Ο Σαλμάν Ρούσντι έζησε για να ξαναβάλει κοστούμι Ραλφ Λόρεν

Με το καινούργιο κοστούμι Ραλφ Λόρεν Facebook Twitter
«Ένα κύκλος είχε κλείσει κι εγώ έκανα αυτό που έλπιζα ότι μπορούσα να κάνω σ’ εκείνο το μέρος. Συμφιλιωνόμουν με το γεγονός και με τη ζωή μου. Στάθηκα εκεί όπου παραλίγο να έχανα τη ζωή μου φορώντας –αυτό πρέπει να το πω– το καινούργιο μου κοστούμι Ραλφ Λόρεν, νιώθοντας… ολόκληρος».
0


«ΣΤΙΣ 12 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2022, έντεκα παρά τέταρτο το πρωί μιας ηλιόλουστης Παρασκευής, στα βόρεια της Νέας Υόρκης μού επιτέθηκε με μαχαίρι και παραλίγο να με σκοτώσει ένας νεαρός άνδρας. Ήταν λίγο μετά την εμφάνισή μου στη σκηνή του Ινστιτούτου Τσατάκουα, όπου θα μιλούσα για τη σημασία να ζουν οι συγγραφείς σε συνθήκες ασφαλείας».

Έτσι αρχίζει η αυτοβιογραφική αφήγηση του Σαλμάν Ρούσντι στο βιβλίο του Μαχαίρι για τα κρίσιμα, συγκλονιστικά και καταλυτικά 27 δευτερόλεπτα της ζωής του, αυτόν τον ελάχιστο χρόνο που τον έστειλε σχεδόν στον θάνατο και έγινε το όριο για το πριν και το μετά. Ο συγγραφέας ήταν τότε 75 ετών, ενώ ο επίδοξος δολοφόνος του 24. Ξεπήδησε από το ακροατήριο, φορώντας μαύρα ρούχα και μαύρη μάσκα και άρχισε να μαχαιρώνει επί 27 δευτερόλεπτα τον παραλυμένο από το σοκ συγγραφέα.

Αμερικανός από το Νιου Τζέρσι, λιβανέζικης καταγωγής, ήθελε να δολοφονήσει τον Ρούσντι χωρίς να ξέρει τίποτα γι’ αυτόν, χωρίς να έχει διαβάσει ούτε μία γραμμή από τα βιβλία του, για να υλοποιήσει τον φετφά του Αγιατολάχ Χομεϊνί. Τριάντα τρία χρονιά μετά την εντολή θανάτου που είχαν δώσει οι Ιρανοί μουλάδες εναντίον του για το μυθιστόρημά του Σατανικοί Στίχοι κι ενώ ο φετφάς είχε σχεδόν ξεχαστεί και ο Ρούσντι ζούσε πλέον στη Νέα Υόρκη μια κανονική ζωή, ένας νεαρός Αμερικανός που «εκπαιδευόταν» στον φανατισμό και στο έγκλημα, παρακολουθώντας στο YouTube τα κηρύγματα μίσους διαφόρων ιμάμηδων, λίγο έλειψε να τον υλοποιήσει.

Το Μαχαίρι είναι ένα βιβλίο που μοιάζει με καθαρτήριο, καθώς ο Ρούσντι έπρεπε να περάσει μέσα απ’ αυτό για να ξαναβρεί της ενέργεια της γραφής, να ξαναγίνει ένας συγγραφέας που είχε να γράψει ένα βιβλίο.

Το Μαχαίρι είναι, λοιπόν, η αφήγηση αυτής της στιγμής, αλλά και όσων προηγήθηκαν και όσων ακολούθησαν. Η μεταφορά στο νοσοκομείο Χάμοτ της Πενσιλβάνια, όπου του έδιναν ελάχιστα περιθώρια ζωής. «“Κόψτε του τα ρούχα για να δούμε πού έχει πληγές”, φώναξε κάποιος. “Ωχ, σκέφτηκα, το ωραίο μου κοστούμι Ραλφ Λόρεν… Κάποιο κομμάτι μου μού ψιθύριζε: Ζήσε. Ζήσε”». Τελικά έζησε.

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: 
Σαλμάν Ρούσντι, Μτφρ.: Γιώργος Μπλάνας
Θεώρηση - επιμέλεια μτφρ.: Δημήτρης Δουλγερίδης
Εκδόσεις Ψυχογιός

Μετά το Χάμοτ, η διαδικασία της αποκατάστασης στο κέντρο Ρασκ της Νέας Υόρκης. Σχεδόν πλήρης επαναφορά, παρά την οριστική απώλεια του δεξιού ματιού του. Είναι περίεργο, αλλά για τον Ρούσντι το χειρότερο πράγμα στον κόσμο είναι η «τυφλότητα» – και το είχε εκφράσει από πολύ νωρίς. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2022 η αποκατάσταση είχε τελειώσει και ο άγγελος της ζωής έπαιρνε τη θέση του άγγελου του θανάτου.

