Η «Πασιέντζα» του Georges Braque στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή

Η «Πασιέντζα» του Georges Braque στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή Facebook Twitter
Georges Braque (1882-1963), La patience (Η πασιέντζα), 1942
0

Μια γυναίκα, μόνη, κάθεται μπροστά σε ένα στενό τραπέζι, απλώνοντας μπροστά της τα χαρτιά μιας τράπουλας. Παίζει αυτό το μοναχικό παιχνίδι που ονομάζεται πασιέντζα, συνώνυμο στα γαλλικά με την «υπομονή»; Ή απασχολεί απλώς τα χέρια της καρτερώντας, κάνοντας υπομονή; Ο αμφίσημος τίτλος του έργου καλλιεργεί το μυστήριο. Και το ντεκόρ του το τονίζει ακόμα περισσότερο. Εκείνο το καταθλιπτικό εσωτερικό δεν αερίζεται από κανένα άνοιγμα. Όλα μοιάζουν στριμωγμένα, υπερβολικά στενά.

Αυτή την αποπνικτική ατμόσφαιρα τη ζει και ο ίδιος ο Georges Braque. Εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, δηλαδή από το καλοκαίρι του 1940, βγαίνει σπάνια από το εργαστήριό του, στο 14ο διαμέρισμα του Παρισιού. Όταν η Γερμανία κατέκτησε τη Γαλλία είχε σκεφτεί αρχικά να φύγει στο εξωτερικό μαζί με τη σύζυγό του Marcelle. Όμως, πολύ γρήγορα πήρε την απόφαση να μείνει και να αντισταθεί στη γερμανική κατοχή με τον δικό του τρόπο: με το πινέλο του.

Δύο εντελώς αντίθετες γυναίκες, λοιπόν, που αποτελούν μία. Η μία βιώνει την προσμονή με ελπίδα και γαλήνη, η άλλη παραπέμπει σε αγωνία και απάρνηση. Δύο αντιφατικές στάσεις, ανάμεσα στις οποίες ταλαντεύεται ωστόσο ο άνθρωπος σε καιρό πολέμου.

Το 1942, λοιπόν, ο Braque ζωγραφίζει αυτήν τη γυναίκα, η οποία αποτελείται από δύο μορφές, μία ανφάς και μία προφίλ. Αυτή που κοιτάζει προς το μέρος μας, άπλετα φωτισμένη, στηρίζοντας το πηγούνι της και ακουμπώντας τον αγκώνα της στο τραπέζι, μοιάζει χαμένη σε μια ονειροπόληση. Τα χαρακτηριστικά της είναι λεπτά και γοητευτικά, το φόρεμά της κομψό, το κολιέ της διακριτικά πρωτότυπο. Αντίθετα, η γυναίκα που βλέπουμε προφίλ μοιάζει να αναδύεται από τη σκιά. Εκτός από το στόμα, τίποτα δεν την κάνει να μοιάζει με τη δίδυμη ή, μάλλον, τη σιαμαία αδελφή της. Το σώμα της είναι γωνιώδες, το χέρι της υπερβολικά αδύνατο, το βλέμμα της ακίνητο.

Δύο εντελώς αντίθετες γυναίκες, λοιπόν, που αποτελούν μία. Η μία βιώνει την προσμονή με ελπίδα και γαλήνη, η άλλη παραπέμπει σε αγωνία και απάρνηση. Δύο αντιφατικές στάσεις, ανάμεσα στις οποίες ταλαντεύεται ωστόσο ο άνθρωπος σε καιρό πολέμου.

Πολλά κοινά σημεία ενώνουν καλλιτέχνη και φανταστικό μοντέλο: ζουν και οι δύο έγκλειστοι, διχασμένοι μεταξύ της ελπίδας και της παραίτησης. Μπορούμε, μάλιστα, να δούμε και ένα είδος σαφούς υπαινιγμού στο γεγονός ότι ξαναβρίσκουμε τον δυϊσμό της γυναίκας, φωτεινής και σκοτεινής, στην υπογραφή του Braque.

O ζωγράφος, μέσα από αυτό το γεμάτο ποιητικότητα έργο, μας δίνει τη δυνατότητα να ταυτιστούμε απόλυτα όχι μόνο με αυτήν τη φανταστική γυναίκα, όχι μόνο με τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και με αυτό που μας ενώνει όλους: σε δύσκολους καιρούς, και παρότι μερικοί υποφέρουν πολύ περισσότερο από άλλους, μας διαπερνούν οι ίδιες σκέψεις, τα ίδια άγχη, οι ίδιες ελπίδες. Και το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι υπομονή.

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή

Οι ιδρυτές, Βασίλης και Ελίζα Γουλανδρή, ως υπέρμαχοι της ιδέας ότι η Τέχνη αποτελεί κοινωνικό πνευματικό αγαθό, πέραν της σημαντικής προσφοράς τους με την ίδρυση του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο, επιθυμούσαν τη δημιουργία ενός έτερου μουσείου στην Αθήνα, που θα έδινε τη δυνατότητα σε ένα ευρύτερο κοινό να έρθει σε επαφή με τη νεότερη και σύγχρονη τέχνη που αποτέλεσε το κύριο αντικείμενο του ενδιαφέροντός τους.

