«Έρως»: Tο χρονικό μιας απίστευτης εμμονής

Χέλμουτ Κράουσερ «Έρως» Facebook Twitter
Ο Χέλμουτ Κράουσερ είναι ο συγγραφέας του «Έρως»: ενός μυθιστορήματος όπου, με κομμένη την ανάσα, παρακολουθεί κανείς το χρονικό μιας εμμονής, παράλληλα με την περιπέτεια της πατρίδας του Κράουσερ από το 1944 ως το γκρέμισμα του βερολινέζικου Τείχους.
0


ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
σε άθλια οικονομική κατάσταση, δέχεται την πρόσκληση ενός άντρα με τεράστια περιουσία, του γερμανού βιομηχάνου Αλεξάντερ φον Μπρίκεν, να μεταπλάσει σε μυθιστόρημα την ιστορία που εκείνος προτίθεται να του διηγηθεί ενώ θα τον φιλοξενεί στον πύργο του στη Βαυαρία.  Αποσυρμένος εδώ και δυο δεκαετίες από το προσκήνιο, ο εβδομηντάχρονος κροίσος με το παρατσούκλι «Μέγας Αλέξανδρος», επιθυμεί πριν πεθάνει να καταστήσει δημόσιο κάτι πολύ προσωπικό, κάτι που έχει καταχωρηθεί ως έγκλημα στη συνείδησή του. Θύμα του εγκλήματος, η Σόφι, μονοχοκόρη βιοπαλαιστών, ο παιδικός του έρωτας από την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έρωτας που, μια ζωή, έμελλε να μείνει ανεκπλήρωτος. Και θύτης –ποιος άλλος;– ο ίδιος.

Aυτό είναι το πρόσχημα του Χέλμουτ Κράουσερ για να ξετυλίξει την πλοκή του «Έρως» (μτφρ. Ευαγγελία Τόμπορη, Ίνδικτος, 2008): ενός μυθιστορήματος όπου, με κομμένη την ανάσα, παρακολουθεί κανείς το χρονικό μιας απίστευτης εμμονής, παράλληλα με την περιπέτεια της πατρίδας του Κράουσερ από το 1944 ως το γκρέμισμα του βερολινέζικου Τείχους. Πρόκειται για το μοναδικό και δυσεύρετο πια μυθιστόρημα του εξηντάχρονου συγγραφέα που έχει δημοσιευτεί στα ελληνικά, «το πιο δυνατό, το πιο ευαίσθητο και το πιο ποιητικό» απ' όλα του, σύμφωνα με τον ομότεχνό του –και γνωστό στα μέρη μας– Ντάνιελ Κέλμαν.  

«Δεν υπήρξε ποτέ κάτι όμορφο στη ζωή μου, εκτός από τη Σόφι», παραδέχεται ευθύς εξαρχής ο φον Μπρίκεν στον –πάντα ανώνυμο– συνομιλητή του. «Ήταν κάτι περισσότερο από ένα οποιοδήποτε κορίτσι, ήταν η μοναδική πηγή υψηλής ομορφιάς. Κάτι που ήθελα να έχω, να απολαύσω, αλλά που ποτέ δεν ήθελα να βεβηλώσω κατέχοντάς το άχαρα…». 

Ο δρόμος προς την κόλαση είναι σπαρμένος με τις καλύτερες προθέσεις. Το αντικείμενο της λατρείας του μεγαλοβιομηχάνου δεν ήταν γραφτό να ευτυχήσει. Στο λυκόφως της ζωής του, ο αφοσιωμένος προστάτης-κυνηγός της Σόφι βλέπει πως το πάθος του μόνο δυστυχία έφερε και σ’ εκείνη και στον ίδιο.

Μεγαλωμένος μέσα σε χρυσό κλουβί ως γόνος οικογένειας εργοστασιαρχών με αμφίθυμες σχέσεις με το ναζιστικό καθεστώς, ο φον Μπρίκεν, λίγο πριν καταρρεύσει το μέτωπο, γίνεται μάρτυρας της αυτοκτονίας των γονιών του και μ' έναν μυστηριώδη τρόπο καταλήγει ως αγνοούμενος σε νοσοκομείο της Ιταλίας, δίχως μνήμη και φωνή. Ώσπου να τις επανακτήσει, ο πόλεμος έχει τελειώσει. Κι ο ίδιος, έχοντας διεκδικήσει μ’ επιτυχία από τους σφετεριστές την πατρική του κληρονομιά, βάζει σκοπό της ζωής του να εντοπίσει το κορίτσι που του είχε κλέψει την καρδιά όταν στριμώχνονταν πλάι πλάι στα αντιαεροπορικά καταφύγια, αυτό που για μία και μοναδική φορά είχε δεχτεί –με το αζημίωτο–να τον φιλήσει. Μισθώνει, λοιπόν, έναν ολόκληρο λόχο για να βρει τα χνάρια της Σόφι. 

