Στο εξώφυλλο, ο Νίκος Κούνδουρος το 1952, σε ηλικία 26 ετών, δύο χρόνια πριν γυρίσει την πρώτη ταινία του. Ακόμη ένα βιβλίο για τον Πάπα του ελληνικού σινεμά, λοιπόν, αυτή τη φορά δια χειρός του μελετητή του και συναδέλφου του, Λευτέρη Ξανθόπουλου.
Μικρό σε έκταση και σε μέγεθος - αποτελείται από 120 σελίδες μαζί με σπάνιο και πλούσιο φωτογραφικό αρχείο -, το βιβλίο προλογίζει ο σκηνοθέτης Λάκης Παπαστάθης, ο οποίος στο παρελθόν είχε σκηνοθετήσει για το Παρασκήνιο και δύο αφιερώματα στον Κούνδουρο και τον Δράκο του.
Από το κείμενο του Παπαστάθη μαθαίνουμε πως ο ποιητής Άρης Αλεξάνδρου ήταν εκείνος που πρωτοέφερε σε επαφή τον αστό νεαρό Κούνδουρο με τα χαμώσπιτα των προσφύγων στο Δουργούτι και το πώς η Μαγική Πόλη σηματοδότησε την έναρξη του ερωτισμού στον ελληνικό κινηματογράφο. Υπάρχουν ακόμη στον πρόλογο του Παπαστάθη εκτενή κείμενα για τη συνεργασία Νίκου Κούνδουρου - Μάνου Χατζιδάκι, για όλους τους ηθοποιούς της Μαγικής Πόλης, καθώς και η πληροφορία ότι η παραγκούπολη γκρεμίστηκε στα 1964, μια δεκαετία μετά την καταγραφή και τη ''διάσωση'' της στο ντεμπούτο φιλμ του Κούνδουρου!
Στο κυρίως σώμα, τώρα, του βιβλίου, ο Λευτέρης Ξανθόπουλος ξεκινάει την έρευνα του από μία παλιά συνέντευξη του Κούνδουρου στην προδικτατορική Πανσπουδαστική με θέμα την ελευθερία και την καλλιτεχνική δημιουργία. Έχουν ενδιαφέρον οι απόψεις του νέου τότε σκηνοθέτη, που τον κατατάσσουν δίπλα σε διανοούμενους της εποχής του, σαν τον Αντώνη Σαμαράκη, τον Χρόνη Μίσιο κ.α. Για την ακρίβεια, τον διαβάζεις και δε μπορείς να μη σκεφτείς πως υπάρχει δυστυχώς αναντιστοιχία με νέους σημερινούς σκηνοθέτες σε ότι αφορά τη διατύπωση του δημόσιου λόγου τους. Είναι σαν τον 30χρονο Σαββόπουλο όταν μιλούσε στην κάμερα, πάλι του Παπαστάθη, στο φιλμ Ευχαριστώ πολύ... Σαββόπουλος του 1975. Πόσο καίριος σ' αυτά που έλεγε! Και πόσο θα θέλαμε νέοι μουσικοί να εκφράζονται δημόσια σήμερα σαν εκείνον τον Σαββόπουλο του ΄75!
Εν συνεχεία, ο Ξανθόπουλος δίνει στο πόνημα του τη μορφή μιας βιογραφίας του Κούνδουρου μέσω μίας άκρως ποιητικής και υποκειμενικής συγγραφικής ματιάς. Θέτει και αμέσως μετά τοποθετείται απέναντι σε ερωτήματα του τύπου Από που ήρθε ο Κούνδουρος; Ποιες οι αποσκευές του και ποιες οι προθέσεις του; Γιατί υπερασπίστηκε με τέτοιον τρόπο και με τόσο παράφορο πάθος όλες τις ταινίες του; Τι τον στήριξε;, παρεμβάλλοντας ταυτόχρονα δηλώσεις του ίδιου του Κούνδουρου μέσα από 60 χρόνια παρουσίας του στα εγχώρια κινηματογραφικά δρώμενα. Η δουλειά του Ξανθόπουλου ολοκληρώνεται με την κριτική - θεωρητική ανάλυση ολόκληρης της φιλμογραφίας του Κούνδουρου, από τη Μαγική Πόλη του ΄54 μέχρι το Ένα πλοίο για την Παλαιστίνη του 2013, καθώς και με ένα επιλογικό σημείωμα, χωρισμένο ουσιαστικά σε δύο μέρη: στη μάλλον χιουμοριστική συνάντηση του με τον Κούνδουρο κατά τη διάρκεια εκδήλωσης της Κινηματογραφικής Λέσχης Μεσολογγίου και σε μία ποιητική θεώρηση των τεσσάρων εποχών, του φωτός και του σκοταδιού, στο κουνδουρικό έργο.
Στο επίμετρο του, ο Δημήτρης Φύσσας δίνει με απόλυτη ευστοχία το δομικό στοιχείο του βιβλίου που μόλις διάβασε ο αναγνώστης: Και αν ο Κούνδουρος μας έκανε δώρα τις ταινίες του, ο ίδιος ο Ξανθόπουλος αποδεικνύεται εξαιρετικά απλόχερος και γενναιόδωρος. Χωρίς ίχνος επιτήδευσης, μας χαρίζει ερμηνευτικά κλειδιά για να απολαύσουμε καλύτερα τον Κούνδουρο - ''κλειδιά'' γραμμένα απλά, που δεν προτάσσουν, μα υποτάσσουν τη θεωρία στην ταινία, βοηθώντας τον αναγνώστη να ξαναδεί αργότερα, ως θεατής, το κουνδουρικό σύμπαν με άλλο μάτι.
Οι Τέσσερις Εποχές του Νίκου Κούνδουρου κλείνουν με την αναλυτική φιλμογραφία του, φωτογραφικό υλικό και ευρετήριο ονομάτων - εννοιών. Κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης και κοστίζουν 7 ευρώ.
* Το βιβλίο του Λευτέρη Ξανθόπουλου θα παρουσιαστεί στο μεγάλο αφιέρωμα που ετοιμάζει η Ταινιοθήκη και το Μουσείο Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης (4 - 8 Οκτωβρίου) με θέμα Ο Νίκος Κούνδουρος σε άσπρο και μαύρο. Θα προβληθούν οι έξι πρώτες ασπρόμαυρες ταινίες του Κούνδουρου και τα ντοκιμαντέρ των Λάκη Παπαστάθη, Γιάννη Σολδάτου και του γράφοντα γι' αυτόν και το έργο του.
** Οι φωτογραφίες του post είναι από τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ Οδύσσειες σωμάτων - Μπαλάντα για τον Νίκο Κούνδουρο (2010).
*** Στο βίντεο του post, το τραγούδι τίτλων τέλους του ίδιου ντοκιμαντέρ με τίτλο Με λένε Νίκο σε μουσική Ηλία Λιούγκου, στίχους Λίνας Νικολακοπούλου και ερμηνεία Παντελή Θεοχαρίδη.
