Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρώτη της πρόταση για τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την περίοδο μετά το 2028, πυροδοτώντας δύο χρόνια σκληρών διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών-μελών και των ευρωπαϊκών θεσμών.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε το σχέδιο ύψους 1,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ ως «το πιο φιλόδοξο που έχει ποτέ προταθεί», υποστηρίζοντας ότι καθιστά τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό «μεγαλύτερο», «εξυπνότερο» και «πιο στοχευμένο».
Ωστόσο, οι πρώτες αντιδράσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δείχνουν το κλίμα αντιπαράθεσης που αναμένεται να κυριαρχήσει. Ορισμένοι ευρωβουλευτές κατηγόρησαν την Επιτροπή ότι παρουσιάζει αυξήσεις που προκύπτουν από τον πληθωρισμό ως πραγματική ενίσχυση του προϋπολογισμού.
«Η Επιτροπή θα παρουσιάσει ορισμένα κονδύλια που εμφανίζονται αυξημένα. Όμως, αν το συνολικό ποσό παραμένει σταθερό, αυτό σημαίνει ότι αναγκαστικά κάπου αλλού θα υπάρξουν περικοπές», δήλωσε ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής του ΕΛΚ, Ζίγκφριντ Μουρεσάν.
Ο νέος προϋπολογισμός απαιτεί την έγκριση όλων των κρατών-μελών καθώς και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Οι χαμένοι
Αγρότες
Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), που στο προηγούμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο έφτανε τα 386,6 δισ. ευρώ, περιορίζεται στα 300 δισ. ευρώ. Επιπλέον, δεν αποτελεί πλέον αυτόνομη κατηγορία, αλλά ενσωματώνεται στα «Εθνικά και Περιφερειακά Εταιρικά Σχέδια», μαζί με άλλες πολιτικές. Τα κράτη-μέλη υποχρεούνται να διαθέσουν τουλάχιστον 300 δισ. ευρώ στη γεωργία, αλλά δεν υπάρχει εγγύηση για επιπλέον κονδύλια. Αυτή η εξέλιξη έχει προκαλέσει ανησυχία στον αγροτικό κόσμο, ο οποίος ήδη κινητοποιείται.
Καπνικά προϊόντα
Η Κομισιόν προτείνει τρεις νέες πηγές εσόδων, μεταξύ των οποίων και φόροι σε προϊόντα καπνού. Οι εισπράξεις, που μέχρι τώρα ανήκαν αποκλειστικά στα κράτη, θα αξιοποιηθούν για την αποπληρωμή του κοινού χρέους της ΕΕ που δημιουργήθηκε κατά την περίοδο ανάκαμψης από την πανδημία. Οι τιμές των τσιγάρων αναμένεται να αυξηθούν έως και κατά 2 ευρώ ανά πακέτο, ενώ για πρώτη φορά θα επιβληθεί ελάχιστος φόρος και σε εναλλακτικά προϊόντα όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα.
Βιοποικιλότητα
Οι πόροι για τη βιοποικιλότητα δεν θα αποτελούν πλέον ξεχωριστή κατηγορία, αλλά θα εμπίπτουν σε έναν ευρύτερο στόχο για το «κλίμα και το περιβάλλον», που αντιστοιχεί στο 35% του προϋπολογισμού. Το πρόγραμμα LIFE, ο βασικός μηχανισμός χρηματοδότησης της ΕΕ για έργα προστασίας του περιβάλλοντος και του κλίματος, ενσωματώνεται επίσης σε άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το νέο «Ταμείο Ανταγωνιστικότητας» ύψους 410 δισ. ευρώ. Ορισμένες ΜΚΟ εκφράζουν φόβους για περαιτέρω μείωση των πόρων, σε μια περίοδο που η Κομισιόν αναγνωρίζει έλλειμμα 37 δισ. ευρώ ετησίως στη χρηματοδότηση της βιοποικιλότητας.
Οι κερδισμένοι
Ανατολική Ευρώπη και Ουκρανία
Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης εξασφάλισαν προνομιακή μεταχείριση, καθώς περιοχές που συνορεύουν με την Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία θα λάβουν αυξημένη χρηματοδότηση για λόγους ασφάλειας και ανάπτυξης.
Παράλληλα, οι χώρες αυτές κέρδισαν έδαφος και σε ένα ακόμη μέτωπο. Η Επιτροπή αποφάσισε να μην περιλάβει τα μελλοντικά έσοδα από την επέκταση του ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας ρύπων σε κτίρια και οδικές μεταφορές ως πηγή χρηματοδότησης του κοινοτικού προϋπολογισμού, απόφαση που προστατεύει αρκετά κράτη-μέλη από πρόσθετες οικονομικές επιβαρύνσεις.
