Από τον Ζώρα στον Μαρωνίτη: Η συγκρότηση της Νεοελληνικής Φιλολογίας

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Από τον Ζώρα στον Μαρωνίτη Facebook Twitter
Πάντως μέχρι και τη δεκαετία του 1940 πανεπιστήμιο και σύγχρονη λογοτεχνία ήταν δύο ασύμπτωτοι δρόμοι.
0

ΤΑ ΑΡΧΙΚΑ ΝΕΦ ΙΣΩΣ ΝΑ ΜΗ λένε πολλά πράγματα στους γενικούς αναγνώστες. Αν αναλυθούν όμως ως Νεοελληνική Φιλολογία παραπέμπουν σε μια επιστήμη που μελετά τη γραμματεία του νέου ελληνισμού και τη σύγχρονη λογοτεχνική παραγωγή.

Η συγκρότηση αυτής της επιστήμης στο ελληνικό πανεπιστήμιο δεν ήταν εύκολη, καθώς και μέχρι περίπου τα μέσα του εικοστού αιώνα η εθνική φιλολογία ήταν ταυτισμένη με την αρχαία ελληνική φιλολογία τόσο στο Πανεπιστήμιο όσο και στα γυμνάσια, δηλαδή τα σχολεία της μέσης εκπαίδευσης. Αναφερόταν ακόμα στη γενικότερη σχέση αρχαίου και νεότερου ελληνικού πολιτισμού και επομένως στην ιδεολογία.

Το γλωσσικό ζήτημα ήταν επίσης μια σημαντική τροχοπέδη. Επιπλέον, η νέα επιστήμη έπρεπε να αποδείξει ότι διαθέτει υψηλής αξίας μορφωτικό κεφάλαιο, όσο και η αρχαία φιλολογία, και ότι η διδασκαλία της σύγχρονης λογοτεχνίας μπορούσε να συμβάλει σε ένα είδος αισθητικού και «ηθικού προσανατολισμού» των νέων.

Την αρχή της συγκρότησης αυτής της επιστήμης τη βρίσκουμε μέσα στη γερμανική κατοχή, γύρω από τα πανεπιστήμια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, ενώ υπάρχει μια ενδιαφέρουσα προϊστορία που σημαδεύεται τόσο από πανεπιστημιακούς καθηγητές όσο και από δρώντες λογοτέχνες, όπως ο Κωστής Παλαμάς.

Πάντως μέχρι και τη δεκαετία του 1940 πανεπιστήμιο και σύγχρονη λογοτεχνία ήταν δύο ασύμπτωτοι δρόμοι. Ο Πέτρος Χάρης έγραφε το 1937 στη «Νέα Εστία» ότι «ότι αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα με το Πανεπιστήμιο και τη νέα λογοτεχνία μας είναι παράδοξο. Δύο κόσμοι διαφορετικοί, που κι όταν ακόμη δεν είναι εχθρικοί, μένουν χωρισμένοι, αδιάφοροι ο ένας για τον άλλον».

Πάντως μέχρι και τη δεκαετία του 1940 πανεπιστήμιο και σύγχρονη λογοτεχνία ήταν δύο ασύμπτωτοι δρόμοι. Ο Πέτρος Χάρης έγραφε το 1937 στη «Νέα Εστία» ότι «ότι αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα με το Πανεπιστήμιο και τη νέα λογοτεχνία μας είναι παράδοξο. Δύο κόσμοι διαφορετικοί, που κι όταν ακόμη δεν είναι εχθρικοί, μένουν χωρισμένοι, αδιάφοροι ο ένας για τον άλλον».

Και ο Γιώργος Σεφέρης έγραφε το 1941 «εύχομαι και ελπίζω πως ο θεός θα φωτίσει κάποτε τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου μας για να παραδεχτεί πως υπάρχει επιτέλους μια ζωντανή πνευματική ζωή στον τόπο».

Αλλά ακόμη κι όταν αρχίζει να συγκροτείται η νέα επιστήμη, οι ταχύτητες μεταξύ των πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης είναι πολύ διαφορετικές. Η Θεσσαλονίκη αποδίδει υψηλότερο μορφωτικό κεφάλαιο στη Νεοελληνική Φιλολογία σε αντίθεση με την Αθήνα, όπου οι αρχαιογνωστικές επιστήμες κυριαρχούν. Δεν είναι τυχαίο ότι η Φιλοσοφική της Αθήνας εθεωρείτο πάντοτε συντηρητική σε σχέση με τη Φιλοσοφική της Θεσσαλονίκης.

