Oι τέσσερις έννοιες-κλειδιά στη σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη

Oι τέσσερις έννοιες-κλειδιά στη σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη Facebook Twitter
0
Oι τέσσερις έννοιες-κλειδιά στη σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη Facebook Twitter
Επηρεασμένος από την ψυχανάλυση ο Κορνήλιος Καστοριάδης ανέλυσε τον τρόπο που ο λόγος διαρρηγνύεται δημιουργικά από τη φαντασία χωρίς ωστόσο να υποπίπτει στα αδιέξοδα του ορθολογισμού... Εικονογράφηση: Αυελιέ LIFO

Στη σκέψη του Καστοριάδη δεν υπάρχει αποκλεισμός, ούτε καν κλειστές κατηγοριοποιήσεις που θα μπορούσαν να μοιράσουν τον κόσμο σε δίπολα: καλό-κακό, λογική-βούληση, θυμικό-νους. Η ανάλυση της φιλοσοφίας του λειτουργεί, όπως θα έλεγε ο ίδιος, μάλλον "μαγματικά" δηλαδή διαμορφώνοντας έναν χώρο όπου εντάσσονται όλες οι παραστάσεις και έννοιες της ζωής ενός ανθρώπου (βλέπε και σχετική ανάλυσή του στη "Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας" σελ 480). Αυτές, με τη σειρά τους, δεν διαμορφώνονται, όπως θα περίμενε κανείς, αποκλειστικά με βάση τη λογική αλλά και με τη συμβολή της φαντασίας χαράζοντας διάφορες περιοχές οι οποίες παραμένουν για πάντα ανεξερεύνητες-κι όπως θα έλεγε ο ίδιος- σχεδόν άρρητες. Ως εκ τούτου τα εκάστοτε δίπολα που κυριάρχησαν στη διαλεκτική σχέση της Δύσης αντικαθίσταται από μια ιδανική τετράδα που αναδεικνύει τις άπειρες δυνατότητες της φαντασίας και της δημιουργίας, της αυτονομίας και του φαντασιακού. Αυτές είναι οι λέξεις κλειδιά που αποκωδικοποιούν τη σκέψη του Καστοριάδη, οι έννοιες που αποκαλύπτουν το περίτεχνο σύμπαν του. Σε μια εποχή που το εγελιανό πνεύμα καθόριζε τα πάντα και ο μαρξιστικός λόγος επέμενε σε καθολικότητες ετούτες οι έννοιες έμοιαζαν τουλάχιστον ρηξικέλευθες. Γι'αυτό και εξετάζοντας την επιμονή του στον ρόλο της φαντασίας οι μαρξιστές, κανονιστικοί φιλόσοφοι και υποτελείς της εγελιανής σκέψης έσπευσαν να κατηγορήσουν τον Κορνήλιο Καστοριάδη για σχετικισμό χωρίς προφανώς να λάβουν υπόψιν την απέχθεια του ίδιου για τον "αδιάφορο σχετικισμό" όπως αποκαλούσε την ασθένεια της νέας εποχής. Ο Καστοριάδης, αντίθετα απ'ο,τι λανθασμένα θεωρούταν, υποστήριζε τον αλληλοσυμπληρωματικό ρόλο νου και φαντασίας, κατά τα αρχαιοελληνικά πρότυπα και εδώ θεμελίωσε την κριτική του στην "ταυτιστική¨" λογική όπως αποκαλούσε τη σκέψη που έτεινε να αποκλείσει το δημιουργικό ρόλο της φαντασίας στην ιστορία της δυτικής σκέψης.

Ακρογωνιαίος λίθος της διάρθρωσης της σκέψης του Καστοριάδη είναι αναμφισβήτητα η έννοια της αυτονομίας. Σύμφωνα με τον Καστοριάδη, στον βαθμό που μιλάμε για δημοκρατία πρέπει να εννοούμε ένα πολίτευμα που αποβλέπει στην αυτονομία και την κοινωνική και την ατομική.


Επιπλέον προκειμένου να εξηγήσει τις θέσεις του ο Καστοριάδης ως άνθρωπος της Αγοράς δεν απέκλειε κανένα δημόσιο μέσο έκφρασης: από τις ανοιχτές διαλέξεις έως τις τηλεοπτικές εμφανίσεις και από τις ανοιχτές διδασκαλίες έως τα πανεπιστημιακά έδρανα-τα πάντα έπαιζαν ρόλο στην δημιουργική "διαύγαση" της σκέψης του. Μια από τις τηλεοπτικές σειρές που έφεραν τη φιλοσοφία του Καστοριάδη κοντά στον κόσμο είναι οι τέσσερις εκπομπές που ετοίμασε τον Δεκέμβρη του 1996 για τη γαλλική τηλεόραση, διάρκειας τεσσάρων λεπτών όπου ανέπτυσσε το τετράπτυχο της σκέψης του. Το κείμενο αυτό με τον τίτλο "Τέσσερεις Λέξεις" μεταφράστηκε και συμπεριλήφθηκε σε μαι συλλογή κειμένων που έλαβε τη μορφή βιβλίου με τον τίτλο "Είμαστε υπεύθυνοι για την ιστορία μας" με προλογικό σημείωμα και μετάφραση Τέτας Παπαδοπούλου το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις-από όπου παρατίθενται και τα σχετικά μεταφρασμένα αποσπάσματα.

