ώρας, όμως, νομίζω ότι κάνει αυτό που οφείλει.
— Με βάση τα ως τώρα δεδομένα, πώς βλέπετε το μέλλον του πολέμου στην Ουκρανία;
Ο πόλεμος δεν θα τελειώσει αν οι Ρώσοι δεν πειστούν ότι τον έχουν χάσει και ο μόνος τρόπος να λήξει είναι να αποχωρήσουν από όλα τα εδάφη που έχουν καταλάβει. Καμία ουκρανική κυβέρνηση δεν μπορεί να συμβιβαστεί με κάτι λιγότερο. Το αν το τάδε σύνορο θα είναι 2 ή 3 χλμ. πιο δω ή πιο εκεί μπορεί ίσως να γίνει θέμα διαπραγμάτευσης, αυτό όμως μόνο στο πλαίσιο μιας πλήρους ρωσικής συνθηκολόγησης.
Ούτε μια συμφωνία προσωρινής κατάπαυσης πυρός είναι πιστεύω λύση, γιατί οι Ρώσοι θα την εκμεταλλευτούν ώστε να ανασυγκροτηθούν και να επιτεθούν ξανά.
— Πόσο ρεαλιστική όμως είναι η προοπτική μιας συνθηκολόγησης όσο παραμένει στην εξουσία ο Πούτιν;
Αυτό είναι άγνωστο. Όταν ο Ζελένσκι ρωτήθηκε πρόσφατα τι μέλλον πιστεύει ότι θα έχει ο Ρώσος Πρόεδρος αν η Ουκρανία ανακαταλάβει τα κατεχόμενα από τους Ρώσους ανατολικά εδάφη και διεκδικήσει ξανά την Κριμαία, απάντησε ότι απλώς δεν τον ενδιαφέρει και είχε δίκιο. Το τι θα κάνει ο Πούτιν αν «σφίξουν» κι άλλο τα πράγματα στο μέτωπο, καθώς οι ουκρανικές δυνάμεις απέδειξαν ότι είναι ικανές όχι μόνο να αμυνθούν αλλά και να αντεπιτεθούν, είναι δικό του πρόβλημα.
Είναι βέβαια γεγονός ότι ο Πούτιν ρισκάρει την εξουσία και τη φήμη του με αυτό τον πόλεμο, για τον οποίο άλλωστε υπάρχουν αντιδράσεις και μέσα στη Ρωσία, δεν θα κάνει λοιπόν εύκολα πίσω, αν και φοβάμαι ότι θα πρέπει να το πάρει απόφαση!
Δεν ξέρω πόσο εφικτό είναι να υπάρξουν άμεσα θεαματικές ανατροπές στη ρωσική πολιτική σκηνή, το βέβαιο ωστόσο είναι ότι προς ώρας οι Ρώσοι δεν φαίνονται διατεθειμένοι να διαπραγματευτούν σοβαρά – αυτό θα συμβεί μόνο αν συνειδητοποιήσουν ότι ο πόλεμος αυτός δεν μπορεί να κερδηθεί.
— Εναλλακτική για τη Ρωσία υπάρχει όμως αυτήν τη στιγμή;
Όχι, διότι ο Πούτιν οικοδόμησε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο απλώς δεν επιτρέπει τις εναλλακτικές. Έχει «ξεμείνει» από ανταγωνιστές και ταυτόχρονα δεν έχει καν προνοήσει να υπάρχει κάποιος διάδοχος.
Ποτέ ωστόσο δεν μπορούμε να προδικάσουμε απόλυτα τις εξελίξεις, και στη Ρωσία μπορεί από τη μια στιγμή στην άλλη να υπάρξουν μεγάλες ανατροπές, όπως έχει άλλωστε ξανασυμβεί ιστορικά.
— Βρίσκετε, αλήθεια, βάσιμους τους φόβους ότι ο Πούτιν ενδέχεται να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία, και τι θα σήμαινε αυτό;
Ο Ρώσος Πρόεδρος απειλεί εδώ και πολλά χρόνια με το πυρηνικό του οπλοστάσιο, είναι εντούτοις πολύ δύσκολο να το χρησιμοποιήσει έτσι ώστε να κερδίσει τον πόλεμο. Θα διακινδύνευε όλες τις τρέχουσες συμμαχίες και διεθνείς του σχέσεις. Εκτιμώ λοιπόν ότι θέλει απλά να δημιουργήσει εντυπώσεις και να εκφοβίσει.
Υπάρχουν πάντως σχέδια απάντησης από τη Δύση σε μια τέτοια εξέλιξη, από την καταστροφή του στόλου της Μαύρης Θάλασσας μέχρι μια επίθεση στους ρωσικούς δορυφόρους. Είθε, βέβαια, να μην εκτροχιαστεί τόσο η κατάσταση.
