Τα τελευταία είκοσι χρόνια, καμία εταιρεία δεν έχει επηρεάσει τόσο καθοριστικά την αγορά εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο η Amazon. Από τις αποθήκες και το δίκτυο διανομών της μέχρι την τεχνολογία με την οποία παρακολουθεί και διαχειρίζεται το προσωπικό της, έχει αλλάξει τον τρόπο που δουλεύουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι.
Τώρα, σύμφωνα με εσωτερικά έγγραφα που αποκαλύπτουν οι New York Times, η εταιρεία σχεδιάζει το επόμενο βήμα: να αντικαταστήσει περισσότερες από μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας με ρομπότ.
Η Amazon απασχολεί σήμερα περίπου 1,2 εκατομμύρια εργαζομένους στις ΗΠΑ, με τον αριθμό να έχει τριπλασιαστεί από το 2018. Όμως, το εσωτερικό της πλάνο προβλέπει ότι ως το 2027 θα χρειάζεται πολύ λιγότερο ανθρώπινο προσωπικό, αφού η αυτοματοποίηση θα καλύψει μεγάλο μέρος της παραγωγής και των παραδόσεων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι ρομποτικές εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να εξοικονομούν έως και 30 σεντς για κάθε προϊόν που φτάνει στον πελάτη.
Η ομάδα ρομποτικής έχει θέσει στόχο να αυτοματοποιήσει το 75% των λειτουργιών της εταιρείας. Παράλληλα, η Amazon εξετάζει τρόπους να περιορίσει τις κοινωνικές αντιδράσεις, ενισχύοντας τη δημόσια εικόνα της μέσα από τοπικές δράσεις και φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες.
Η αποθήκη-πρότυπο της Amazon και το μέλλον χωρίς ανθρώπους
Η μεγάλη στροφή προς την αυτοματοποίηση δεν έγινε από τη μια μέρα στην άλλη. Σύμφωνα με πρώην στελέχη της εταιρείας, ο Τζεφ Μπέζος είχε ζητήσει εδώ και χρόνια από τις ομάδες του να φανταστούν μια Amazon που θα λειτουργεί σχεδόν αποκλειστικά με ρομπότ. Το πρώτο μεγάλο βήμα ήρθε το 2012, με την εξαγορά της εταιρείας ρομποτικής Kiva έναντι 775 εκατ. δολαρίων, μια επένδυση που άλλαξε ριζικά τον τρόπο λειτουργίας των αποθηκών.
Από τότε, η Amazon έχει αναπτύξει ένα πλέγμα προγραμμάτων που «κουμπώνουν» μεταξύ τους, σαν κομμάτια Lego. Τα ρομπότ μετακινούν ολόκληρους πύργους προϊόντων προς τους εργαζομένους, μειώνοντας τις αποστάσεις που περπατούν καθημερινά και αυξάνοντας την ταχύτητα των παραγγελιών.
Το πιο σύγχρονο κέντρο διανομής της εταιρείας λειτουργεί στη Shreveport της Λουιζιάνα και αποτελεί το πρότυπο για τις αποθήκες του μέλλοντος. Εκεί, περισσότερα από χίλια ρομπότ εκτελούν σχεδόν κάθε στάδιο της διαδικασίας, από τη συλλογή και τη συσκευασία μέχρι την αποστολή. Οι εργαζόμενοι αγγίζουν ελάχιστα τα προϊόντα μετά τη συσκευασία, ενώ η εγκατάσταση απασχολεί 25% λιγότερο προσωπικό σε σχέση με μια συμβατική αποθήκη.
Η Amazon σχεδιάζει να επαναλάβει αυτό το μοντέλο σε 40 ακόμη εγκαταστάσεις μέχρι το τέλος του 2027, ξεκινώντας από τη Virginia Beach. Παράλληλα, παλαιότερα κέντρα, όπως αυτό στο Stone Mountain, κοντά στην Ατλάντα, αναβαθμίζονται με νέα ρομποτικά συστήματα. Όταν ολοκληρωθεί η μετάβαση, η εταιρεία εκτιμά ότι θα χρειάζεται έως και 1.200 λιγότερους εργαζομένους σε κάθε αποθήκη αυτού του τύπου.
Ανησυχία για τις θέσεις εργασίας και προσπάθεια ελέγχου του αφηγήματος
Η μετάβαση δεν αφορά μόνο την τεχνολογία, αλλά και την εικόνα της εταιρείας. Εσωτερικά έγγραφα δείχνουν ότι ομάδες που εργάζονται στη μετάβαση προς την αυτοματοποίηση αναζητούν τρόπους να «ελέγξουν το αφήγημα» γύρω από τις αλλαγές. Στόχος τους είναι να δώσουν έμφαση στις νέες τεχνικές θέσεις που δημιουργούνται, όπως των μηχανικών ρομποτικής ή των τεχνικών συντήρησης, και να παρουσιάσουν την εξέλιξη ως «καινοτομία που ενισχύει την τοπική υπερηφάνεια».
