Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter
0

Τo Vortex είναι μια μυθική ταινία του Νίκου Κούνδουρου. Όπως είχε πει ο ίδιος:

«Σίγουρα το Vortex ή το Πρόσωπο της Μέδουσας είναι μια παράξενη ταινία. Γέννημα της αμέσως πριν τη δικτατορία ανώμαλης εποχής, φυγή θα μπορούσα να πω, ή ακόμα και απιστία στα δημόσια πράγματα, ή κούραση ή και οργή ή και όλα μαζί τα παραπάνω, και άλλα πολλά ακόμα.

Η ταινία γυρίστηκε σε δύο χώρους και σε δύο χρόνους. Η μισή γυρίστηκε σ' ένα νησί του Αιγαίου το 1966-67 και η άλλη μισή στη Ρώμη και το Λονδίνο το 1970. Η αντιστικτική συρραφή των δύο μερών αποτελεί και το ύφος-κλειδί όλου του έργου. Η ταινία θέλει τη συμπαράσταση και τη βοήθεια του θεατή για να λειτουργήσει. Ως ένα σημείο είναι ένα πείραμα, ή μια άσκηση πάνω σ' ένα τεντωμένο σκοινί. Κάθε στιγμή ο κίνδυνος να γλιστρήσουν όλα στο κενό είναι φανερός. Αλλά κι αυτός ο κίνδυνος περιλαμβάνεται μέσα στα υλικά κατασκευής της ταινίας.

Κατά τα άλλα, μπορώ να πω τώρα πως το πείραμα απότυχε. Όχι επειδή η ταινία είναι ίσως κακή –γιατί αυτό δεν έχει πια πολλή σημασία, καθώς τα σύνορα του καλού από το κακό είναι τόσο ρευστά– αλλά επειδή ο δρόμος δεν οδηγεί πουθενά. Αδιέξοδο. Έτσι το Vortex είναι απλά αυτό που είναι, ένας κινηματογράφος χωρίς μέλλον, αλλά και χωρίς παρελθόν, μετέωρος ανάμεσα στη χαρά που μπορεί να πάρει ίσως κανείς βλέποντάς τον, και στην αγανάκτηση. Εγώ τα γεύτηκα και τα δυο. Τώρα η σειρά σας».

cover
Το πρόσωπο της μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου

Και από το περιοδικό «Ελληνικός Κινηματογράφος» Δεκέμβρης 1966:

«Μ' ενδιαφέρει η εκδορά των προσώπων που παρουσιάζω στην ταινία. Στην αρχή είναι λουστραρισμένοι, πασπαλισμένοι με τη συμβατική ηθική της κοινωνίας μας. Στο τέλος της ταινίας έχουν φτάσει στο άλλο άκρο: έχουν μετατραπεί σε λυκάνθρωπους. Η ηθική τους είναι αυτή της ζούγκλας. Οι μάσκες τους έχουν πέσει. Το ξεγύμνωμά τους αυτό μ' ενδιαφέρει. Η ταπείνωση των τριών αρσενικών γύρω από το ένα θηλυκό, που βρίσκεται ανάμεσά τους, τη "Μέδουσα".

Η πρόζα θα είναι ελάχιστη και ο ρόλος της θα είναι έμμεσος. Το θέμα, έτσι που παρουσιάζεται από πρώτη όψη, θα μπορούσε ν' αναπτυχθεί σ' ένα εικοσάλεπτο, μέσα σ' ένα φιλμ μικρού μήκους. Κι όμως εγώ θα βγάλω απ' αυτό – πιστεύω ότι έχω το υλικό – ένα μεγάλου μήκους. Θέλω να δείξω στιγμή με στιγμή, λεπτομέρεια στη λεπτομέρεια, την ψυχική αποσύνθεση αυτών των ανθρώπων».

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter
Η ταινία δεινοπάθησε σε διάφορες χώρες και χαρακτηρίστηκε «ακατάλληλη».

Η ταινία δεινοπάθησε σε διάφορες χώρες και χαρακτηρίστηκε «ακατάλληλη». Δείτε:

«Είμαστε στη δυσάρεστη θέση να σας πληροφορήσουμε ότι η ταινία Vortex, παρ' όλη την άψογη τεχνική της, είναι εντελώς ακατάλληλη για να προβληθεί μπροστά σε αμερικάνικο κοινό. Η έλλειψη μύθου και ευανάγνωστης πλοκής απογοητεύουν το μεσαίο θεατή. Πιστεύουμε όμως ότι τα κυκλώματα των κολλεγίων, των πανεπιστημίων....»