— ΗΠΑ, Ε.Ε. και Μεγάλη Βρετανία διακηρύσσουν ότι θα σταθούν στο πλευρό της Ουκρανίας για όσο χρειαστεί, ωστόσο οι κυρώσεις κατά της Μόσχας πλήττουν και τους Ευρωπαίους πολίτες, που ήδη βλέπουν το ενεργειακό κόστος και το κόστος ζωής συνολικά να έχει εκτοξευτεί κι ακόμα δεν μπήκε ο χειμώνας. Θα μπορέσουν οι δυτικές ηγεσίες να χειριστούν τις οικονομικές συνέπειες και μια ενδεχόμενη αύξηση της λαϊκής δυσαρέσκειας που ίσως αντιστρέψει και το κλίμα;
Καμία ευρωπαϊκή χώρα μέχρι τώρα, με εξαίρεση ίσως την Ουγγαρία, που είναι πάντως ένα μικρό μέγεθος, δεν έχει υποχωρήσει στο ζήτημα των κυρώσεων και ούτε νομίζω ότι θα το πράξει αν η Ρωσία δεν αλλάξει ρότα. Υπάρχουν κάποιες αντιδράσεις στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και αλλού, αυτές όμως εκπορεύονται από φιλορωσικά κατά βάση μέσα, κόμματα και οργανώσεις, που διαχέονται σε όλο το πολιτικό φάσμα.
Η ρωσική προπαγάνδα έχει κάνει αρκετή δουλειά τα προηγούμενα χρόνια, ο Πούτιν έχει απήχηση και στην Ελλάδα, από όσο γνωρίζω, όμως το ρεύμα αυτό είναι γενικά μειοψηφικό. Θα πρέπει βέβαια και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να πράξουν το καλύτερο δυνατό ώστε να διατηρήσουν την κοινωνική ειρήνη.
— Υπάρχουν, ξέρετε, άνθρωποι που λένε, εντάξει, η Ρωσία είναι κακή και επιθετική, όλες όμως οι μεγάλες δυνάμεις σε Ανατολή και Δύση δεν προσπαθούν επίσης να επεκτείνουν με θεμιτά ή και αθέμιτα καμιά φορά μέσα τη σφαίρα επιρροής τους;
Αυτό δεν είναι ψέμα. Χρειάζεται, όμως, να εξετάσει κανείς τι ακριβώς επιδιώκει η Μόσχα μέσω της επιρροής που επιχειρεί να ασκήσει και αυτό είναι η πριμοδότηση του εξτρεμισμού, του αυταρχισμού και του αντιευρωπαϊσμού.
Αν λοιπόν ενδιαφέρεται κάποιος για τη δημοκρατία και τις αξίες της και πιστεύει ότι, με όλες τις επί μέρους αδυναμίες της, είναι ένα σαφώς καλύτερο πολιτικό σύστημα από τον δεσποτισμό, θα πρέπει να αντιδρά στη ρωσική ανάμειξη στα ευρωπαϊκά πράγματα.
— Δύο «μυστήρια» συμβάντα που συζητήθηκαν πολύ ήταν το σαμποτάζ στους αγωγούς φυσικού αερίου Nordstream στη Βαλτική και το χτύπημα στη γέφυρα του Κερτς στην Κριμαία.
Δεν ξέρω ποιος ευθύνεται για το σαμποτάζ, τη θεωρία ότι το έκανε επίτηδες ο Πούτιν δεν τη συμμερίζομαι, χωρίς και να την αποκλείω εντελώς, στο πλαίσιο της επιχείρησης τρομοκράτησης των Ευρωπαίων.
Μια άλλη θεωρία «δείχνει» τους Αμερικανούς, ούτε αυτό όμως το βρίσκω εύλογο. Οι Ουκρανοί, ακόμα και οι Πολωνοί θα είχαν επίσης λόγους, αλλά επιχειρησιακά δύσκολα θα τα κατάφερναν. Χρειαζόμαστε στοιχεία, ίσως οι έρευνες ρίξουν κάποιο φως.
Να πούμε πάντως εδώ ότι οι συγκεκριμένοι θαλάσσιοι αγωγοί εξυπηρετούσαν αποκλειστικά την απευθείας μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία – υπάρχουν αρκετοί άλλοι αγωγοί που φτάνουν διά ξηράς από τη Ρωσία στην Ευρώπη. Αν θέλουν οι Ρώσοι να στείλουν φυσικό αέριο στη Γερμανία, μπορούν ακόμα να το πράξουν ανά πάσα στιγμή.
