Σε μια ιστορική κίνηση, η Βρετανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψαν τη Δευτέρα νέα συμφωνία συνεργασίας, η σημαντικότερη από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ το 2020. Η συμφωνία δεν αναιρεί το Brexit, αλλά σηματοδοτεί σαφή βελτίωση στις σχέσεις, ειδικά στον τομέα της ασφάλειας και των εμπορικών ροών.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, φιλοξένησε στις 20 Μαΐου στο Λονδίνο την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε μια κοινή εμφάνιση που σκοπό είχε να δείξει πως οι δύο πλευρές αφήνουν πίσω τις πικρές διαμάχες του παρελθόντος.
Στο επίκεντρο της συμφωνίας βρίσκεται ένα νέο σύμφωνο ασφάλειας, που θα επιτρέψει σε βρετανικές αμυντικές εταιρείες να έχουν πρόσβαση στο ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας ύψους 150 δισ. ευρώ, υπό την προϋπόθεση οικονομικής συνεισφοράς από πλευράς Ηνωμένου Βασιλείου.
Επιπλέον, προβλέπεται ευκολότερη μετακίνηση βρετανικών στρατευμάτων εντός ΕΕ για στρατιωτικούς σκοπούς.
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία ΕΕ - Βρετανίας
Ένα ακόμη σημαντικό σκέλος αφορά τη ρύθμιση στον αγροδιατροφικό τομέα. Βρετανία και ΕΕ συμφώνησαν στη συμμόρφωση της Βρετανίας με ευρωπαϊκά πρότυπα τροφίμων, με αντάλλαγμα τη μείωση των συνοριακών ελέγχων σε εξαγωγές προς την ΕΕ.
Παράλληλα, η Βρετανία θα αποκτήσει πρόσβαση και στην ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ.
Το Λονδίνο παραχώρησε στην ΕΕ δικαιώματα αλιείας στα βρετανικά ύδατα για 12 επιπλέον έτη, μέχρι το 2038 — μία απόφαση που αναμένεται να προκαλέσει πολιτικές αντιδράσεις, καθώς η αλιεία αποτέλεσε ένα από τα πιο φορτισμένα ζητήματα του Brexit.
Επιπλέον, ξεκινούν συνομιλίες για τη νεανική κινητικότητα, ώστε νέοι πολίτες να μπορούν να εργάζονται ή να σπουδάζουν προσωρινά εκατέρωθεν. Ωστόσο, δεν έχουν συμφωνηθεί ακόμα συγκεκριμένες λεπτομέρειες.
Δεν επανέρχεται η προ-Brexit κατάσταση
Παρότι η συμφωνία βελτιώνει αρκετά σημεία, η Βρετανία δεν επανέρχεται στην τελωνειακή ένωση της ΕΕ και δεν αποκαθίσταται η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων. Η ελεύθερη μετανάστευση παραμένει «κόκκινη γραμμή» για την κυβέρνηση Στάρμερ.
Ο ίδιος ο Στάρμερ δήλωσε πως είναι «καιρός να προχωρήσουμε πέρα από τις παλιές διαμάχες», χωρίς να ακυρώσουμε το Brexit, το οποίο είχε εγκριθεί με μικρή πλειοψηφία το 2016.
Το Brexit είχε σημαντικό οικονομικό κόστος: οι εξαγωγές προς την ΕΕ μειώθηκαν κατά 21% και οι εισαγωγές κατά 7%, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Η υποστήριξη των πολιτών προς το Brexit έχει εξασθενήσει, με μόλις 3 στους 10 να δηλώνουν ότι ήταν καλή επιλογή (YouGov, 2024).
Το ερευνητικό ινστιτούτο Capital Economics προειδοποιεί ότι η νέα συμφωνία αναιρεί μόνο ένα μικρό μέρος των εμποδίων που επέφερε το Brexit.
Πολιτική ένταση με Φάρατζ και Τζόνσον
Η συμφωνία του Στάρμερ πυροδότησε σφοδρές αντιδράσεις από πολιτικά πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στο Brexit. Ο Νάιτζελ Φάρατζ, επικεφαλής του κόμματος Reform UK, χαρακτήρισε τη συμφωνία «απόλυτη υποταγή» και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν αξιοποίησε ποτέ το Brexit για να περιορίσει τη μετανάστευση ή να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
Ο πρώην πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αποκάλεσε τον Στάρμερ «σκλάβο των Βρυξελλών», για την παραχώρηση δικαιωμάτων αλιείας και την ευθυγράμμιση με κανονισμούς της ΕΕ.
Η ΕΕ συμφώνησε να επιτρέπει τη χρήση e-gates στους Βρετανούς στα αεροδρόμια, μειώνοντας τις καθυστερήσεις. Παράλληλα, έγινε πιο εύκολη η μετακίνηση με κατοικίδια ζώα.
Η Βρετανία, παρά την ελπίδα για συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ, δεν έχει πετύχει ακόμα πλήρη συμφωνία. Έκλεισε πρόσφατα εμπορική συμφωνία με την Ινδία και μια μερική με τις ΗΠΑ για περιορισμό δασμών που είχε επιβάλει ο Τραμπ. Η ΕΕ, από την άλλη, ολοκλήρωσε προκαταρκτική συμφωνία με τις κύριες οικονομίες της Νότιας Αμερικής και επιδιώκει ολοκλήρωση συμφωνίας με την Ινδία έως το τέλος του 2025.
Η νέα συμφωνία Βρετανίας - ΕΕ αποτελεί σημαντικό βήμα αποκλιμάκωσης και αποκατάστασης εμπιστοσύνης, ειδικά στον τομέα της άμυνας και της αγοράς τροφίμων. Όμως, τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του Brexit παραμένουν ανέπαφα. Οι πολιτικές εντάσεις εντός Ηνωμένου Βασιλείου δείχνουν πως, ακόμα και πέντε χρόνια μετά, το Brexit εξακολουθεί να διχάζει.
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