Paramount Pictures

«Παρ' όλη την ιδιότυπη ομορφιά της η ταινία σας δεν μπορεί να καταταχτεί σε κανένα από τα γνωστά είδη κινηματογράφου. Αυτό και μόνο είναι αρκετό να μας εμποδίσει να την συμπεριλάβουμε στα προγράμματα της εταιρείας μας. Ελπίζουμε πως η επόμενη ταινία σας...»

Twentieth Century-Fox (Stephen Roberts)

«Όπως ξέρετε οι μαυρόασπρες ταινίες έχουν εντελώς εξαιρεθεί από τα προγράμματα των εμπορικών κυκλωμάτων. Λυπούμεθα, αλλά η ταινία σας δεν μπορεί ν' αποτελέσει εξαίρεση. Θα θέλαμε όμως να ξέρουμε, αν με τη βοήθεια της εταιρείας μας, θα είσαστε διατεθειμένος να ξαναγυρίσετε την ίδια ταινία έγχρωμη. Γι' αυτή την περίπτωση...».

United Artists

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter

«Ο πρόεδρος και τα μέλη της επιτροπής βρίσκονται στην δυσάρεστη θέση να αρνηθούν στην ταινία Vortex άδεια δημόσιας προβολής, παρ' όλο που κανένας από εμάς δεν πιστεύει πως στόχος της ταινίας είναι η πορνογραφία. Ο λόγος, φυσικά, είναι η τελική ερωτική σκηνή, που, σύμφωνα με τις απόψεις του προέδρου, των μελών και επίσης τη δική μου, ξεπερνάει σε μήκος και σε τόλμη οποιαδήποτε σκηνή από ταινία, που μέχρι στιγμής έχει πάρει άδεια προβολής από την υπηρεσία μας».

Βρετανική Επιτροπή Λογοκρισίας Κινηματογράφου (ο γραμματέας Stephen Murphy)

«Θεωρώ το έργο σας εξαιρετικά όμορφο και αρνιέμαι να επιτρέψω ή να συστήσω οποιαδήποτε περικοπή. Κατά τη γνώμη μου το Vortex θα πρέπει να προβληθεί ακριβώς όπως είναι, χωρίς καμιά περικοπή, σε κινηματογράφους που θα μετατραπούν προσωρινά σε λέσχες, ώστε να πετύχουν ειδική άδεια προβολής».

John Trevelyan (διευθυντής της Βρετανικής Επιτροπής, για την Λογοκρισία του Κινηματογράφου)

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter

Φυσικά, ανάλογα προβλήματα αντιμετώπισε η ταινία και στην Ελλάδα, καθώς για πρώτη φορά προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1977 (εκτός συναγωνισμού).

Από την Ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου του Γιάννη Σολδάτου [Αιγόκερως, 1982] διαβάζουμε τι είχε γράψει ο ίδιος ο Νίκος Κούνδουρος στο πρόγραμμα:

«Το Vortex ή το Πρόσωπο της Μέδουσας άρχισε να γυρίζεται το 1966-67 μέσα στο ιδιόρρυθμο κλίμα που είχε δημιουργήσει το πολιτικό παιχνίδι στην προχουντική Ελλάδα.
Είπαν πως η ταινία είναι πορνογράφημα.
Είπαν ακόμη πως είναι ταινία κλειστή, ερμητική, διανοουμενίστικη.
Μπορεί να 'ναι κι έτσι, όμως εμείς που την φτιάξαμε δεν είμαστε ούτε κλειστοί, ούτε ερμητικοί, ούτε πέρα απ' όσο χρειάζεται διανοούμενοι.
Η πρόθεσή μας ήταν καθαρή. Θελήσαμε, ο συγγραφέας, οι ηθοποιοί κι εγώ, να κάνουμε μια ταινία χωρίς φωνές, χωρίς οδυρμούς, χωρίς κοινωνικό δράμα. Ένα είδος ψυχογραφήματος εικονογραφημένο.
Οι ήρωες μας είναι τραγικά πρόσωπα, αποκομμένα από κοινωνία, από ιδεολογία, από οικογένεια.
Ζούνε τη δική τους κλειστή περιπέτεια, ξένοι σε ό,τι γίνεται γύρω τους, ναυαγοί σ' ένα ξερόβαχο –για τον ξερόβραχο της ψυχής τους μιλώ– καταδικασμένοι να τρέφονται από τις σάρκες τους.
Κατά τα άλλα η ταινία είναι η έκτη από τις εφτά ταινίες που έχω κάνει έως τώρα.
Ένα μέρος της έχει γυριστεί στο Λονδίνο και η επεξεργασία έγινε στη Ρώμη και το Παρίσι.
Μιλά αγγλικά, όπως θα μπορούσε να μιλά τουρκικά ή ελληνικά.
Θέλω να πω πως δεν έχει πολλή σημασία η γλώσσα, έτσι καθώς τα πρόσωπα του έργου δεν δηλώνουν άλλη ταυτότητα εκτός από κείνην που προδίδουν τα καμώματά τους».

