Tate Britain: Η ανανέωση της μόνιμης συλλογής ξεσηκώνει αντιδράσεις και ερωτήματα για τον ρόλο των επιμελητών

Θα βλέπουμε τα έργα τέχνης στα μουσεία αδιαμεσολάβητα ή μέσα από τα μάτια των επιμελητών; Facebook Twitter
Tate Britain rehang 2023. Photograph: Madeleine Buddo/Photo © Tate (Madeleine Buddo)
0

Η Tate Britain ανανέωσε τη μόνιμη έκθεση έργων της και αποκάλυψε την πλήρη επανατοποθέτηση της μεγαλύτερης συλλογής βρετανικής τέχνης στον κόσμο, που καλύπτει έξι αιώνες δημιουργίας με περισσότερα από 800 έργα από περισσότερους από 350 καλλιτέχνες. 

Το μουσείο επιχειρεί να στήσει μια νέα αφήγηση σχετικά με αυτά που μπορούν να μας πουν τα έργα μέσα από τις εθνικές συλλογές της χώρας που τα φιλοξενεί και την ιστορία της, με τον διευθυντή του, Alex Farquharson, να δηλώνει ότι «η ιστορία της βρετανικής τέχνης είναι η ιστορία της Βρετανίας». 

Τα έργα στις αίθουσες της Tate εξακολουθούν να είναι τοποθετημένα χρονολογικά, από το 1500 έως σήμερα, αλλά συνδέονται πλέον με μεγάλες στιγμές της κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας της Βρετανίας (πόλεμοι, αστικοποίηση, μετανάστευση, επανάσταση). Σε μια από τις αίθουσες με τίτλο «Court Versus Parliament 1640-1720» οι καλλιτέχνες που εκτίθενται ευδοκιμούσαν σε μια εποχή τεράστιων αναταραχών: εμφύλιος πόλεμος, η εκτέλεση του Καρόλου Α' και η γέννηση της κομματικής πολιτικής. Οι συλλογές ασχολούνται πλέον και με τη γέννηση των διαμαρτυριών και των κινημάτων από τότε που εμφανίστηκαν, τους Ranters και τους Levellers, αλλά και τους Adamites που είχαν κύριο αίτημα να γδυθούν οι άνθρωποι για να έρθουν πιο κοντά στην κατάσταση του Αδάμ και της Εύας.

Επενδύοντας στις γυναίκες καλλιτέχνιδες, η Tate Britain επιχειρεί να αποκαταστήσει τις ισορροπίες στη σύγχρονη εποχή, με την πιο δίκαιη εκπροσώπηση γυναικών. Τα πρώτα έργα που εκτίθενται, από τις Joan Carlile, Mary Beale και Anne Killigrew, χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα. Η άδικη περιθωριοποίησή τους έρχεται να διορθωθεί σήμερα, με τους μισούς από τους εν ζωή καλλιτέχνες που εκτίθενται να είναι πλέον γυναίκες, ενώ υπάρχουν και περισσότερα έργα μη λευκών καλλιτεχνών.

Η νέα επανέκθεση έχει ως στόχο να προσφέρει περισσότερα «συμφραζόμενα» στα έργα για να παρέχει «μια πιο αληθινή περιγραφή της ιστορίας», λέει ο Farquharson.

Σε μια εξιδανικευμένη σκηνή εργασίας σε έναν πίνακα έχει μπει η υπενθύμιση ότι η εικόνα «απεικονίζει τη σκληρή πραγματικότητα» ή την κατάσταση υποδούλωσης σε έναν άλλο, που δείχνει σκλαβωμένες γυναίκες αφρικανικής καταγωγής να χορεύουν και να δείχνουν ικανοποιημένες, μια εικόνα σκόπιμα παραπλανητική, που προπαγανδίζει την αποικιοκρατία. 

Θα βλέπουμε τα έργα τέχνης στα μουσεία αδιαμεσολάβητα ή μέσα από τα μάτια των επιμελητών; Facebook Twitter
Damien Hirst, Away from the Flock, 1994.