Από τον Ζώρα στον Μαρωνίτη Facebook Twitter
Ο Γ.Π. Σαββίδη, η Μαρώ Σεφέρη και ο Γιώργος Κατσίμπαλης φωτογραφίζονται από τον Γιώργο Σεφέρη, 1955. Φωτο: Γιώργος Σεφέρης / Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

Έπρεπε να περιμένουμε το 1966 για να δούμε την πρώτη διδακτορική διατριβή για τον Κ.Π. Καβάφη. Ήταν η διατριβή του Γ.Π. Σαββίδη για τις καβαφικές εκδόσεις, που υποστηρίχτηκε στη Φιλοσοφική της Θεσσαλονίκης στις 8 Ιουνίου 1966. Πρόεδρος της επιτροπής ενώπιον της οποίας ο Σαββίδης υποστήριξε τη διατριβή του ήταν ο Στυλιανός Καψωμένος, ενώ ο επόπτης της διατριβής και εισηγητής ήταν ο Λίνος Πολίτης.

Την επόμενη χρονιά ο Σαββίδης εκλέχθηκε καθηγητής στη Θεσσαλονίκη. «Ήταν ο πρώτος καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας ο οποίος ήταν θρεμμένος με τη μοντέρνα αισθητική και μελετούσε τη μοντέρνα ποίηση».

Ο Γ.Π. Σαββίδης, που είχε γεννηθεί το 1919 σε μεγαλοαστική οικογένεια της Αθήνας, είχε εισαχθεί πρώτος το 1946 στη Φιλοσοφική της Αθήνας. Είχε «την ευκαιρία να φοιτήσει στα καλύτερα ιδιωτικά σχολεία της εποχής και να διδαχθεί από δασκάλους όπως ο Άλκης Αγγέλου, ο Νίκος Σβορώνος, ο Νικόλαος Τωμαδάκης κ.ά.». Εγκατέλειψε τη Φιλοσοφική και θέλησε να μεταγραφεί στη Φιλοσοφική της Θεσσαλονίκης. Η οικογένειά του τον απέτρεψε λόγω του φόβου του εμφύλιου πολέμου. Έτσι συνέχισε, από το 1949, τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.

Ανέπτυξε στενές σχέσεις με τον Γιώργο Σεφέρη, που τεκμηριώνονται μέσα από τη γνωστή αλληλογραφία τους. Ο Σαββίδης ήταν δεκαεννιά ετών όταν άρχισε να αλληλογραφεί με τον ποιητή. Ήταν μια σχέση καθοριστική για τη Νεοελληνική Φιλολογία, όσο καθοριστικές ήταν και οι Δοκιμές του Σεφέρη για το τι είναι «ελληνική λογοτεχνική παράδοση».

Βενετία Αποστολίδου Η λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο Εκδόσεις Πόλις Σελ.554
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ. Βενετία Αποστολίδου
Η λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο
Εκδόσεις Πόλις
Σελ.554

Δεν είναι τυχαία η κάπως λεπτομερής αναφορά στον Γ.Π. Σαββίδη. Δείχνει έναν προσωποκεντρικό προσανατολισμό. Η Βενετία Αποστολίδου στο πρωτότυπο και πολύ μοντέρνο βιβλίο της Η λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο μελετά τη συγκρότηση της Νεοελληνικής Φιλολογίας  μέσα από τα πρόσωπα, χρησιμοποιώντας ως πηγή της έρευνάς της τα πρακτικά των συνεδριάσεων των Φιλοσοφικών Σχολών για την εκλογή καθηγητών σε θέσεις Νεοελληνικής Φιλολογίας.

«Πρόκειται για μια επιλογή την οποία έκανα σχετικά γρήγορα όταν άρχισα να μελετώ το υλικό», γράφει η Βενετία Αποστολίδου που είναι καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης. «Ομολογώ πως με εντυπωσίασε η λάμψη της προσωπικότητας ορισμένων καθηγητών, ο όγκος ή το εύρος του έργου κάποιων άλλων, η καινοτομία κάποιων τρίτων».