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter
 

Το σενάριο του Vortex ήταν των Νίκου Κούνδουρου και Βαγγέλη Γκούφα, η φωτογραφία των Δημήτρη Νικολάου και Karlheinz Hummel, μουσική είχε γράψει ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ενώ ακουγόταν και το "666" των Aphrodite's Child (πριν κυκλοφορήσει σε δίσκο). Τέλος, πρωταγωνιστούσαν οι Φίλιππος Βλάχος (εκδόσεις Κείμενα), Φάνης Χηνάς, Αλέξης Μανθεάκης, Χαρά Αγγελούση κ.ά.

Για το Vortex ή Το Πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου Facebook Twitter
 

Πληροφοριακό υλικό και φωτογραφίες από το παλιό περιοδικό «Καλλιτεχνική Επιθεώρηση» [Περίοδος Β, τεύχος 2, Φεβρουάριος 1979].

Οθόνες
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο μάγος του Κρεμλίνου

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Ο μάγος του Κρεμλίνου»: Ο ρυθμιστής του Πούτιν δεν χωρά σε ταινία

Πίσω από το ψυχρό πρόσωπο της εξουσίας, κρύβεται ο ψίθυρος ενός σύγχρονου Ρασπούτιν. Ο Ολιβιέ Ασαγιάς τον ακολουθεί – αλλά μήπως τον πρόδωσε η φόρμα;
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
No other choice

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «No other choice»: Η ταινία που θα οδηγήσει τον Παρκ Τσαν-γουκ στα Όσκαρ

Ο Κορεάτης σκηνοθέτης παραμένει ένας από τους μεγάλους σύγχρονους κινηματογραφιστές, αν και η αντικαπιταλιστική του σάτιρα «No other choice» δεν είναι η καλύτερή του ταινία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Είναι σαν να κάνεις τον Δράκουλα χορτοφάγο»: Γιατί το σέξι τέρας του Φρανκενστάιν που παίζει ο Τζέικομπ Ελόρντι είναι λάθος

Οθόνες / Γιατί το σέξι τέρας του νέου «Φρανκενστάιν» είναι λάθος

Στη διασκευή του κλασικού μυθιστορήματος της Μέρι Σέλεϊ από τον Γκιγιέρμο ντελ Τόρο πρωταγωνιστεί ο «εξωφρενικά όμορφος» Τζέικομπ Ελόρντι στον ρόλο του τέρατος – πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα μια ταινία χωρίς ειρμό. 
THE LIFO TEAM
O Στίβεν Κινγκ στο σινεμά: Οι 10 καλύτερες μεταφορές

Οθόνες / O Στίβεν Κινγκ στο σινεμά: Οι 10 καλύτερες μεταφορές

Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός διασκευών του έργου του δημοφιλούς συγγραφέα που θα δούμε στο πανί, στο γυαλί και στο σανίδι, κι αυτό στάθηκε αφορμή για ένα αφιέρωμα στις καλύτερες ταινίες που ενέπνευσαν τα γραπτά του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Φρανκενστάιν: Ένα θεσπέσιο μελόδραμα που σε παρασύρει και σε ματώνει

Ανταπόκριση από τη Βενετία / Φρανκενστάιν: Ένα θεσπέσιο μελόδραμα που σε παρασύρει και σε ματώνει

O Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο θα έκανε την Μέρι Σέλεϊ περήφανη. Ο δικός του Φρανκενστάιν κατορθώνει να μην προδώσει το πνεύμα του πολυδιασκευασμένου μυθιστορήματός της.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
After the Hunt: Το #MeToo στα χέρια του Λούκα Γκουαντανίνο είναι μια μπερδεμένη υπόθεση

