Ο Σαλμάν Ρούσντι έζησε για να ξαναβάλει κοστούμι Ραλφ Λόρεν

Με το καινούργιο κοστούμι Ραλφ Λόρεν Facebook Twitter
«Ένα κύκλος είχε κλείσει κι εγώ έκανα αυτό που έλπιζα ότι μπορούσα να κάνω σ’ εκείνο το μέρος. Συμφιλιωνόμουν με το γεγονός και με τη ζωή μου. Στάθηκα εκεί όπου παραλίγο να έχανα τη ζωή μου φορώντας –αυτό πρέπει να το πω– το καινούργιο μου κοστούμι Ραλφ Λόρεν, νιώθοντας… ολόκληρος».
0


«ΣΤΙΣ 12 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2022, έντεκα παρά τέταρτο το πρωί μιας ηλιόλουστης Παρασκευής, στα βόρεια της Νέας Υόρκης μού επιτέθηκε με μαχαίρι και παραλίγο να με σκοτώσει ένας νεαρός άνδρας. Ήταν λίγο μετά την εμφάνισή μου στη σκηνή του Ινστιτούτου Τσατάκουα, όπου θα μιλούσα για τη σημασία να ζουν οι συγγραφείς σε συνθήκες ασφαλείας».

Έτσι αρχίζει η αυτοβιογραφική αφήγηση του Σαλμάν Ρούσντι στο βιβλίο του Μαχαίρι για τα κρίσιμα, συγκλονιστικά και καταλυτικά 27 δευτερόλεπτα της ζωής του, αυτόν τον ελάχιστο χρόνο που τον έστειλε σχεδόν στον θάνατο και έγινε το όριο για το πριν και το μετά. Ο συγγραφέας ήταν τότε 75 ετών, ενώ ο επίδοξος δολοφόνος του 24. Ξεπήδησε από το ακροατήριο, φορώντας μαύρα ρούχα και μαύρη μάσκα και άρχισε να μαχαιρώνει επί 27 δευτερόλεπτα τον παραλυμένο από το σοκ συγγραφέα.

Αμερικανός από το Νιου Τζέρσι, λιβανέζικης καταγωγής, ήθελε να δολοφονήσει τον Ρούσντι χωρίς να ξέρει τίποτα γι’ αυτόν, χωρίς να έχει διαβάσει ούτε μία γραμμή από τα βιβλία του, για να υλοποιήσει τον φετφά του Αγιατολάχ Χομεϊνί. Τριάντα τρία χρονιά μετά την εντολή θανάτου που είχαν δώσει οι Ιρανοί μουλάδες εναντίον του για το μυθιστόρημά του Σατανικοί Στίχοι κι ενώ ο φετφάς είχε σχεδόν ξεχαστεί και ο Ρούσντι ζούσε πλέον στη Νέα Υόρκη μια κανονική ζωή, ένας νεαρός Αμερικανός που «εκπαιδευόταν» στον φανατισμό και στο έγκλημα, παρακολουθώντας στο YouTube τα κηρύγματα μίσους διαφόρων ιμάμηδων, λίγο έλειψε να τον υλοποιήσει.

Το Μαχαίρι είναι ένα βιβλίο που μοιάζει με καθαρτήριο, καθώς ο Ρούσντι έπρεπε να περάσει μέσα απ’ αυτό για να ξαναβρεί της ενέργεια της γραφής, να ξαναγίνει ένας συγγραφέας που είχε να γράψει ένα βιβλίο.

Το Μαχαίρι είναι, λοιπόν, η αφήγηση αυτής της στιγμής, αλλά και όσων προηγήθηκαν και όσων ακολούθησαν. Η μεταφορά στο νοσοκομείο Χάμοτ της Πενσιλβάνια, όπου του έδιναν ελάχιστα περιθώρια ζωής. «“Κόψτε του τα ρούχα για να δούμε πού έχει πληγές”, φώναξε κάποιος. “Ωχ, σκέφτηκα, το ωραίο μου κοστούμι Ραλφ Λόρεν… Κάποιο κομμάτι μου μού ψιθύριζε: Ζήσε. Ζήσε”». Τελικά έζησε.