EROS
Κράουσερ Χέλμουτ, «Έρως», εκδ. Ίνδικτος. μτφρ. Ε. Τόμπορη.Το βιβλίο είναι εξαντλημένο στον εκδότη. 

Η έρευνα, αν και πολύχρονη, έχει αίσιο τέλος, αλλά όταν φτάνει η στιγμή που την ξανασυναντά, διαπιστώνει πως η κοπέλα αντιμετωπίζει τα αισθήματά του με αποστροφή, τρέχοντας έντρομη μακριά του. Την αφήνει. Επί χρόνια, ωστόσο, οι μισθοφόροι του θα την κατασκοπεύουν, θα επηρεάζουν τις κινήσεις της και θα την βοηθούν όχι για να βιοποριστεί απλώς, αλλά και για να ξεφεύγει από την αστυνομία και τη δικαιοσύνη. Γιατί, όσο διάστημα ο φον Μπρίκεν  έπαιζε μαζί της τον «Θεό», η Σόφι δραστηριοποιούνταν στη Γερμανική Σοσιαλιστική Φοιτητική Ένωση συμμετέχοντας ψυχή τε και σώματι στα κινήματα διαμαρτυρίας κι αμφισβήτησης του ΄60 και του ΄70.

Ήταν τέτοια η ριζοσπαστικοποίησή της –λες κι υπήρχε μια μαύρη τρύπα μέσα της που έπρεπε να γεμίσει–  ώστε καταλήγει να ληστεύει τράπεζες για «ιερό σκοπό», συστρατευμένη με ακροαριστερές τρομοκρατικές ομάδες. Μέχρι που οι σύντροφοί της, σε αγαστή συνεργασία με τη Στάζι, την ωθούν να περάσει τα σύνορα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, απ’ όπου θα τη γλιτώσει γι’ άλλη μια φορά ο φον Μπρίκεν, σκηνοθετώντας τον θάνατό της. «Γλιτώσει», τρόπος του λέγειν, καθώς μιλάμε πια για μια γυναίκα στερημένη από χυμούς, μόνη κι αποπροσανατολισμένη.

Ο δρόμος προς την κόλαση είναι σπαρμένος με τις καλύτερες προθέσεις. Το αντικείμενο της λατρείας του μεγαλοβιομηχάνου δεν ήταν γραφτό να ευτυχήσει. Στο λυκόφως της ζωής του, ο αφοσιωμένος προστάτης-κυνηγός της Σόφι βλέπει πως το πάθος του μόνο δυστυχία έφερε και σ’ εκείνη και στον ίδιο. Ή μήπως όλα όσα αφηγείται επί οχτώ μέρες στον φιλοξενούμενό του δεν είναι παρά αποκυήματα της φαντασίας του, η δική του, έστω, εκδοχή της αλήθειας;

Γυρνώντας με ανυπομονησία τις σελίδες του «Έρως», δύσκολα απαλλάσσεσαι από την αμφιβολία. Όπως κι αν έχει, όμως, μέσα από αυτό το κολάζ του Χέλμουτ Κράουσερ, όπου η αφήγηση του ανώνυμου συγγραφέα εναλλάσσεται με τον απομαγνητοφωνημένο λόγο του φον Μπρίκεν και με αποσπάσματα από κλεμμένα ημερολόγια της κοπέλας, επανέρχονται μοτίβα που σ’ αιχμαλωτίζουν: ο έρωτας ως ψευδαίσθηση και ως εμμονή, το χρήμα ως πηγή παντοδυναμίας αλλά και μοναξιάς και καχυποψίας, η πολιτική δράση ως καταφύγιο αλλά και καταστροφή, η Ιστορία η ίδια ως παγίδα.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