Η Ουκρανία αναμένεται επίσης να λάβει επιπλέον 100 δισ. ευρώ για την ανοικοδόμηση και την ευρωπαϊκή της πορεία.
🇪🇺🇺🇦 The EU's long-term budget for 2028-2034 includes €100 billion to support Ukraine, — Ursula von der Leyen announced after a meeting of the European Commission College on July 16 in Brussels.
— Dzis Maksym (@DzisMaksym) July 16, 2025
She recalled that there is a "Ukraine Facility", which includes €50 billion.… pic.twitter.com/qgtx1ffdYh
Καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας
Μεγάλη ενίσχυση προβλέπεται για τον εκσυγχρονισμό των ηλεκτρικών δικτύων της ΕΕ, με στόχο τη μείωση του κόστους ενέργειας. Πρόκειται για έναν τομέα που αναγνωρίστηκε ως βασικό μειονέκτημα της Ευρώπης έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας, σύμφωνα με σχετική έκθεση του πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι.
Ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility), που χρηματοδοτεί έργα υποδομής και τεχνολογικές επενδύσεις, θα δει τον προϋπολογισμό του για την ενέργεια να αυξάνεται από 6 δισ. ευρώ σε 30 δισ. ευρώ. Παράλληλα, τα δίκτυα θα μπορούν να αξιοποιήσουν και το νέο Ταμείο Ανταγωνιστικότητας, ύψους 410 δισ. ευρώ, με στόχο τον περιορισμό απωλειών και την ελάφρυνση των λογαριασμών για βιομηχανία και νοικοκυριά.
Ο Ντράγκι είχε προειδοποιήσει ότι οι επενδύσεις στις υποδομές είναι αργές και ανεπαρκείς, ενώ το υψηλό ενεργειακό κόστος αναγκάζει πολλές επιχειρήσεις να μειώσουν την παραγωγή τους ή να μεταφέρουν τη δραστηριότητά τους εκτός ΕΕ.
Ψηφιακές τεχνολογίες
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την πενταπλάσια αύξηση των κονδυλίων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, με τις σχετικές δαπάνες να φτάνουν τα 54,8 δισ. ευρώ στο επόμενο δημοσιονομικό πλαίσιο.
Η πρόβλεψη αυτή συνιστά σημαντική ενίσχυση σε έναν τομέα όπου η ΕΕ ήδη επενδύει σημαντικά για την έρευνα και την καινοτομία. Ωστόσο, ο ανταγωνισμός με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα σε καινοτόμες τεχνολογίες, ιδιαίτερα στην τεχνητή νοημοσύνη, καθιστά την ενίσχυση αυτή κρίσιμη.
Ο ψηφιακός τομέας αποτελεί έναν από τους τέσσερις βασικούς άξονες του νέου Ταμείου Ανταγωνιστικότητας, συνολικού ύψους 410 δισ. ευρώ.
Άμυνα
Η Επιτροπή προτείνει την αύξηση των δαπανών για την άμυνα και το διάστημα σε τουλάχιστον 131 δισ. ευρώ, ποσό πενταπλάσιο σε σχέση με το σημερινό επίπεδο, σύμφωνα με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Επιπλέον, κονδύλια θα διατεθούν μέσω ξεχωριστών προϋπολογισμών για την ενίσχυση της επιχειρησιακής ετοιμότητας της ΕΕ. Η πρόταση χαρακτηρίστηκε «φιλόδοξη και ευπρόσδεκτη» από τη Γερμανίδα ευρωβουλευτή των Πρασίνων Χάνα Νόιμαν, μέλος της Επιτροπής Άμυνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το προτεινόμενο ποσό ανταποκρίνεται στις ανάγκες που είχε προσδιορίσει ήδη από τα τέλη του 2024 ο Επίτροπος Άμυνας, Αντριους Κουμπίλιους.
Έρευνα και πολιτισμός
Το Horizon Europe, το κορυφαίο πρόγραμμα της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία, προβλέπεται να ενισχυθεί σημαντικά, με τον προϋπολογισμό του να αγγίζει τα 175 δισ. ευρώ, ποσό σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με σήμερα.
Ήδη διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους προϋπολογισμούς διεθνώς, με 95 δισ. ευρώ, ενώ εμπειρογνώμονες έχουν καλέσει την ΕΕ να αυξήσει τις σχετικές δαπάνες έως και τα 220 δισ. ευρώ για να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της.