Το Μαχαίρι όμως δεν είναι μόνο αυτό. Είναι και η βαθιά σχέση αγάπης του Ρούσντι με τη γυναίκα του Ελάιζα Γκρίφιθς, την Αφροαμερικανή ποιήτρια, συγγραφέα και φωτογράφο που είχε πρωτοδεί το 2017 σε εκδήλωση στη Νέα Υόρκη για τον Σύρο ποιητή Άδωνι, και ήταν κάτι σαν coup de foudre. Είναι, επίσης, η σχέση του με τα παιδιά του, τον Ζαφάρ, που ήταν μόλις εννέα ετών όταν εκδόθηκε ο φετφάς του Χομεϊνί και μεγάλωνε με την απειλή πάνω από το κεφάλι του πατέρα του, και τον νεότερο και πολύ τρυφερό Μίλαν. Είναι η σχέση του με την αδελφή του Σαμίν αλλά και η τραυματική εμπειρία του με τον βίαιο, αλκοολικό πατέρα του. Είναι, επίσης, οι σχέσεις συνενοχής με ομοτέχνους του, όπως ο Πολ Όστερ ή ο Μάρτιν Έιμις, στους οποίους αφιερώνει θαυμάσιες σελίδες.

Φαίνεται πώς το μαχαίρι είναι μοιραίο δολοφονικό όργανο εναντίον των συγγραφέων. Ο Ρούσντι ανατρέχει σε δύο γνωστές περιπτώσεις: στις μαχαιριές στον λαιμό που δέχτηκε ο νομπελίστας Αιγύπτιος συγγραφέας Ναγκίμπ Μαχφούζ στις 14 Οκτωβρίου 1994, ενώ περπατούσε προς το αγαπημένο του καφέ στο Κάιρο. Ο συγγραφέας είχε επικηρυχθεί από τους Αιγύπτιους ισλαμιστές φονταμενταλιστές για το βιβλίο του Τα παιδιά του Γκεμπελάουι που είχε θεωρηθεί ότι προσβάλει το Ισλάμ.

Ο Μαχφούζ, που ήταν τότε 83 ετών, επιβίωσε και έζησε αλλά δώδεκα χρόνια με συνεχή προστασία σωματοφυλάκων. Είχε καταγγείλει την επικήρυξή του ως «πολιτιστική τρομοκρατία». Ο άλλος συγγραφέας είναι ο Μπέκετ. Στις 7 Ιανουαρίου 1938 έβγαινε από τον κινηματογράφο και επέστρεφε σπίτι του, στο Παρίσι. Καθώς περπατούσε, ένας μαστροπός τού ζήτησε χρήματα. Ο Μπέκετ τον απώθησε και αυτός τον μαχαίρωσε στο πλευρό, αποφεύγοντας για χιλιοστά τον αριστερό πνεύμονα και την καρδιά. Μεταφέρθηκε με ακατάσχετη αιμορραγία στο νοσοκομείο, στα όρια της επιβίωσης. Για τη νοσηλεία πλήρωσε ο Τζέιμς Τζόις.

Το Μαχαίρι είναι το δεύτερο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Σαλμάν Ρούσντι. Είχε προηγηθεί το Τζόζεφ Άντον (εκδόσεις Ψυχογιός) για τη ζωή ενός συγγραφέα που ζει υπό την απειλή της δολοφονίας. Αλλά αν το Τζόζεφ Άντον είχε γραφτεί στο τρίτο πρόσωπο, το Μαχαίρι είναι γραμμένο στο πρώτο. Είναι ένα βιβλίο που μοιάζει με καθαρτήριο, καθώς ο Ρούσντι έπρεπε να περάσει μέσα απ’ αυτό για να ξαναβρεί της ενέργεια της γραφής, να ξαναγίνει ένας συγγραφέας που είχε να γράψει ένα βιβλίο. «Κατάλαβα ότι έπρεπε να γράψω αυτό που διαβάζετε τώρα πριν προχωρήσω σε οτιδήποτε άλλο. Θα ήταν ο τρόπος μου να γίνω “ιδιοκτήτης” του γεγονότος, να πάρω τον έλεγχο, να το κάνω δικό μου, να αρνηθώ ότι είμαι απλώς και μόνο το θύμα. Θα απαντούσα στη βία με τέχνη».