Η ιστορία μιας χώρας και η τεχνολογία αλλάζουν την τέχνη

Στη βικτοριανή Βρετανία, η τέχνη προσέλκυσε τεράστιο κοινό, καθώς οι αναδυόμενες μεσαίες τάξεις άρχισαν να διαθέτουν χρήματα και ελεύθερο χρόνο. Ήταν μια εποχή στην οποία οι νόμοι του Κοινοβουλίου και οι πλούσιοι δωρητές βοήθησαν στο άνοιγμα δημόσιων γκαλερί με ελεύθερη είσοδο. Ορισμένοι πίνακες έγιναν παγκοσμίως γνωστοί, κάποιοι από αυτούς βρίσκονται στην Tate Britain. Παράλληλα, οι τεχνικές εξελίξεις είχαν αντίκτυπο στην τέχνη, με την εφεύρεση των σωληναρίων χρώματος, καθώς και των χρωμάτων που στεγνώνουν ταχύτερα και των πτυσσόμενων καβαλέτων, που επέτρεψαν στους καλλιτέχνες να εξερευνήσουν ταχύτερους, πιο αυθόρμητους τρόπους ζωγραφικής, συχνά σε εξωτερικούς χώρους, «en plein air». Η επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου διευκόλυνε επίσης τους ανθρώπους να βγουν στην ύπαιθρο για να ζωγραφίσουν, ενώ επηρεάζονται από το ριζοσπαστικό τότε καλλιτεχνικό κίνημα του ιμπρεσιονισμού, που είχε ως στόχο να αποτυπώσει τη «ζωγραφική της στιγμής» παρατηρώντας τις φευγαλέες επιδράσεις του φωτός και του καιρού.

Οι αίθουσες εξακολουθούν να είναι γεμάτες από δημοφιλή και σπουδαία έργα από τους Van Dyck, Gainsborough, Hogarth και Constable μέχρι τους Hockney, Rego, Bowling και Riley, ενώ οι αίθουσες με τα έργα του Turner παραμένουν το ίδιο εντυπωσιακές όπως πάντα, γράφει το BBC. 

Η τελευταία αίθουσα –χρονολογικά– ονομάζεται «The State We're In, 2000-Now». Καλλιτέχνες διαφορετικών γενεών εργάζονται σε μια εποχή αναταραχής, είτε πρόκειται για το Brexit, τον Covid, την οικονομική κρίση, τον πόλεμο στην Ουκρανία ή τα κοινωνικά κινήματα Black Lives Matter και MeToo. 

Η Tate Britain ζητά με την επανέκθεση των έργων να αναλογιστεί ο επισκέπτης την ιστορία της Βρετανίας, με τις πολλές ετικέτες και επισημάνσεις να προκαλούν διλήμματα: προσφέρουν μεγαλύτερη διορατικότητα ή υποβαθμίζουν την τέχνη που εκτίθεται κάτω από τα στρώματα της ιστορίας;

Θα βλέπουμε τα έργα τέχνης στα μουσεία αδιαμεσολάβητα ή μέσα από τα μάτια των επιμελητών; Facebook Twitter
William Hogarth, The Painter and His Pug, 1745. Φωτ.: Photography Studio/Tate

O «Guardian» κατακρεουργεί την έκθεση

Η κριτική του Τζόναθαν Τζόουνς στον «Guardian» κυριολεκτικά «διαλύει» την έκθεση, ωστόσο θέτει κάποια ερωτήματα που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα ως βάση μιας συζήτησης που αφορά τον ρόλο των επιμελητών, των επισημάνσεων και των πολλαπλών επεξηγήσεων των έργων και κατά πόσο αυτά επιδιώκουν να κατευθύνουν τις συνδέσεις και τους συνειρμούς που μπορεί να κάνει αδιαμεσολάβητα ο θεατής.

Ο Τζόουνς παρατηρεί ότι η Tate, που υπήρξε με τις επιλογές της πρωτοποριακή και προκλητική, μοιάζει να είναι σήμερα «θεμελιωδώς βαρετή», σαν «ευγενικός δολοφόνος» που έχει στείλει «για ύπνο την τέχνη». Μάλιστα, όπως φαίνεται, αποδοκιμάζει την ίδια τη βρετανική τέχνη που συνήθιζε και προφανώς λόγω του ρόλου της οφείλει να προωθεί. «Στη δεκαετία του 1990, αυτό το νεοκλασικό κτίριο ήταν μια σκηνή για το νέο, το σπίτι των αισθήσεων, ένα μέρος όπου η προκλητική τέχνη σε χτυπούσε στο πρόσωπο» γράφει.

Πόσο αποχαυνώνει η ηθική αξία της τέχνης; αναρωτιέται ο Τζόουνς. Την κάνει προβλέψιμη και βαρετή. Η επανέκθεση, το νέο «κρέμασμα» των έργων –κάτι που συμβαίνει κάθε δέκα χρόνια–, δεν δημιούργησε μια πειστική, συνεκτική υπόθεση για τη βρετανική τέχνη. 