Φαντασία

Επηρεασμένος από την ψυχανάλυση ο Κορνήλιος Καστοριάδης ανέλυσε τον τρόπο που ο λόγος διαρρηγνύεται δημιουργικά από τη φαντασία χωρίς ωστόσο να υποπίπτει στα αδιέξοδα του ορθολογισμού. Κι όσο κι αν κανείς νομίζει ότι αυτό που διαχωρίζει τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα είδη είναι ο ορθός λόγος εκείνος τόνιζε ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά τις περισσότερες φορές είναι παράλογη. "Τα ζώα είναι πιο 'λογικά από εμάς, δεν σκοντάφτουν, δεν τρώνε δηλητηριώδη μανιτάρια, κάνουν αυτό που πρέπει για να συντηρηθούν και να αναπαραχθούν" τόνιζε στις Τέσσερεις Λέξεις. "Ποιο είναι το ίδιον του ανθρώπου; Ειναι το πάθος και οι επιθυμίες; Ναι, πράγματα (Τα ζώα από ο,τι μπορούμε αν ξέρουμε δεν έχουν πάθη ούτε πραγματικές επιθυμίες τα ζώα έχουν ένστικτα). Τι όμως συνιστά την ιδιαιτερότητα του πάθους και των επιθυμιών; Είναι ακριβώς το γεγονός ότι το πάθος και οι επιθυμίες-ο έρωτας, η δόξα, το κάλλος, η εξουσία, ο πλούτος δεν είναι 'φυσικά' αλλά φαντασιακά αντικείμενα. Η φαντασία, λοιπόν, είναι το ίδιον του ανθρώπου. Η φαντασία μας διαφοροποιεί από τα ζώα". Για να συνεχίσει: "Η φαντασία ακόμη κι αν κλείσουμε τα μάτια και τα αυτιά, δεν αναχαιτίζεται. Υπάρχει πάντα μια εσωτερική ροή από εικόνες, ιδέες, αναμνήσεις, επιθυμίες, αισθήματα. Μια ροή που δεν μπορούμε να σταματήσουμε. Δεν μπορούμε καν να την ελέγξουμε, τουλάχιστον όχι πάντα. Κάποιες φορές το κατορθώνουμε, λίγο ώς πολύ, προκειμένου να σκεφτούμε λογικά και συστηματικά. Αλλά ακόμη και σ'αυτές τις περιπτώσεις, αναπάντεχες αναμνήσεις και επιθυμίες διακόπτουν τον στοχασμό μας. Η φαντασία μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στην παραφροσύνη, στη διαστροφή, στην τερατωδία αλλά, επίσης, στην αυταπάρνηση και σε κάθε μεγαλειώδη δημιουργία".

Σε ένα άλλο βιβλίο του Καστοριάδη- "Ομιλίες στην Ελλάδα" από τις εκδόσεις Ύψιλον γίνεται αναλυτικά λόγος για τον καταλυτικό ρόλο της φαντασίας στην ίδια τη δημιουργία και τη Δημοκρατία που εκδηλώνεται μέσα από το πάθος, την 'αστυνόμο οργά'. "Ο Σοφοκλής ανάμεσα στα άλλα θαυμαστά χαρακτηριστικά του ανθρώπου, μνημονεύει αυτό που ονομάζει 'αστυνόμο οργά'. Αστυνόμος θα πει θεσμιστική, και οργά-από το οποίο βγαίνει η λέξη οργασμός-είναι η ορμή, το πάθος. Οι άνθρωποι απάνω στην ορμή του πάθους στήσαν πραγματικές πολιτείες, όπως αυτή μέσα στην οποία γεννήθηκε ο Σοφοκλής και για την οποία έγραψε τις τραγωδίες του. Αν δεν υπάρχει αυτό το πάθος για τα κοινά, αυτή η αστυνόμος οργά, μπορούμε να λέμε ωραίους λόγους, μπορούμε να γράφουμε ωραία βιβλία, να κατασκευάζουμε συστήματα τα οποία είναι άψογα, φιλοσοφικά και πολιτειολογικά, αλλά όλα αυτά δεν θα σημαίνουν τίποτε".