Η κατασκευή των Nordstream ήταν ουσιαστικά μια πολιτική απόφαση του Βερολίνου σε σύμπλευση με τη Μόσχα, την οποία προώθησε ένα κύκλωμα διαφθοράς όπου εμπλεκόταν μέχρι και ο νυν Γερμανός καγκελάριος, όπως αποκαλύφθηκε. Το σχέδιο αυτό αποσκοπούσε, επιπλέον, στην αποδυνάμωση της Ουκρανίας και της Πολωνίας. Τη γέφυρα στην Κριμαία, τώρα, φαίνεται ότι την έπληξαν οι Ουκρανοί, αυτό άλλωστε έχουν αφήσει να διαρρεύσει – θα είχαν κιόλας ικανά κίνητρα, συμβολικά καταρχάς, για να προβούν σε μια τέτοια ενέργεια.
— Μπορεί άραγε η Ρωσία να αλλάξει και, επιπλέον, μπορεί να εννοηθεί μια Ευρώπη χωρίς τη Ρωσία;
Όλες οι χώρες αλλάζουν, άλλες με πιο γρήγορα βήματα και άλλες με πιο αργά. Φυσικά μπορεί και η Ρωσία να αλλάξει, να εκσυγχρονιστεί, να εκδημοκρατιστεί. Δεν υπάρχει κάποιο «απόλυτο κακό» στο ρωσικό DNA, ούτε κάποιος ιστορικός ντετερμινισμός που να αποκλείει τη δημοκρατία στη χώρα αυτή, αυτές είναι ρατσιστικές αντιλήψεις.
Η «Washington Post» δημοσίευσε πριν από λίγο καιρό ένα ενδιαφέρον άρθρο του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι, που από τον Ιανουάριο του ’21 βρίσκεται φυλακισμένος στην απομόνωση. Εκεί έγραφε ότι η κοινοβουλευτική και όχι η προεδρική δημοκρατία θα ήταν το καλύτερο πολίτευμα για τη χώρα του ώστε να αποφεύγεται η κατάχρηση εξουσίας, κάτι που προσωπικά με βρίσκει σύμφωνη.
Οι Ρώσοι δημοκράτες πρέπει να στηρίζονται, είτε αγωνίζονται στη χώρα τους με όλους τους κινδύνους που συνεπάγεται αυτό, είτε βρίσκονται ή θέλουν να καταφύγουν στο εξωτερικό. Όσο για τη σχέση της Ρωσίας με την Ευρώπη, αυτή ήταν ανέκαθεν αμφιλεγόμενη, καθώς κιόλας το μεγαλύτερο κομμάτι της ανήκει γεωγραφικά στην Ασία. Από την άλλη, πολλοί Ρώσοι αισθάνονται μέτοχοι και κομμάτι της ευρωπαϊκής οικογένειας και πολιτιστικής κληρονομιάς και η Ευρώπη οφείλει, όπως είπαμε, να τους αγκαλιάσει.
— Η αμφίσημη στάση του Ταγίπ Ερντογάν και οι προσπάθειές του να μεσολαβήσει μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Δύσης πώς σας φαίνονται; Πιστεύετε ότι μπορεί όντως να παρέμβει καταλυτικά ή απλώς κοιτάζει πώς να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία;
Ο Τούρκος Πρόεδρος φαίνεται σαν να προσπαθεί να κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Αφενός πουλά όπλα στο Κίεβο, συμπεριλαμβανομένων drones και σύγχρονων μη επανδρωμένων αεροσκαφών, αφετέρου διατηρεί ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Μόσχα, μολονότι έχει επικρίνει ανοιχτά τον Πούτιν, καλώντας τον να αποχωρήσει από την Ουκρανία. Αμφιβάλλω κατά πόσο αυτή η προσέγγιση θα αποφέρει καρπούς, είτε για την ειρήνη είτε για τον ίδιο.
— Στο βιβλίο σας «Το Λυκόφως της Δημοκρατίας – Η σαγήνη του απολυταρχισμού» που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά (εκδ. Αλεξάνδρεια) εκφράζετε ανησυχίες για την ανερχόμενη απειλή του αυταρχισμού και του εθνικισμού στην ίδια τη Δύση. Η εκλογή της Μελόνι στην πρωθυπουργία της Ιταλίας είναι ένα ακόμα «καμπανάκι»;
Έχουμε ήδη αντιδημοκρατικά κόμματα στην ηγεσία της Πολωνίας και της Ουγγαρίας. Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα των ΗΠΑ κυριαρχείται από μια επίσης αντιδημοκρατική παράταξη, αυτή του Τραμπ. Οπότε ναι, η σύγκρουση ιδεών συνεχίζεται και το ίδιο συμβαίνει στην ιταλική περίπτωση. Η κεντροδεξιά, η κεντροαριστερά, οι Πράσινοι, οι φιλελεύθεροι, όλες οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις, όπως και οι ενεργοί πολίτες, οφείλουν να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να συνασπιστούν για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και των αξιών της.
Τα βιβλία της Αν Άπλμπαουμ κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