Η Amazon υποστηρίζει ότι οι τοπικοί φορείς γνωρίζουν τα σχέδια εκσυγχρονισμού και ότι η συμμετοχή της σε κοινωφελείς δράσεις «δεν σχετίζεται με τις αλλαγές προσωπικού». Ωστόσο, για τους εργαζομένους σε αποθήκες όπως αυτή του Stone Mountain, η ανησυχία είναι εμφανής. Η εγκατάσταση, που απασχολεί περίπου 4.000 άτομα, αναμένεται να μειώσει σταδιακά το προσωπικό της χωρίς απολύσεις. Οι εργαζόμενοι που αποχωρούν δεν θα αντικαθίστανται και δεν προβλέπονται νέες προσλήψεις.
Οι αλλαγές αυτές ακολουθούν την έκρηξη προσλήψεων της πανδημίας, όταν η Amazon επεκτάθηκε ταχύτερα από κάθε άλλη μεγάλη επιχείρηση στην αμερικανική ιστορία. Τώρα, η διοίκηση του Άντι Τζάσι — διαδόχου του Μπέζος — δίνει προτεραιότητα στη μείωση κόστους και στην «αποδοτικότητα». Η ομάδα ρομποτικής έχει ήδη περιορίσει το κόστος του σχεδίου αυτοματοποίησης σε λιγότερα από 10 δισ. δολάρια, με αναμενόμενες εξοικονομήσεις 12,6 δισ. έως το 2027.
Δείχνει η Amazon το μέλλον της εργασίας;
Όπως σημειώνουν οικονομολόγοι, η στρατηγική της Amazon μπορεί να αλλάξει ριζικά το τοπίο της αμερικανικής εργασίας, μετατρέποντάς την από εταιρεία που δημιουργεί εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις σε δύναμη συρρίκνωσης της απασχόλησης. Πρόκειται για ένα μοντέλο που ενδέχεται να ακολουθήσουν και άλλοι κολοσσοί, όπως η Walmart και η UPS.Οι νέες ειδικότητες και οι κοινωνικές ανισότητες της αυτοματοποίησης.
Η Amazon υποστηρίζει ότι η αυτοματοποίηση δεν σημαίνει απαραίτητα απώλεια ευκαιριών. Σήμερα, περισσότερα από ένα εκατομμύριο ρομπότ λειτουργούν σε εγκαταστάσεις της παγκοσμίως, και οι θέσεις που συνδέονται με τη συντήρηση και τον έλεγχό τους θεωρούνται οι «δουλειές του μέλλοντος». Στο κέντρο της Shreveport, για παράδειγμα, 160 τεχνικοί ρομποτικής εργάζονται ήδη με αμοιβή τουλάχιστον 24,45 δολάρια την ώρα (περίπου 21 ευρώ), ενώ οι υπόλοιποι 2.000 εργαζόμενοι ξεκινούν από 19,50 δολάρια (σχεδόν 17 ευρώ).
Ο Ούντιτ Μαντάν, επικεφαλής των παγκόσμιων επιχειρησιακών δραστηριοτήτων της Amazon, επισημαίνει ότι «η αποδοτικότητα σε ένα τμήμα δεν λέει όλη την ιστορία». Όπως αναφέρει, η εταιρεία επενδύει σε νέα κέντρα διανομής σε αγροτικές περιοχές και σε προγράμματα εκπαίδευσης εργαζομένων. Από το 2019, σχεδόν 5.000 άτομα έχουν περάσει από το πρόγραμμα μαθητείας «mechatronics», που εκπαιδεύει τεχνικούς ρομποτικών συστημάτων.
Παρά τα αισιόδοξα αυτά παραδείγματα, ερευνητές προειδοποιούν ότι η στροφή προς την αυτοματοποίηση ενδέχεται να πλήξει δυσανάλογα τους μαύρους εργαζομένους, που αποτελούν σημαντικό μέρος του προσωπικού στις αποθήκες της Amazon.
Στην περιοχή του Stone Mountain, όπου η αποθήκη θεωρείται σημαντικός τοπικός εργοδότης, οι πρώτες ενδείξεις είναι ήδη ορατές. Κάτοικοι που επιδιώκουν να προσληφθούν αναφέρουν ότι οι αγγελίες νέων θέσεων έχουν μειωθεί, ενώ διαδικασίες πρόσληψης «παγώνουν» για μήνες. Η Amazon επιμένει πως δεν σχεδιάζει απολύσεις, αλλά ότι το προσωπικό θα μειωθεί «φυσιολογικά», καθώς οι εργαζόμενοι αποχωρούν.
Για τους οικονομολόγους, η μετάβαση αυτή ίσως αποτελέσει την αρχή μιας νέας εποχής, όπου οι μεγάλες εταιρείες θα στηρίζονται σε μικρότερο, πιο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό και σε έναν στρατό από μηχανές που δεν κουράζονται, δεν ζητούν άδεια και δεν οργανώνονται σε συνδικάτα.
Με πληροφορίες από New York Times