Αυτή η ανθρωποκεντρική μέθοδος δημιουργεί μια στέρεη αφήγηση για τη συγκρότηση μιας επιστήμης και του επιστημολογικού πεδίου της. Επομένως, το βιβλίο είναι πλέον η βίβλος για τη Νεοελληνική Φιλολογία, καθώς είναι και το πρώτο για το θέμα αυτό. Η θέση του ενισχύεται και από το ότι η συγγραφέας εξετάζει επίσης την εξέλιξη της Νεοελληνικής Φιλολογίας μέσα από τις διδακτορικές διατριβές, πάλι με την ίδια ανθρωποκεντρική προσέγγιση και με πηγές, τα πρακτικά.

Παρουσιάζονται έτσι όχι μόνο οι θεματικές προτεραιότητες, οι θεωρητικές συγκρούσεις (με μεγάλες διαφορές μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης) αλλά και τα πλέγματα εξουσίας μεταξύ υποψηφίων και του επιβλέποντα καθηγητή αλλά και μεταξύ των άλλων καθηγητών. Εδώ, ας πούμε, θα δούμε αν το ελληνικό πανεπιστήμιο ήταν «ώριμο» να δεχτεί μια διατριβή σαν αυτή του Νάσου Βαγενά για τον Γιώργο Σεφέρη με τίτλος Ο ποιητής και ο χορευτής.

Από τον Ζώρα στον Μαρωνίτη Facebook Twitter
Ο Δημήτρης Μαρωνίτης. Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν/ LIFO

Για τους γενικότερους αναγνώστες το βιβλίο της Βενετίας Αποστολίδου διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον που αγγίζει, θα έλεγα, το αστυνομικό σασπένς. Η ίντριγκα, οι συγκυριακές συμμαχίες, οι συγκρούσεις και οι ψηφοφορίες στις διαδικασίες εκλογής καθηγητών, οι αντιλήψεις για το τι θεωρείται επιστημονικό ή όχι, αν είναι προσόν ή μειονέκτημα για έναν υποψήφιο καθηγητή να έχει δημόσια παρουσία ως λογοτεχνικός κριτικός, η δογματική προσήλωση σε έναν επιστημονισμό ακόμη και από «προοδευτικούς» καθηγητές/εκλέκτορες και πολλά άλλα δημιουργούν το αφηγηματικό ενδιαφέρον στο βιβλίο/έρευνα της Βενετίας Αποστολίδου.

Έτσι κι αλλιώς το πανεπιστήμιο, ο κόσμος του, οι διαδικασίες του, οι τελετουργίες του μπορεί να είναι εξαιρετικά στοιχεία μυθιστορηματικής πλοκής, όπως μας έχουν δείξει οι καλύτερες εκδοχές του campus novel (π.χ. Ντέιβιντ Λοτζ). Αυτό είναι βέβαια μια άλλη υπόθεση, ίσως και ευσεβής πόθος για το πώς μπορεί να διαβαστεί ένα επιστημονικό βιβλίο από το γενικό κοινό.

Το βιβλίο αποτελείται από τρία μεγάλα κεφάλαια. Στο πρώτο βλέπουμε την προϊστορία της Νεοελληνικής Φιλολογίας στον Μεσοπόλεμο. Στο δεύτερο βλέπουμε τη συγκρότηση της νέας επιστήμης και τις εκλογές των καθηγητών. Στο τρίτο, τις διδακτορικές διατριβές. Το δεύτερο κεφάλαιο, που είναι και το μεγαλύτερο, ανοίγει με τον Γεώργιο Ζώρα (1908-1982), που το 1942 διορίζεται (και δεν εκλέγεται, γιατί ήταν ήδη καθηγητής σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού) στην έδρα της Μέσης και Νεωτέρας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Συνεχίζεται με τον Λίνο Πολίτη (1906-1982), του οποίου η εκλογή το 1948 στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, με αντίπαλους τον Εμμανουήλ Κριαρά και τον Πέτρο Σπανδωνίδη, ισχυροποιεί τη θέση της Νεοελληνικής Φιλολογίας. Ακολουθούν ο Γ.Π. Σαββίδης, ο Απόστολος Σαχίνης, ο Δ.Ν. Μαρωνίτης, ο Παναγιώτης Μουλλάς, ο Κάρολος Μητσάκης, ο Π.Δ. Μαστροδημήτρης κ.ά., πολλούς από τους οποίους (ανα)γνωρίζουμε σήμερα και ως δημόσιους διανοουμένους.