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: 
Σαλμάν Ρούσντι, Μτφρ.: Γιώργος Μπλάνας
Θεώρηση - επιμέλεια μτφρ.: Δημήτρης Δουλγερίδης
Εκδόσεις Ψυχογιός

Μετά το Χάμοτ, η διαδικασία της αποκατάστασης στο κέντρο Ρασκ της Νέας Υόρκης. Σχεδόν πλήρης επαναφορά, παρά την οριστική απώλεια του δεξιού ματιού του. Είναι περίεργο, αλλά για τον Ρούσντι το χειρότερο πράγμα στον κόσμο είναι η «τυφλότητα» – και το είχε εκφράσει από πολύ νωρίς. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2022 η αποκατάσταση είχε τελειώσει και ο άγγελος της ζωής έπαιρνε τη θέση του άγγελου του θανάτου.

Το Μαχαίρι όμως δεν είναι μόνο αυτό. Είναι και η βαθιά σχέση αγάπης του Ρούσντι με τη γυναίκα του Ελάιζα Γκρίφιθς, την Αφροαμερικανή ποιήτρια, συγγραφέα και φωτογράφο που είχε πρωτοδεί το 2017 σε εκδήλωση στη Νέα Υόρκη για τον Σύρο ποιητή Άδωνι, και ήταν κάτι σαν coup de foudre. Είναι, επίσης, η σχέση του με τα παιδιά του, τον Ζαφάρ, που ήταν μόλις εννέα ετών όταν εκδόθηκε ο φετφάς του Χομεϊνί και μεγάλωνε με την απειλή πάνω από το κεφάλι του πατέρα του, και τον νεότερο και πολύ τρυφερό Μίλαν. Είναι η σχέση του με την αδελφή του Σαμίν αλλά και η τραυματική εμπειρία του με τον βίαιο, αλκοολικό πατέρα του. Είναι, επίσης, οι σχέσεις συνενοχής με ομοτέχνους του, όπως ο Πολ Όστερ ή ο Μάρτιν Έιμις, στους οποίους αφιερώνει θαυμάσιες σελίδες.

Φαίνεται πώς το μαχαίρι είναι μοιραίο δολοφονικό όργανο εναντίον των συγγραφέων. Ο Ρούσντι ανατρέχει σε δύο γνωστές περιπτώσεις: στις μαχαιριές στον λαιμό που δέχτηκε ο νομπελίστας Αιγύπτιος συγγραφέας Ναγκίμπ Μαχφούζ στις 14 Οκτωβρίου 1994, ενώ περπατούσε προς το αγαπημένο του καφέ στο Κάιρο. Ο συγγραφέας είχε επικηρυχθεί από τους Αιγύπτιους ισλαμιστές φονταμενταλιστές για το βιβλίο του Τα παιδιά του Γκεμπελάουι που είχε θεωρηθεί ότι προσβάλει το Ισλάμ.

Ο Μαχφούζ, που ήταν τότε 83 ετών, επιβίωσε και έζησε αλλά δώδεκα χρόνια με συνεχή προστασία σωματοφυλάκων. Είχε καταγγείλει την επικήρυξή του ως «πολιτιστική τρομοκρατία». Ο άλλος συγγραφέας είναι ο Μπέκετ. Στις 7 Ιανουαρίου 1938 έβγαινε από τον κινηματογράφο και επέστρεφε σπίτι του, στο Παρίσι. Καθώς περπατούσε, ένας μαστροπός τού ζήτησε χρήματα. Ο Μπέκετ τον απώθησε και αυτός τον μαχαίρωσε στο πλευρό, αποφεύγοντας για χιλιοστά τον αριστερό πνεύμονα και την καρδιά. Μεταφέρθηκε με ακατάσχετη αιμορραγία στο νοσοκομείο, στα όρια της επιβίωσης. Για τη νοσηλεία πλήρωσε ο Τζέιμς Τζόις.

Το Μαχαίρι είναι το δεύτερο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Σαλμάν Ρούσντι. Είχε προηγηθεί το Τζόζεφ Άντον (εκδόσεις Ψυχογιός) για τη ζωή ενός συγγραφέα που ζει υπό την απειλή της δολοφονίας. Αλλά αν το Τζόζεφ Άντον είχε γραφτεί στο τρίτο πρόσωπο, το Μαχαίρι είναι γραμμένο στο πρώτο. Είναι ένα βιβλίο που μοιάζει με καθαρτήριο, καθώς ο Ρούσντι έπρεπε να περάσει μέσα απ’ αυτό για να ξαναβρεί της ενέργεια της γραφής, να ξαναγίνει ένας συγγραφέας που είχε να γράψει ένα βιβλίο. «Κατάλαβα ότι έπρεπε να γράψω αυτό που διαβάζετε τώρα πριν προχωρήσω σε οτιδήποτε άλλο. Θα ήταν ο τρόπος μου να γίνω “ιδιοκτήτης” του γεγονότος, να πάρω τον έλεγχο, να το κάνω δικό μου, να αρνηθώ ότι είμαι απλώς και μόνο το θύμα. Θα απαντούσα στη βία με τέχνη».