Ανταπόκριση από τη Βενετία / After the Hunt: Το #MeToo στα χέρια του Γκουαντανίνο είναι μια μπερδεμένη υπόθεση

Ο Λούκα Γκουαντανίνο νοσταλγεί τη χαμένη τέχνη του διαλόγου, αλλά το After the Hunt χάνει το δίκιο του στην ακαδημαϊκή φλυαρία και τις σεναριακές αστοχίες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα του γάμου δύσκολα: 10 ταινίες για να δείτε μετά το «Ρόουζ εναντίον Ρόουζ»

Οθόνες / Όλα του γάμου δύσκολα: 10 ταινίες για να δείτε μετά το «Ρόουζ εναντίον Ρόουζ»

Από το «Awful Truth» του Λίο ΜακΚάρεϊ στο «Gone Girl» του Ντέιβιντ Φίντσερ κι από τις μπεργκμανικές «Σκηνές από έναν γάμο» στο «Revolutionary Road» του Σαμ Μέντες, ανατρέχουμε σε δέκα ταινίες για όσους ενώθηκαν ενώπιον Θεού κι ανθρώπων «μέχρι να τους χωρίσει ο θάνατος».   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΒΟΥΓΟΝΙΑ

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Βουγονία»: Κριτική για τη νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου

«Είναι περιπέτεια η "Βουγονία", fun και πιο περίπλοκη απ’ ότι δείχνει» - Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος καταγράφει τις εντυπώσεις του από την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας στο 82ο Φεστιβάλ Βενετίας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

Οθόνες / Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

«Το άτακτο αγόρι του βρετανικού σινεμά βρήκε τον δρόμο του σε ώριμες επιλογές, είτε παίζοντας κάποιον αδυσώπητο κακό είτε αφήνοντας τα λακωνικά του διακριτικά σαν στάμπα, όνομα και πράγμα, σε σύντομες εμφανίσεις – εννοείται πως έχει υποδυθεί και τον διάβολο!»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Οθόνες / The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Η ταινία σημάδεψε μια γενιά εφήβων που φαντασιώνονταν ότι θα αντιστεκόντουσαν ηρωικά στους νταήδες που τους κακοποιούσαν καθημερινά. Και τώρα, ο μύθος επιστρέφει για έκτη φορά στην οθόνη, με πρωταγωνιστές τον Τζάκι Τσαν και τον Ραλφ Μάτσιο
THE LIFO TEAM
Ο άνθρωπος που έφερε την μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Daily / Ο άνθρωπος που έφερε τη μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Το ντοκιμαντέρ «Sunday Best: The untold story of Ed Sullivan» αναδεικνύει τη συμβολή του Εντ Σάλιβαν και της δημοφιλέστατης τηλεοπτικής εκπομπής του στην ανάδειξη τεράστιων μορφών της μαύρης μουσικής, από τη Nίνα Σιμόν και τον Τζέιμς Μπράουν μέχρι την Tίνα Τέρνερ και τον Στίβι Γουόντερ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Οθόνες / Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Με αφορμή τα σημερινά του γενέθλια, ανατρέχουμε στην καριέρα ενός ηθοποιού με την ερμηνευτική στόφα των μεγάλων ονομάτων του New Hollywood, μα καταδικασμένου να εργάζεται σε καιρούς που η κινηματογραφική βιομηχανία δεν ξέρει τι να κάνει μαζί του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Οθόνες / Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Η ελληνικής καταγωγής Αυστραλή σκηνοθέτιδα πίσω από το «Ten Pound Poms» μιλά στη LiFO για τη στάση των Αυστραλών απέναντι στους μετανάστες, την ταινία της που εξόργισε την ομογένεια, και το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος ακόμη κι όταν το έργο σου έχει δει πολύς κόσμος.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

Οι Αθηναίοι / Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

«Τρεις Χάριτες», «Βίρα τις Άγκυρες», «Δις εξαμαρτείν», «Safe Sex», «Το Κλάμα βγήκε από τον Παράδεισο», «Μπαμπάδες με ρούμι». Λίγοι μας έχουν κάνει να γελάσουμε τόσο τα τελευταία 30 χρόνια όσο ο Μιχάλης Ρέππας. Ο ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης που εξαιτίας του «το Τζέλα Δέλτα δεν είχε φουγάρα» αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