Η Νεοελληνική Φιλολογία γεννιέται μέσα στην Κατοχή. Επανασυγκροτείται τη δεκαετία του 1970, μετά τη δικτατορία, καθώς η σύγχρονη λογοτεχνία αποκτά μια νέα θέση στην κοινωνία και η επιστήμη διεκδικεί νέα εργαλεία, νέες θεωρίες, νέες μορφές επιστημονικότητας.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δ.Ν. Μαρωνίτης: Είμαι πια ο γιος του πατέρα μου

Συνέντευξη: Χρήστος Αγγελάκος / Δ.Ν. Μαρωνίτης: Είμαι πια ο γιος του πατέρα μου

Η τελευταία συνέντευξη του κορυφαίου φιλόλογου και μεταφραστή που πέθανε σαν σήμερα το 2016, δόθηκε στη LiFO και στον συγγραφέα Χρήστο Αγγελάκο. Πρόκειται για ένα βαθύ, αυτοβιογραφικό κείμενο σε δύο μέρη.
Δημήτρης Τζιόβας «Ο μύθος της γενιάς του τριάντα»

Το πίσω ράφι / Μήπως η περίφημη «γενιά του τριάντα» δεν υπήρξε ποτέ;

Στο ογκώδες δοκίμιό του «Ο μύθος της γενιάς του τριάντα» ο Δημήτρης Τζιόβας εξηγεί γιατί αυτή η τιμημένη γενιά Ελλήνων λογοτεχνών και καλλιτεχνών δεν μπορεί ν' αντιμετωπιστεί ως ένα ομοιογενές και συμπαγές σύνολο.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
οδυσσεια

Ημερολόγιο / Ο Δημήτρης Μαρωνίτης μιλά για τον γλωσσικό πλούτο του Ομήρου

Ο Δημήτρης Μαρωνίτης μιλά στον Αλέξη Σταμάτη για τη γλωσσική υφή της ομηρικής Οδύσειας, την οποία μετέφραζε τότε, σε μια συνέντευξη του 2000 στο περιοδικό (symbol) που ψηφιοποιείται πρώτη φορά.
ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟΣ
Ανέκδοτη ηχογράφηση: Στο σπίτι του Γιώργου Σεφέρη τη βραδυά που του απονεμήθηκε το Νόμπελ

Lifo Videos / Ανέκδοτη ηχογράφηση: Στο σπίτι του Γιώργου Σεφέρη τη βραδιά που του απονεμήθηκε το Νόμπελ

Με αφορμή τη σημερινή επέτειο της απονομής του Νόμπελ Λογοτεχνίας 1963 στον Γιώργο Σεφέρη, το Μουσείο Μπενάκη φέρνει στο φως μια ιστορική ανέκδοτη ηχογράφηση. Ακούγονται: Γιώργος και Μαρώ Σεφέρη, Γιώργος Θεοτοκάς, Άγγελος Τερζάκης, Γιώργος Κατσίμπαλης κ.α
THE LIFO TEAM
ΣΑΒΒΑΤΟ 27/11- ΕΧΕΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΕΙ-Γιώργος Σεφέρης, «Τρεις μέρες στα πετροκομμένα μοναστήρια της Καππαδοκίας». Διαβάζει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης

Αναγνώσεις / Γιώργος Σεφέρης, «Τρεις μέρες στα πετροκομμένα μοναστήρια της Καππαδοκίας». Διαβάζει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης

Αναγνώσεις από «Το σπίτι της μνήμης». Με αφορμή τα 50 χρόνια από την απώλεια του ποιητή, το Μουσείο Μπενάκη προγραμμάτισε μια σειρά από εκδηλώσεις που πλαισιώνουν την έκθεση έργων ζωγραφικής της Λήδας Κοντογιαννοπούλου με τίτλο «Το σπίτι της μνήμης» στην Πινακοθήκη Γκίκα.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Σεφέρης / Δοκιμές Ανάγνωση της Δοκιμής «Άγγελος Σικελιανός». Αναγνώστης ο Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος

Αναγνώσεις / Γιώργος Σεφέρης / Δοκιμές Ανάγνωση της Δοκιμής «Άγγελος Σικελιανός». Αναγνώστης ο Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος

Αναγνώσεις από «Το σπίτι της μνήμης». Με αφορμή τα 50 χρόνια από την απώλεια του ποιητή, το Μουσείο Μπενάκη προγραμμάτισε μια σειρά από εκδηλώσεις που πλαισιώνουν την έκθεση έργων ζωγραφικής της Λήδας Κοντογιαννοπούλου με τίτλο «Το σπίτι της μνήμης» στην Πινακοθήκη Γκίκα.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