«Ίσως δεν θέλει να προωθήσει τη βρετανική τέχνη, γιατί φαίνεται να αποδοκιμάζει μεγάλο μέρος της» γράφει ο Τζόουνς και η κριτική του για την αίθουσα που φιλοξενεί τα «τρομερά παιδιά» της βρετανικής τέχνης τη δεκαετία του '90 είναι κόλαφος, αποκαλεί «σκουπιδοντενεκέ» τον χώρο που φιλοξενεί έργα των Gillian Wearing, Damien Hirst και Sarah Lucas.

Θα βλέπουμε τα έργα τέχνης στα μουσεία αδιαμεσολάβητα ή μέσα από τα μάτια των επιμελητών; Facebook Twitter
Tate Britain rehang 2023. Photograph: Madeleine Buddo/Photo © Tate (Madeleine Buddo)

«Είναι μια άθλια αίθουσα – αλλά αυτό που ακολουθεί είναι χειρότερο» γράφει αναφερόμενος στην αίθουσα «The State We're In», που έχει πρόχειρα βαλμένα έργα, μια επιλογή ασύνδετων πραγμάτων, ενώ υπόσχεται «βαθιά κοινωνικοπολιτική διάγνωση». 

«Ίσως θέλουν να πουν ότι, ως έθνος, είμαστε τόσο κενοί, άτολμοι και θεμελιωδώς ανιαροί όσο αυτή η έκθεση» συνεχίζει ακάθεκτος ο Τζόουνς.

Σύμφωνα με την άποψή του, «η καινοτομία αυτής της επανατοποθέτησης έγκειται στο ότι επιβάλλει ένα επίχρισμα σημερινών προβληματισμών σχετικά με τη δουλεία, την αυτοκρατορία, τη σεξουαλική ταυτότητα και το φύλο σε εκθέσεις που κατά τα άλλα είναι αρκετά οικείες. Τα αποτελέσματα είναι γλαφυρά, συγκαταβατικά, υποτιμητικά». 

Οι επιμελητές «τιμωρούν» τους ζωγράφους του μπαρόκ, συνδέουν τα ασύνδετα και με παρεμβάσεις ιστορικά αφελείς παρερμηνεύουν θεμελιωδώς τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τα μουσεία, λέει ανάμεσα σε άλλα και αναρωτιέται: «Τι νομίζει η Tate Britain – ότι θα διαβάσουμε κάθε κείμενο, θα ακολουθήσουμε κάθε επιχείρημα, θα δούμε κάθε πίνακα, ακόμα και την ίδια τη βρετανική ιστορία, μέσα από τα μάτια των επιμελητών; Όταν εξερευνάτε μια γκαλερί, κάνετε τις δικές σας συνδέσεις, κάνετε τις δικές σας σκέψεις. Ένα έργο θα σας τραβήξει, ένα άλλο όχι. Και πιθανότατα δεν θα είναι για τους λόγους που το έχουν κρεμάσει οι επιμελητές».

«Θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό να αφιερώσετε αίθουσες σε συγκεκριμένα ιστορικά θέματα. Μια κατάλληλη έκθεση για τη δουλεία θα ήταν πραγματικά αξιόλογη. Αντ' αυτού, είναι ένα ακόμη θέμα που πρέπει να επινοηθεί, μαζί με την αγροτική φτώχεια, τη βιομηχανική επανάσταση και όλη την υπόλοιπη ιστορία που μπορούν να θυμηθούν οι επιμελητές» γράφει. 

Με πληροφορίες από BBC, Guardian

Πολιτισμός
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Yohji Yamamoto: «Η μόδα έχει γίνει αστείο, όλα περιστρέφονται γύρω από τα χρήματα»

Πολιτισμός / Yohji Yamamoto: «Η μόδα έχει γίνει αστείο, όλα περιστρέφονται γύρω από τα χρήματα»

Ο αντισυμβατικός Ιάπωνας που εξυμνεί την avant-garde αισθητική μέσα από υπερμεγέθεις, ασύμμετρες σιλουέτες και τη διαχρονική του αφοσίωση στο μαύρο, συνεχίζει στα 82 του χρόνια να παλεύει «θυμωμένος αλλά ακούραστος» για την ουσία και την αλήθεια της μόδας
LIFO NEWSROOM
Βασίλης Μπισμπίκης: Επιστρέφει η παράσταση «Άνθρωποι και Ποντίκια» μετά από 5 χρόνια

