«Έρως»: Tο χρονικό μιας απίστευτης εμμονής

Χέλμουτ Κράουσερ «Έρως» Facebook Twitter
Ο Χέλμουτ Κράουσερ είναι ο συγγραφέας του «Έρως»: ενός μυθιστορήματος όπου, με κομμένη την ανάσα, παρακολουθεί κανείς το χρονικό μιας εμμονής, παράλληλα με την περιπέτεια της πατρίδας του Κράουσερ από το 1944 ως το γκρέμισμα του βερολινέζικου Τείχους.
0


ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
σε άθλια οικονομική κατάσταση, δέχεται την πρόσκληση ενός άντρα με τεράστια περιουσία, του γερμανού βιομηχάνου Αλεξάντερ φον Μπρίκεν, να μεταπλάσει σε μυθιστόρημα την ιστορία που εκείνος προτίθεται να του διηγηθεί ενώ θα τον φιλοξενεί στον πύργο του στη Βαυαρία.  Αποσυρμένος εδώ και δυο δεκαετίες από το προσκήνιο, ο εβδομηντάχρονος κροίσος με το παρατσούκλι «Μέγας Αλέξανδρος», επιθυμεί πριν πεθάνει να καταστήσει δημόσιο κάτι πολύ προσωπικό, κάτι που έχει καταχωρηθεί ως έγκλημα στη συνείδησή του. Θύμα του εγκλήματος, η Σόφι, μονοχοκόρη βιοπαλαιστών, ο παιδικός του έρωτας από την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έρωτας που, μια ζωή, έμελλε να μείνει ανεκπλήρωτος. Και θύτης –ποιος άλλος;– ο ίδιος.

Aυτό είναι το πρόσχημα του Χέλμουτ Κράουσερ για να ξετυλίξει την πλοκή του «Έρως» (μτφρ. Ευαγγελία Τόμπορη, Ίνδικτος, 2008): ενός μυθιστορήματος όπου, με κομμένη την ανάσα, παρακολουθεί κανείς το χρονικό μιας απίστευτης εμμονής, παράλληλα με την περιπέτεια της πατρίδας του Κράουσερ από το 1944 ως το γκρέμισμα του βερολινέζικου Τείχους. Πρόκειται για το μοναδικό και δυσεύρετο πια μυθιστόρημα του εξηντάχρονου συγγραφέα που έχει δημοσιευτεί στα ελληνικά, «το πιο δυνατό, το πιο ευαίσθητο και το πιο ποιητικό» απ' όλα του, σύμφωνα με τον ομότεχνό του –και γνωστό στα μέρη μας– Ντάνιελ Κέλμαν.  

«Δεν υπήρξε ποτέ κάτι όμορφο στη ζωή μου, εκτός από τη Σόφι», παραδέχεται ευθύς εξαρχής ο φον Μπρίκεν στον –πάντα ανώνυμο– συνομιλητή του. «Ήταν κάτι περισσότερο από ένα οποιοδήποτε κορίτσι, ήταν η μοναδική πηγή υψηλής ομορφιάς. Κάτι που ήθελα να έχω, να απολαύσω, αλλά που ποτέ δεν ήθελα να βεβηλώσω κατέχοντάς το άχαρα…». 

Ο δρόμος προς την κόλαση είναι σπαρμένος με τις καλύτερες προθέσεις. Το αντικείμενο της λατρείας του μεγαλοβιομηχάνου δεν ήταν γραφτό να ευτυχήσει. Στο λυκόφως της ζωής του, ο αφοσιωμένος προστάτης-κυνηγός της Σόφι βλέπει πως το πάθος του μόνο δυστυχία έφερε και σ’ εκείνη και στον ίδιο.

Μεγαλωμένος μέσα σε χρυσό κλουβί ως γόνος οικογένειας εργοστασιαρχών με αμφίθυμες σχέσεις με το ναζιστικό καθεστώς, ο φον Μπρίκεν, λίγο πριν καταρρεύσει το μέτωπο, γίνεται μάρτυρας της αυτοκτονίας των γονιών του και μ' έναν μυστηριώδη τρόπο καταλήγει ως αγνοούμενος σε νοσοκομείο της Ιταλίας, δίχως μνήμη και φωνή. Ώσπου να τις επανακτήσει, ο πόλεμος έχει τελειώσει. Κι ο ίδιος, έχοντας διεκδικήσει μ’ επιτυχία από τους σφετεριστές την πατρική του κληρονομιά, βάζει σκοπό της ζωής του να εντοπίσει το κορίτσι που του είχε κλέψει την καρδιά όταν στριμώχνονταν πλάι πλάι στα αντιαεροπορικά καταφύγια, αυτό που για μία και μοναδική φορά είχε δεχτεί –με το αζημίωτο–να τον φιλήσει. Μισθώνει, λοιπόν, έναν ολόκληρο λόχο για να βρει τα χνάρια της Σόφι. 

