Ένα χαμένο μαρμάρινο κρανίο του Μπερνίνι, ένας φωτισμένος Πάπας και ο θάνατος σε μια έκθεση στη Δρέσδη

Ένα μαρμάρινο κρανίο που ανακαλύφθηκε εδώ και αιώνες σε ένα γερμανικό κάστρο αποδείχθηκε ότι είναι έργο του Μπερνίνι, όπως αποκάλυψαν οι ερευνητές και περιλαμβάνεται στη νέα έκθεση με τίτλο «Μπερνίνι, ο Πάπας και ο Θάνατος» στο State Art Collections της Δρέσδης.

Το μαρμάρινο κρανίο που είναι σε φυσικό μέγεθος υπήρχε εδώ και πολλά χρόνια στο Schloss Pillnitz, ένα παλάτι νότια της Δρέσδης, ως έκθεμα και κανένας δεν μπορούσε να υποψιαστεί τον καλλιτέχνη πίσω από το έργο.

Το κρανίο, γλυπτό από λευκό μάρμαρο Καράρα, εστάλη από την επιμελήτρια Claudia Kryza-Gersch στις Συλλογές Κρατικής Τέχνης της Δρέσδης για αποκατάσταση και εκεί οι ερευνητές προβληματίστηκαν γύρω από την προέλευσή του. Ήξεραν ότι είχε ιταλική «καταγωγή» αλλά δεν είχε συνδεθεί με το όνομα του Μπερνίνι και με μεγάλη έκπληξη ανακάλυψαν ότι ήταν έργο που φιλοτέχνησε ο διακεκριμένος Ιταλός γλύπτης και ζωγράφος, Τζαν Λορέντζο Μπερνίνι, γιος του καλλιτέχνη Πιέτρο Μπερνίνι. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους γλύπτες του 17ου αιώνα, που άφησε το ισχυρότερο προσωπικό στίγμα στην εικόνα της Ρώμης.

Το μαρμάρινο κρανίο ήταν φτιαγμένο για τον πάπα Αλέξανδρο Ζ' ο οποίος εξελέγη στον παπικό θρόνο το 1655 και ήταν ένας ουμανιστής προκαθήμενος της εκκλησίας, όπως ο Μαφφέο Μπαρμπερίνι τριάντα χρόνια πριν, που περιτριγυρίζεται από καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες για την εκτέλεση φιλόδοξων πολεοδομικών σχεδίων, όπως η ανάπλαση της Πιάτσα ντελ Πόπολο. Ο Μπερνίνι εκείνη την εποχή κάνει τον Θρόνο του Αγίου Πέτρου, την Πλατεία του Αγίου Πέτρου και το Παλάτσο ντελ Κουιρινάλε, ανάμεσα σε άλλα έργα.

Ένα χαμένο μαρμάρινο κρανίο του Μπερνίνι, ένας φωτισμένος Πάπας και ο θάνατος σε μια έκθεση στη Δρέσδη

Gian Lorenzo Bernini, Κρανίο, (1655). © SKD. Φωτο: Oliver Killig.

Οι επιμελητές ανακάλυψαν ότι λίγες μέρες μετά την άνοδό του, το 1655, ο Αλέξανδρος Ζ’, ανέθεσε στον Μπερνίνι να φτιάξει τόσο το μαρμάρινο κρανίο όσο και μια σαρκοφάγο. Τα αντικείμενα, ως υπενθύμιση του θανάτου υπήρχαν στο γραφείο του Πάπα και κάτω από το κρεβάτι του. Ένα χρόνο αργότερα τα έργα που ήταν σχεδόν προφητικά συνδέθηκαν με μια επιδημία πανούκλας που έπληξε την Ιταλία, και σκότωσε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε όλη τη χώρα. Ο Αλέξανδρος Ζ’ για να περιορίσει τη διασπορά στη Ρώμη πήρε μια σειρά μέτρων όπως καραντίνα, περιορισμός της κυκλοφορίας και μάσκες που θυμίζουν και τα τωρινά της πανδημίας του κορωνοϊού.

Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου Ζ’ το 1667, το κρανίο παρέμεινε στη συλλογή της οικογένειας Κίτζι – το κοσμικό όνομα του Πάπα ήταν Φάμπιο Κίτζι, μέχρι το 1728, όταν αγοράστηκε μαζί με 164 άλλα γλυπτά και αντίκες από τον Augustus the Strong. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στη Δρέσδη.

Στην έκθεση της Δρέσδης υπάρχει επίσης ένα πορτρέτο του Αλέξανδρου Ζ’ που χρονολογείται από το 1655-56, στο οποίο εμφανίζεται με το χέρι του πάνω στο κρανίο, ζωγραφισμένο από τον μαθητή του Μπερνίνι, Γκουίντο Ουμπάλντο Αμπατίνι. Η έκθεση «Μπερνίνι, ο Πάπας και ο Θάνατος» στις Συλλογές Κρατικής Τέχνης της Δρέσδης θα διαρκέσει έως τις 5 Σεπτεμβρίου 2021.