Πολιτισμός / Βασίλης Μπισμπίκης: Επιστρέφει η παράσταση «Άνθρωποι και Ποντίκια» μετά από 5 χρόνια

Ο Βασίλης Μπισμπίκης αναβιώνει το αριστούργημα του Τζον Στάινμπεκ στο νέο Cartel στο Αιγάλεω, υπογράφοντας μια ωμή, ρεαλιστική και συναισθηματικά φορτισμένη σκηνοθεσία που φέρνει ξανά στο προσκήνιο τον αγώνα των απλών ανθρώπων για αξιοπρέπεια και ελπίδα
LIFO NEWSROOM
«La Magie Noire»: Ο χαμένος θησαυρός του Ρενέ Μαγκρίτ βγαίνει στο φως μετά από 90 χρόνια

Πολιτισμός / «La Magie Noire»: Ο χαμένος θησαυρός του Ρενέ Μαγκρίτ βγαίνει στο φως μετά από 90 χρόνια

Ο πίνακας «La Magie Noire» του Ρενέ Μαγκρίτ, που παρέμεινε σε ιδιωτική συλλογή για 90 χρόνια, βγαίνει σε δημοπρασία στη Sotheby’s - Η συγκλονιστική ιστορία πίσω από το έργο και τη γυναίκα που έσωσε 163 παιδιά από τους ναζί
LIFO NEWSROOM
Αίγυπτος: Ανοικτός για το κοινό ένας από τους πιο εμβληματικούς τάφους Φαραώ στην Κοιλάδα των Βασιλέων

Πολιτισμός / Αίγυπτος: Ανοικτός για το κοινό ένας από τους πιο εμβληματικούς τάφους Φαραώ στην Κοιλάδα των Βασιλέων

Σκαλισμένος βαθιά μέσα στον βράχο, ο τάφος του Αμενχοτέπ Γ΄ δεσπόζει ξανά μετά από 20 χρόνια, στη δυτική όχθη του Νείλου - Τα πρώτα πλάνα από το εσωτερικό του
LIFO NEWSROOM
Το «This That Keeps On» του Δημήτρη Παπαϊωάννου καταχειροκροτήθηκε στο Ηρώδειο

Πολιτισμός / Το «This That Keeps On» του Δημήτρη Παπαϊωάννου καταχειροκροτήθηκε στο Ηρώδειο

Τριάντα χορευτές και ηθοποιοί ζωντάνεψαν επί σκηνής τα υβριδικά πλάσματά του, ενεργοποιώντας τον χώρο με το μοναδικό του ύφος που τον έχει καθιερώσει ως έναν από τους πιο επιδραστικούς δημιουργούς της εποχής μας
LIFO NEWSROOM
Βραβεία Νόμπελ: Ο Τραμπ ρίχνει τη σκιά του στη διοργάνωση - Προειδοποιήσεις για την ακαδημαϊκή ελευθερία

Πολιτισμός / Βραβεία Νόμπελ: Ο Τραμπ «ρίχνει τη σκιά του» στον θεσμό - Προειδοποιήσεις για την ακαδημαϊκή ελευθερία

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εισαγάγει ή προτείνει μια σειρά από μέτρα, τα οποία οι επικριτές υποστηρίζουν ότι θα εμποδίσουν την εκπαίδευση και την επιστημονική έρευνα
LIFO NEWSROOM
2o Sex Positive Festival: Ένα τριήμερο για τη σεξουαλική απελευθέρωση στην Αθήνα

Πολιτισμός / 2o Sex Positive Festival: Ένα τριήμερο για τη σεξουαλική απελευθέρωση στην Αθήνα

Με κοινοτικό χαρακτήρα και χωρίς κερδοσκοπικό προσανατολισμό, η διοργάνωση βασίζεται στη συλλογική εργασία και στην ελεύθερη συνεισφορά των συμμετεχόντων, ώστε να παραμείνει ανοιχτή σε όλους ανεξαρτήτως εισοδήματος
LIFO NEWSROOM
Η Ιζαμπέλ Ιπέρ τιμώμενη καλεσμένη στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Πολιτισμός / Η Ιζαμπέλ Ιπέρ τιμώμενη καλεσμένη στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Η διάσημη Γαλλίδα ηθοποιός θα προλογίσει αρκετές από τις ταινίες του αφιερώματος στην καριέρα της, ενώ θα δώσει και masterclass αφιερωμένο στις διαφορές μεταξύ θεατρικής και κινηματογραφικής ερμηνείας
LIFO NEWSROOM