Σκάφη που συνδέονται με τη Ρωσία συνεχίζουν να διαρρέουν πετρέλαιο στα παράλια της Ευρώπης, παρά τις δυτικές κυρώσεις, υπογραμμίζοντας την αδυναμία της ηπείρου να ελέγξει τον λεγόμενο «σκιά στόλο» της Μόσχας.
Τον τελευταίο χρόνο, τουλάχιστον πέντε δεξαμενόπλοια από τον ρωσικό στόλο που παρακάμπτει τις κυρώσεις συνέχισαν να πλέουν αδιάκοπα σε ευρωπαϊκά ύδατα αφού άφησαν πετρελαιοκηλίδες κοντά στην ήπειρο, σύμφωνα με κοινή έρευνα της μη κερδοσκοπικής ομάδας δημοσιογραφίας SourceMaterial και του POLITICO.
Δύο από αυτά τα σκάφη είχαν προηγουμένως επιβληθεί ατομικές κυρώσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο πριν αφήσουν τις κηλίδες.
Τα νέα αυτά στοιχεία, που βασίζονται σε δορυφορικές εικόνες του οργανισμού SkyTruth σε συνδυασμό με δεδομένα αποστολών από την πλατφόρμα Kpler, ακολουθούν έρευνα του 2024 από το POLITICO που τεκμηρίωνε πετρελαιοκηλίδες από τον ρωσικό «σκιά στόλο». Τα στοιχεία αναδεικνύουν τη δυσκολία των δυτικών κυβερνήσεων να περιορίσουν τις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου και να μειώσουν τον κίνδυνο οικολογικής καταστροφής στα ύδατά τους.
Ο Λετονός υπουργός Ενέργειας, Kaspars Melnis, δήλωσε: «Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Είμαστε αρκετά τυχεροί που αυτή τη στιγμή δεν έχουμε καμία περιβαλλοντική καταστροφή».
Ρωσία: Οι κυρώσεις και η σκιά τους
Το 2022, η Ομάδα των Επτά (G7) επέβαλε ανώτατο όριο τιμής στις παγκόσμιες πωλήσεις πετρελαίου της Ρωσίας, που αποτελούν περίπου το ένα τέταρτο του ρωσικού προϋπολογισμού.
Από τότε, η Μόσχα αυξάνει τη μεταφορά πετρελαίου μέσω ενός αυξανόμενου στόλου παλαιών, ανεπαρκώς ασφαλισμένων δεξαμενόπλοιων με αδιαφανείς ιδιοκτησίες. Ο «σκιά στόλος» αριθμεί πλέον 1.300 πλοία, σύμφωνα με την Lloyd’s List Intelligence, και έχει συνδεθεί με μεγάλες πετρελαιοκηλίδες και ζημιές σε υποθαλάσσιες υποδομές.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν επιβάλει κυρώσεις σε μεμονωμένα δεξαμενόπλοια, με την ΕΕ να έχει μέχρι στιγμής απαγορεύσει σε 444 σκάφη να προσεγγίζουν λιμάνια ή να χρησιμοποιούν δυτικές υπηρεσίες. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει επιβάλει κυρώσεις σε 450 σκάφη.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η κακή κατάσταση των δεξαμενόπλοιων τα καθιστά πιο επιρρεπή σε ατυχήματα, ενώ η αδιαφανής ιδιοκτησία τους τα καθιστά ανιχνεύσιμα και μη υπόλογα στις δυτικές αρχές.
Ένα μεγάλο πετρελαιοκηλίδα από τέτοιο πλοίο μπορεί να κοστίσει έως 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ για καθαρισμό, σύμφωνα με εκτίμηση του Centre for Research on Energy and Clean Air, πιθανώς πληρωτέο από τους ευρωπαίους φορολογούμενους εάν δεν βρεθεί το υπαίτιο σκάφος.
Οι περιβαλλοντικές συνέπειες και η απειλή από τη Ρωσία
Ένας εκπρόσωπος του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε: «Ο σκιά στόλος είναι η απελπισμένη και επικίνδυνη προσπάθεια του Πούτιν να κρατήσει τα κέρδη από το πετρέλαιο ενώ ρυπαίνει τη θάλασσα».
Η έρευνα αποκάλυψε, για παράδειγμα, ότι στις 15 Νοεμβρίου 2024, μια πετρελαιοκηλίδα 12 χιλιομέτρων εμφανίστηκε σε ισπανικά ύδατα στον Κόλπο της Βισκαϊκής από το δεξαμενόπλοιο Dinasty, μήκους 280 μέτρων, που ταξίδευε από την Ινδία προς το ρωσικό λιμάνι Πρίμορσκ. Το πλοίο ήταν υπό κυρώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, με την ΕΕ να ακολουθεί μετά το περιστατικό.
Ο ιδιοκτήτης και ο διαχειριστής του πλοίου εκείνη την περίοδο δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχόλιο. Ούτε οι σημαίες των πλοίων (Μπαρμπάντος και Ομάν) ανταποκρίθηκαν, ούτε η ισπανική ακτοφυλακή.
Ο Richard Meade, συντάκτης της Lloyd’s List Intelligence, τόνισε: «Αυτό αποδεικνύει ότι, ανεξαρτήτως κυρώσεων, τα πλοία βρίσκουν τρόπους να συνεχίζουν τη μεταφορά πετρελαίου».
Προτάσεις και κλιμάκωση δράσης κατά της Ρωσίας
Τα περιστατικά αυτά οδηγούν σε εκκλήσεις για αναθεώρηση στρατηγικής και νέες κυρώσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να προστεθούν 118 νέα ρωσικά σκάφη στη μαύρη λίστα στο πλαίσιο του 19ου πακέτου κυρώσεων.
Ειδικοί ζητούν να στοχευθεί ολόκληρη η αλυσίδα αξίας που εμπλέκεται στη μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένων διυλιστηρίων και ναυτιλιακών υπηρεσιών. Αρχές παράκτιων περιοχών θα πρέπει επίσης να συλλαμβάνουν σκάφη με ιστορικό πετρελαιοκηλίδων ή αμφισβητήσιμη ασφάλιση.
Ορισμένες χώρες έχουν αναλάβει δράση, όπως η Εσθονία που συνέλαβε ύποπτο δεξαμενόπλοιο τον Απρίλιο και η Γαλλία που επιβιβάστηκε σε παρόμοιο σκάφος. Ο Πρόεδρος Μακρόν ανακοίνωσε κοινές δράσεις με τη NATO για τον έλεγχο ύποπτων πλοίων.
Ωστόσο, για τον Isaac Levi του CREA think tank, η επαναλαμβανόμενη εμφάνιση πετρελαιοκηλίδων δείχνει ότι η στρατηγική αποτυγχάνει. «Είναι σαν να οδηγείς αυτοκίνητο σε ένα συνεργείο και να φεύγεις χωρίς να σε κυνηγάει η αστυνομία», λέει χαρακτηριστικά.
Με πληροφορίες από Politico