Τον Φεβρουάριο του 2023, περίπου έξι μήνες μετά την επίθεση στην Τσατάκουα, κυκλοφόρησε στα αγγλικά το τελευταίο μυθιστόρημα του Ρούσντι, Πόλη της Νίκης, που το είχε ολοκληρώσει πριν από την επίθεση. Η κατάσταση της υγείας του δεν του επέτρεπε να κάνει την κλασική περιοδεία της παρουσίασης του βιβλίου, είχε όμως αποφασίσει να δείξει για πρώτη φορά το πρόσωπό του. Έτσι έδωσε μόνο μια μεγάλη συνέντευξη στον Ντέιβιντ Ρέμνικ για το περιοδικό «New Yorker» και ο φωτογράφος Ρίτσαρντ Μπέρμπριτζ τράβηξε το πορτρέτο του.

«Η δημοσιοποίηση της συνέντευξης και της φωτογραφίας έμοιαζαν με επάνοδο στον κόσμο ύστερα από μισό χρόνο μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας», γράφει στο Μαχαίρι. Στο μυθιστόρημα Πόλη της Νίκης, που θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός, ο κεντρικός χαρακτήρας, η ποιήτρια Πάμπα Καμπάνα, πανηγυρίζει για τη δύναμη των λέξεων που διαρκούν περισσότερο από τις αυτοκρατορίες. Η φράση της «οι λέξεις είναι οι μόνοι νικητές» μοιάζει προφητική για τον ίδιο τον Ρούσντι που βγήκε νικητής, αν και βαριά σημαδεμένος από τις μαχαιριές που δέχτηκε τον μοιραίο Αύγουστο του 2022.

Πάντως, τον Φεβρουάριο του 2023 έγινε το ξεκίνημα μιας νέας ζωής για τον Σαλμάν Ρούσντι, του δόθηκε «η δεύτερη ευκαιρία», όπως τιτλοφορείται το έβδομο από τα οκτώ κεφάλαια του Μαχαιριού. Στις 14 Φεβρουαρίου, μέρα του Αγίου Βαλεντίνου αλλά και 34η επέτειος από τον φετφά του Αχιατολάχ Χομεϊνί εναντίον του, ο Σαλμάν Ρούσντι και η γυναίκα του Ελάιζα Γκρίφιθς πήγαν να δειπνήσουν, για πρώτη φορά μετά από έξι μήνες, σε εστιατόριο του Μανχάταν, φυσικά με τη συνοδεία ασφάλειας. «Ήταν σαν να χαιρετούσαμε τον κόσμο από την αρχή», γράφει στο Μαχαίρι. «Επιστρέφαμε, και μετά τη σύγκρουσή μας με το μίσος, γιορτάζαμε την επιβίωση της αγάπης. Μετά τον Άγγελο του Θανάτου, ο Άγγελος της Ζωής».

Μπορεί αυτή η δεύτερη ευκαιρία να άρχισε τον Φεβρουάριο του 2023, αλλά ο κύκλος του «μαχαιριού» έκλεισε, τελικά, μερικούς μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2023. Τότε ο Σαλμάν και η Ελάιζα αποφάσισαν να επισκεφτούν τον «τόπο του εγκλήματος», το Ινστιτούτο της Τσατάκουα, να ξαναμπούν στο αμφιθέατρο όπου ο συγγραφέας είχε ζήσει τα πιο κρίσιμα 27 δευτερόλεπτα της ζωής του. «Ένα κύκλος είχε κλείσει κι εγώ έκανα αυτό που έλπιζα ότι μπορούσα να κάνω σ’ εκείνο το μέρος. Συμφιλιωνόμουν με το γεγονός και με τη ζωή μου. Στάθηκα εκεί όπου παραλίγο να έχανα τη ζωή μου φορώντας –αυτό πρέπει να το πω– το καινούργιο μου κοστούμι Ραλφ Λόρεν, νιώθοντας… ολόκληρος».

Η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα είναι σχεδόν συγκινητική. Νομίζω ότι είναι η τελευταία μετάφρασή του πριν από τον πρόωρο θάνατό του. Τη θεώρησή της και την επιμέλειά της ανέλαβε ο Δημήτρης Δουλγερίδης που πρόσθεσε στην έκδοση χρήσιμες, για τον Έλληνα αναγνώστη, σημειώσεις.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σου με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
«Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

Βιβλίο / «Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

«Κάποιες το λάτρεψαν, άλλες το σιχάθηκαν»: Το βιβλίο της Miranda July για την ερωτική περιπλάνηση μιας γυναίκας στη μέση ηλικία που χαρακτηρίστηκε ως «το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα για την περιεμμηνόπαυση», είναι η λογοτεχνική επιτυχία της χρονιάς.
THE LIFO TEAM
Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