Τον Φεβρουάριο του 2023, περίπου έξι μήνες μετά την επίθεση στην Τσατάκουα, κυκλοφόρησε στα αγγλικά το τελευταίο μυθιστόρημα του Ρούσντι, Πόλη της Νίκης, που το είχε ολοκληρώσει πριν από την επίθεση. Η κατάσταση της υγείας του δεν του επέτρεπε να κάνει την κλασική περιοδεία της παρουσίασης του βιβλίου, είχε όμως αποφασίσει να δείξει για πρώτη φορά το πρόσωπό του. Έτσι έδωσε μόνο μια μεγάλη συνέντευξη στον Ντέιβιντ Ρέμνικ για το περιοδικό «New Yorker» και ο φωτογράφος Ρίτσαρντ Μπέρμπριτζ τράβηξε το πορτρέτο του.

«Η δημοσιοποίηση της συνέντευξης και της φωτογραφίας έμοιαζαν με επάνοδο στον κόσμο ύστερα από μισό χρόνο μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας», γράφει στο Μαχαίρι. Στο μυθιστόρημα Πόλη της Νίκης, που θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός, ο κεντρικός χαρακτήρας, η ποιήτρια Πάμπα Καμπάνα, πανηγυρίζει για τη δύναμη των λέξεων που διαρκούν περισσότερο από τις αυτοκρατορίες. Η φράση της «οι λέξεις είναι οι μόνοι νικητές» μοιάζει προφητική για τον ίδιο τον Ρούσντι που βγήκε νικητής, αν και βαριά σημαδεμένος από τις μαχαιριές που δέχτηκε τον μοιραίο Αύγουστο του 2022.

Πάντως, τον Φεβρουάριο του 2023 έγινε το ξεκίνημα μιας νέας ζωής για τον Σαλμάν Ρούσντι, του δόθηκε «η δεύτερη ευκαιρία», όπως τιτλοφορείται το έβδομο από τα οκτώ κεφάλαια του Μαχαιριού. Στις 14 Φεβρουαρίου, μέρα του Αγίου Βαλεντίνου αλλά και 34η επέτειος από τον φετφά του Αχιατολάχ Χομεϊνί εναντίον του, ο Σαλμάν Ρούσντι και η γυναίκα του Ελάιζα Γκρίφιθς πήγαν να δειπνήσουν, για πρώτη φορά μετά από έξι μήνες, σε εστιατόριο του Μανχάταν, φυσικά με τη συνοδεία ασφάλειας. «Ήταν σαν να χαιρετούσαμε τον κόσμο από την αρχή», γράφει στο Μαχαίρι. «Επιστρέφαμε, και μετά τη σύγκρουσή μας με το μίσος, γιορτάζαμε την επιβίωση της αγάπης. Μετά τον Άγγελο του Θανάτου, ο Άγγελος της Ζωής».

Μπορεί αυτή η δεύτερη ευκαιρία να άρχισε τον Φεβρουάριο του 2023, αλλά ο κύκλος του «μαχαιριού» έκλεισε, τελικά, μερικούς μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2023. Τότε ο Σαλμάν και η Ελάιζα αποφάσισαν να επισκεφτούν τον «τόπο του εγκλήματος», το Ινστιτούτο της Τσατάκουα, να ξαναμπούν στο αμφιθέατρο όπου ο συγγραφέας είχε ζήσει τα πιο κρίσιμα 27 δευτερόλεπτα της ζωής του. «Ένα κύκλος είχε κλείσει κι εγώ έκανα αυτό που έλπιζα ότι μπορούσα να κάνω σ’ εκείνο το μέρος. Συμφιλιωνόμουν με το γεγονός και με τη ζωή μου. Στάθηκα εκεί όπου παραλίγο να έχανα τη ζωή μου φορώντας –αυτό πρέπει να το πω– το καινούργιο μου κοστούμι Ραλφ Λόρεν, νιώθοντας… ολόκληρος».

Η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα είναι σχεδόν συγκινητική. Νομίζω ότι είναι η τελευταία μετάφρασή του πριν από τον πρόωρο θάνατό του. Τη θεώρησή της και την επιμέλειά της ανέλαβε ο Δημήτρης Δουλγερίδης που πρόσθεσε στην έκδοση χρήσιμες, για τον Έλληνα αναγνώστη, σημειώσεις.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σου με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