Oι τέσσερις έννοιες-κλειδιά στη σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη Facebook Twitter
Προκειμένου να εξηγήσει τις θέσεις του ο Καστοριάδης ως άνθρωπος της Αγοράς δεν απέκλειε κανένα δημόσιο μέσο έκφρασης: από τις ανοιχτές διαλέξεις έως τις τηλεοπτικές εμφανίσεις και από τις ανοιχτές διδασκαλίες έως τα πανεπιστημιακά έδρανα-τα πάντα έπαιζαν ρόλο στην δημιουργική "διαύγαση" της σκέψης του... Εικονογράφηση: dreyk the Pirate/ LIFO
 

Φαντασιακό

Η παρεπόμενη σύνδεση της φαντασίας με τον κοινωνικό ιστό ορίζει αυτό που ο Καστοριάδης αποκαλεί φαντασιακό και έχει ακριβώς να κάνει με τη διάσταση που του έδινε ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη. Στο βαθμό που ο άνθρωπος υπάρχει μόνο σε ένα σύνολο, έχει ανάγκη να μετατρέψει την 'αστυνόμο οργά', δηλαδή το δημιουργικό του οίστρο σε μια εκπεφρασμένη κατάκτηση και συγκεκριμένα σε αυτό που ο Καστοριάδης ονόμαζε "συλλογική δημιουργία' η οποία καθορίζεται άμεσα από το φαντασιακό. Εν ολίγοις το φαντασιακό είναι η συλλογική και δημιουργική έκφραση της φαντασίας μέσα από τα ήθη, τα έθιμα, τη γλώσσα. "Για να συλλάβουμε την ύπαρξη της ανθρώπινης κοινωνίας, καθώς επίσης και τις αλλαγές της μέσα στον χρόνο αλλά και τις διαφορές της μέσα στον χώρο πρέπει να δεχτούμε ότι οι ίδιες ανθρώπινες κοινότητες διαθέτουν μιαν χωρίς προηγούμενο δημιουργική ικανότητα. Αυτή τη δημιουργική ικανότητα μπορούμε να την ονομάσουμε: κοινωνικό φαντασιακό" υπογραμμίζει στη σειρά διαλέξεων με τον τίτλο Οι τέσσερεις λέξεις.

Δημιουργία

Δεν υπάρχει ανθρώπινη ύπαρξη χωρίς δημιουργία, όπως αντίστοιχα και σκέψη δίχως νόημα. Οι φιλόσοφοι μίλησαν για το Είναι και όχι μόνο για το Μηδέν γιατί η δημιουργία ήταν σύστοιχη με την ίδια την κατασκευή του κόσμου. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι η δημιουργία είναι θεία πράξη-φαίνεται να υποστηρίζει ο Καστοριάδης. "Η δημιουργία είναι αυτή ακριβώς που χαρακτηρίζει το ον. Κάθε ον. Το παν υπόκειται συνεχώς σε αλλαγή και αναδημιουργία. Δεν μπορούμε να σκεφτούμε πως ο,τικ παρουσιάζεται μπροστά μας είναι μια ατέρμων επανάληψη της ίδιας μορφής διότι αμέσως ανακύπτει το ερώτημα: Μήπως, κάθε τι είναι καταδικασμένο να επαναλαμβάνει τις μορφές που έχουν ήδη υπάρξει από καταβολής χρόνου; Είναι όμως σαφές ότι υπάρχει ένας αληθινός χρόνος ο χρόνος της μεταβολής. Και αληθινή μεταβολή είναι η ανάδυση νέων μορφών" επισημαίνει στις Τέσσερεις Λέξεις.

Αυτονομία

Ακρογωνιαίος λίθος της διάρθρωσης της σκέψης του Καστοριάδη είναι αναμφισβήτητα η έννοια της αυτονομίας. Σύμφωνα με τον Καστοριάδη, στον βαθμό που μιλάμε για δημοκρατία πρέπει να εννοούμε ένα πολίτευμα που αποβλέπει στην αυτονομία και την κοινωνική και την ατομική. Σε αντίθεση με τα περισσότερα πολιτεύματα στον κόσμο που θεμελιώθηκαν στην αρχή της ετερονομίας και άρα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ο Καστοριάδης θεωρούσε οι θεσμοί πρέπει να υπόκεινται σε διαρκείς μεταρρυθμίσεις κατά τρόπο "ώστε να αυξάνουν την πραγματικότητα της δημοκρατίας, δηλ. τη δυνατότητα πραγματικής συμμετοχής του δήμου στην εξουσία. "Αυτονομία σημαίνει ότι η πολιτική κοινότητα δίνει η ίδια στον εαυτό της τους νόμους της και τους δίνει ξέροντας ότι τους δίνει, δηλ. Αποκλείοντας κάθε ιδέα εξωκοινωνικής πηγής των νόμων και των θεσμών, είτε αυτή η πηγή θεωρηθεί φυσική είτε απλώς παραδοσιακή, είτε υπερβατική, θεία. (..) Αυτονομία σημαίνει: δίνουμε σε μας τους νόμους μας και τους θεσμούς μας ξέροντας ότι εμείς τους δημιουργούμε, ξέροντας ότι εμείς τους κάνουμε" επισημαίνει με τον δικό του μοναδικό προφορικό τρόπο ο φιλόσοφος στις "Ομιλίες στην Ελλάδα".

0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