EROS
Κράουσερ Χέλμουτ, «Έρως», εκδ. Ίνδικτος. μτφρ. Ε. Τόμπορη.Το βιβλίο είναι εξαντλημένο στον εκδότη. 

Η έρευνα, αν και πολύχρονη, έχει αίσιο τέλος, αλλά όταν φτάνει η στιγμή που την ξανασυναντά, διαπιστώνει πως η κοπέλα αντιμετωπίζει τα αισθήματά του με αποστροφή, τρέχοντας έντρομη μακριά του. Την αφήνει. Επί χρόνια, ωστόσο, οι μισθοφόροι του θα την κατασκοπεύουν, θα επηρεάζουν τις κινήσεις της και θα την βοηθούν όχι για να βιοποριστεί απλώς, αλλά και για να ξεφεύγει από την αστυνομία και τη δικαιοσύνη. Γιατί, όσο διάστημα ο φον Μπρίκεν  έπαιζε μαζί της τον «Θεό», η Σόφι δραστηριοποιούνταν στη Γερμανική Σοσιαλιστική Φοιτητική Ένωση συμμετέχοντας ψυχή τε και σώματι στα κινήματα διαμαρτυρίας κι αμφισβήτησης του ΄60 και του ΄70.

Ήταν τέτοια η ριζοσπαστικοποίησή της –λες κι υπήρχε μια μαύρη τρύπα μέσα της που έπρεπε να γεμίσει–  ώστε καταλήγει να ληστεύει τράπεζες για «ιερό σκοπό», συστρατευμένη με ακροαριστερές τρομοκρατικές ομάδες. Μέχρι που οι σύντροφοί της, σε αγαστή συνεργασία με τη Στάζι, την ωθούν να περάσει τα σύνορα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, απ’ όπου θα τη γλιτώσει γι’ άλλη μια φορά ο φον Μπρίκεν, σκηνοθετώντας τον θάνατό της. «Γλιτώσει», τρόπος του λέγειν, καθώς μιλάμε πια για μια γυναίκα στερημένη από χυμούς, μόνη κι αποπροσανατολισμένη.

Ο δρόμος προς την κόλαση είναι σπαρμένος με τις καλύτερες προθέσεις. Το αντικείμενο της λατρείας του μεγαλοβιομηχάνου δεν ήταν γραφτό να ευτυχήσει. Στο λυκόφως της ζωής του, ο αφοσιωμένος προστάτης-κυνηγός της Σόφι βλέπει πως το πάθος του μόνο δυστυχία έφερε και σ’ εκείνη και στον ίδιο. Ή μήπως όλα όσα αφηγείται επί οχτώ μέρες στον φιλοξενούμενό του δεν είναι παρά αποκυήματα της φαντασίας του, η δική του, έστω, εκδοχή της αλήθειας;

Γυρνώντας με ανυπομονησία τις σελίδες του «Έρως», δύσκολα απαλλάσσεσαι από την αμφιβολία. Όπως κι αν έχει, όμως, μέσα από αυτό το κολάζ του Χέλμουτ Κράουσερ, όπου η αφήγηση του ανώνυμου συγγραφέα εναλλάσσεται με τον απομαγνητοφωνημένο λόγο του φον Μπρίκεν και με αποσπάσματα από κλεμμένα ημερολόγια της κοπέλας, επανέρχονται μοτίβα που σ’ αιχμαλωτίζουν: ο έρωτας ως ψευδαίσθηση και ως εμμονή, το χρήμα ως πηγή παντοδυναμίας αλλά και μοναξιάς και καχυποψίας, η πολιτική δράση ως καταφύγιο αλλά και καταστροφή, η Ιστορία η ίδια ως παγίδα.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