📢Get to know Horizon Europe (2028-2034). It will fund solutions to real-world challenges, and help improve the lives of 4⃣5⃣0⃣ million Europeans.
— Horizon Europe 🇪🇺 (@HorizonEU) July 17, 2025
Discover more: https://t.co/LzF8ncHLEw#ThePowerOfTogether #HorizonEU pic.twitter.com/cZgNiQRhsT
Το πρόγραμμα κινητικότητας Erasmus+ ενισχύεται κατά 50%, ξεπερνώντας τα 40 δισ. ευρώ. Επιπλέον, η Επιτροπή παρουσίασε το νέο πρόγραμμα AgoraEU, ύψους 8,6 δισ. ευρώ, που θα στηρίξει τον πολιτισμό, τα μέσα ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών.
«Είναι μια ιστορική ημέρα για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και τις δημιουργικές βιομηχανίες», δήλωσε ο Επίτροπος για τη Διαγενεακή Δικαιοσύνη, τη Νεολαία, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό, Γκλεν Μικάλιφ, μιλώντας στο Politico.
Υπό αξιολόγηση
Στρατιωτική κινητικότητα
Η Επιτροπή προτείνει να διατεθούν 17,7 δισ. ευρώ για τη στρατιωτική κινητικότητα, σύμφωνα με τον Επίτροπο Μεταφορών, Απόστολο Τζιτζικώστα. Ο όρος αφορά την ικανότητα των κρατών-μελών να μετακινούν γρήγορα στρατεύματα, οχήματα και εξοπλισμό σε ολόκληρη την ΕΕ, μέσω αναβαθμισμένων υποδομών και απλοποιημένων διοικητικών διαδικασιών.
Στα χαρτιά, το προτεινόμενο ποσό συνιστά σημαντική αύξηση σε σχέση με τα μόλις 1,7 δισ. ευρώ του τρέχοντος προϋπολογισμού. Ωστόσο, παραμένει πολύ χαμηλότερο από τα 75 ή και 100 δισ. ευρώ που ο Τζιτζικώστας είχε υποστηρίξει ότι είναι αναγκαία.
Επιπλέον, πρόσθετοι πόροι για τη στρατιωτική κινητικότητα θα μπορούσαν να αντληθούν από άλλα ταμεία που σχετίζονται με την άμυνα. Παρ’ όλα αυτά, οι ανάγκες της στρατιωτικής κινητικότητας φαίνεται πως εξακολουθούν να καλύπτονται μόνο εν μέρει.
Συνολικά, η Επιτροπή προτείνει ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility) να φτάσει τα 81,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 51 δισ. θα διατεθούν στον τομέα των μεταφορών.
Πόλεις και περιφέρειες
Η χρηματοδότηση για τη συνοχή, ο βασικός μηχανισμός στήριξης των φτωχότερων περιφερειών της ΕΕ, αντιστοιχεί σήμερα σε πάνω από το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού. Ωστόσο, στο νέο σχέδιο για μετά το 2028, δεν προβλέπεται ως αυτόνομη πολιτική. Αντίθετα, εντάσσεται στα Εθνικά και Περιφερειακά Εταιρικά Σχέδια, τα οποία καταρτίζονται από τις εθνικές κυβερνήσεις.
Σε συμφωνία της τελευταίας στιγμής, η Επιτροπή δεσμεύτηκε ότι οι φτωχότερες περιοχές της ΕΕ θα λάβουν 218 δισ. ευρώ, έπειτα από απαίτηση του Επιτρόπου Περιφερειακής Πολιτικής, Ραφαέλε Φίτο. Ωστόσο, δεν παρέχεται αντίστοιχη εγγύηση για τις υπόλοιπες περιοχές, γεγονός που προκαλεί ανησυχία ότι η συνολική χρηματοδότηση για την περιφερειακή ανάπτυξη θα είναι χαμηλότερη σε σχέση με τον υφιστάμενο προϋπολογισμό.
Την ίδια ώρα, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης εκφράζουν έντονες επιφυλάξεις για το ότι η διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων μεταφέρεται σε μεγάλο βαθμό στις εθνικές κυβερνήσεις. Υπάρχει φόβος ότι η συγκέντρωση εξουσιών μπορεί να οδηγήσει σε πολιτικά κριτήρια στη διανομή των κονδυλίων και να περιορίσει την πρόσβαση για περιοχές που βρίσκονται σε αντιπαράθεση με τις κεντρικές αρχές.
Με πληροφορίες από Politico