Το νέο μουσείο, που φέρει το όνομά των ιδρυτών, «Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή», στεγάζεται σε ένα ιδιόκτητο ακίνητο στην οδό Ερατοσθένους 13 στο Παγκράτι. Η ανέγερσή του ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2012 και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2018. Το νέο μουσείο σχεδιάστηκε εξαρχής για να στεγάσει τα έργα της συλλογής του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Η συλλογή επικεντρώνεται στη νεότερη και σύγχρονη τέχνη Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, συμπεριλαμβάνοντας σπάνια έργα τέχνης μεγάλων ονομάτων της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας όπως Cézanne, van Gogh, Gauguin, Monet, Degas, Rodin, Toulouse-Lautrec, Bonnard, Picasso, Braque, Léger, Miró, Giacometti, Balthus, καθώς και έργα διακεκριμένων ονομάτων της ελληνικής πρωτοποριακής ζωγραφικής όπως Παρθένης, Μπουζιάνης, Βασιλείου, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τσαρούχης, Μόραλης, Τέτσης κ.ά

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Διακοσάββας

Εικαστικά
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τα σινιάλα του Takis στο MOMus - Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Το Μεγάλο Ελληνικό Μουσείο / Τα σινιάλα του Takis στο MOMus - Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Η ιστορικός Τέχνης και επιμελήτρια του MOMus - Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης - Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, κ. Κατερίνα Σύρογλου, γράφει για το εμβληματικό έργο του γλύπτη που απεβίωσε πρόσφατα.
THE LIFO TEAM
Η «Γυναίκα που ταξιδεύει» της Λιουμπόβ Ποπόβα στο MOMus - Mουσείο Μοντέρνας Τέχνης - Συλλογή Κωστάκη

Το Μεγάλο Ελληνικό Μουσείο / Η «Γυναίκα που ταξιδεύει» της Λιουμπόβ Ποπόβα στο MOMus - Mουσείο Μοντέρνας Τέχνης - Συλλογή Κωστάκη

Η αν. γενική διευθύντρια του MOMus και διευθύντρια του MOMus - Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης - Συλλογή Κωστάκη, κ. Μαρία Τσαντσάνογλου, γράφει για έναν εμβληματικό πίνακα της συλλογής.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM
O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Εικαστικά / O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Τα παράξενα μηχανικά γλυπτά του πρωτοποριακού καλλιτέχνη –του οποίου φέτος γιορτάζονται τα 100 χρόνια από τη γέννησή του με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο– αποτελούν ένα σαρδόνιο σχόλιο και για τη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
2ο κομμάτι Αφροδίτη

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 2

«Μας αρέσει η παρέκκλιση και η απόκλιση. Στη ζωή, γενικά. Στους ανθρώπους. Και στην τέχνη. Και εδώ. Από τον Ροδώνα στη Γαρδένια, από τις Αριές στο θέατρο Αλίκη. Οι σπείρες έχουν φτιαχτεί για να τις περπατήσεις και τα παρτέρια για να σταθείς».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
Αφροδίτη 5.

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 5

«Και έχεις τόσα να πεις με τα έργα που θα συναντήσεις. Σαν τα ταξίδια. Τα αληθινά ταξίδια, όχι αυτά που κάνεις για δουλειά. Τα άλλα. Εκείνα που κάνεις με παρέα και πιάνετε κουβέντα με αγνώστους χωρίς βιασύνη. Εκείνα που παίρνεις τον χρόνο σου για να χορτάσεις τις λεπτομέρειες».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
«Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Εικαστικά / «Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Αμφισβητώντας τις παραδοσιακές απεικονίσεις του ερωτισμού, η Ελένη Μπαγάκη, η Σοφία Μιτσώλα και η Janice Nowinski προσφέρουν τρεις διαφορετικές οπτικές για το τι σημαίνει να βλέπεις –και να σε βλέπουν– με τους δικούς σου όρους.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Αρτεμίσια και το πρωτο-φεμινιστικό κεντρί της

Εικαστικά / Η Αρτεμίσια Τζεντιλέσκι ήταν πολύ περισσότερο από μια εκδικήτρια ηρωίδα της ζωγραφικής

Μια νέα έκθεση στο Παρίσι επιχειρεί να αναδείξει το έργο της γενναίας καλλιτέχνιδας της μπαρόκ ζωγραφικής του 17ου αιώνα, με την πρώιμη φεμινιστική προσέγγιση, μέσα από μια φρέσκια οπτική, φωτίζοντας πτυχές πέρα από τη μυθολογία της προσωπικής της τραγωδίας και παρουσιάζοντας έργα της για πρώτη φορά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Εικαστικά / Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Η έκθεση «Διαδρομές στην τέχνη. Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος» στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων ξεδιπλώνει 150 χρόνια εικαστικής δημιουργίας μέσα από 99 έργα εμβληματικών και σύγχρονων δημιουργών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μέσα στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη 

Εικαστικά / Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης αναδεικνύει το άχρηστο σε τέχνη

Το εργαστήριο του χαράκτη, όπου ξεδιπλώνεται ένα σύμπαν βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό παραμύθι, μεταφέρεται προσωρινά σε μια σχεδόν κρυμμένη αίθουσα του μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