Ο Βενιζέλος, ο Κεμάλ και η Ρόζα Λούξεμπουργκ 

Ο Βενιζέλος, ο Κεμάλ και η Ρόζα Λούξεμπουργκ  Facebook Twitter
0

Ήταν 24 Ιουλίου του 1923 όταν στη Λωζάννη της Ελβετίας υπογράφηκε η συνθήκη που σφράγισε μια ιστορική περίοδο, η οποία ξεκίνησε με τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο και κορυφώθηκε τον Αύγουστο του 1922 με την ήττα του ελληνικού στρατού από τα τουρκικά στρατεύματα των εθνικιστών του Μουσταφά Κεμάλ. 

Στην περίοδο αυτή αναφέρεται το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του ιστορικού και μαθηματικού με πλούσιο συγγραφικό έργο, Βλάση Αγτζίδη, ο οποίος φωτίζει πλευρές της μικρασιατικής καταστροφής που μας βοηθούν να αντιληφθούμε πως διαμορφώθηκαν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στην σύγχρονη ιστορία. Το βιβλίο αυτό περιγράφει άλλωστε, το ιστορικό πλαίσιο μιας εποχής που διαμόρφωσε τον κόσμο στον οποίο ζούμε σήμερα και καθόρισε τις γεωπολιτικές ισορροπίες. 

Η μικρασιατική καταστροφή «υπήρξε μία πρωτοφανής ανθρωπιστική καταστροφή για τους Ελληνες, τους Αρμένιους και τις υπόλοιπες μη μουσουλμανικές κοινότητες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας» και το βιβλίο «Μεταξύ Σεβρών και Λωζάννης» (από τις εκδόσεις Πατάκη) αναλύει τις δύο συνθήκες, το γεωπολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο υπογράφηκαν με τρόπο συναρπαστικό και για αυτό διαβάζεται απνευστί. Το βιβλίο εξηγεί επίσης τον Εθνικό Διχασμό, το ζήτημα του Πόντου, τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων και τις αιτίες της μικρασιατικής καταστροφής, ενώ ασχολείται ιδιαίτερα και με τους πρόσφυγες του 1922, την αποκατάσταση τους, την εκλογική τους συμπεριφορά και την σχέση τους με την αριστερά. Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο υπάρχει και για τους πρόσφυγες από την Ρωσία και την πρώην Σοβιετική Ένωση με πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες. 

Ο Βλάσης Αγτζίδης ξεκινά το βιβλίο του από τη Συνθήκη των Σεβρών, την οποία αναφέρει ως ύψιστη διπλωματική επιτυχία, (σε μία φάση που η Ελλάδα επί Ελ.Βενιζέλου, ταυτιζόμενη με τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων, υλοποιούσε τα εθνικά της σχέδια) η οποία όμως ακυρώθηκε τρία χρόνια αργότερα, καθώς αντικαταστάθηκε από τη Συνθήκη της Λωζάννης μετά την ελληνική ήττα του 1922. 

Το βιβλίο παρουσιάζει πλήθος χρήσιμων πληροφοριών, όπως τις αμερικανικές στατιστικές, βάσει των οποίων στην περιοχή της Μικράς Ασίας πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατοικούσαν 500.000 Ελληνες, 470.000 μουσουλμάνοι και 23.000 Αρμένιοι (κάποιοι Έλληνες ιστορικοί ανέφεραν ότι οι μουσουλμάνοι ήταν 299.000). Φωτίζει ιδιαιτέρως την σχέση του Κεμάλ με την Ρωσία, γιατί οι Σοβιετικοί υποστήριξαν τους Κεμαλικούς στην σύγκρουση τους με τους Έλληνες και το «Εθνικό Σύμφωνο» που επικαλείται ο Ερντογάν.

Αναφέρεται σε όσα ακολούθησαν την ήττα του ελληνικού στρατού με αριθμούς και στοιχεία, τους περισσότερους από 100.000 αιχμαλώτους από τον άμαχο πληθυσμό, τους 56.000 αγνοούμενους στρατιώτες, τους 125.000 Έλληνες της Κωνσταντινούπολης που εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή πληθυσμών μαζί με τους 6.000 της Ίμβρου και της Τενέδου, όπως και τους 110.000 μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης. Το γεγονός ότι οι Ελληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου έχουν διωχθεί και σήμερα δεν υπάρχουν παρά ελάχιστοι, ενώ στην Δυτική Θράκη ο αριθμός των μουσουλμάνων παραμένει αμείωτος, μιλάει από μόνο του για το πως αντιμετωπίστηκαν από τις δύο πλευρές οι συμφωνίες. 

Όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο συγγραφέας, οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Ανατολής είχαν υποστεί γενοκτονία από το 1914 και η μοίρα των επιζησάντων στην εθνικιστική Τουρκία ήταν προδιαγεγραμμένη. «Έτσι από έναν ελληνορθόδοξο πληθυσμό που στις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αριθμούσε 2,2 εκατομμύρια άτομα, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα έφτασαν μετά την μικρασιατική καταστροφή του ‘22 περί το 1,5 εκατομμύριο, για να καταμετρηθούν τελικά 1,25 εκατομμύρια πρόσφυγες το 1928». 

Ο Βλάσης Αγτζίδης ασχολείται και με το κεμαλικό κίνημα, τον Μεταξά που υπονόμευε την Μικρασιατική Εκστρατεία, τις συνέπειες της ανάκλησης του γερμανόφιλου βασιλιά Κωνσταντίνου, ενώ αφιερώνει μεγάλο μέρος και στο Ποντιακό ζήτημα το οποίο εξηγεί με ευσύνοπτο τρόπο. 

Σημαντική έκταση αφιερώνεται και στη Ρόζα Λούξεμπουργκ και τις απόψεις της για το Ανατολικό ζήτημα, το κίνημα των Νεότουρκων και τον γερμανικό ιμπεριαλισμό αλλά και τη στάση του Λένιν. Το κεφάλαιο «Σοβιετική Ρωσία: Από τη Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ (1918) στο σύμφωνο συνεργασίας με τους κεμαλικούς (1921)» είναι άλλη μία συναρπαστική ενότητα ενός βιβλίου που βοηθά να κατανοήσουμε την ιστορία και τις συνθήκες που διαμόρφωσαν σημερινή γεωπολιτική πραγματικότητα. 

Πολιτισμός
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Victoria’s Secret Fashion Show 2025: Ο λόγος που η Κένταλ Τζένερ δεν περπάτησε στο φετινό σόου

Πολιτισμός / Victoria’s Secret Fashion Show 2025: Ο λόγος που η Κένταλ Τζένερ δεν περπάτησε στο φετινό σόου

Το θρυλικό σόου επέστρεψε στη Νέα Υόρκη, σηματοδοτώντας τη δεύτερη χρονιά του μεγάλου comeback του μετά την εξαετή παύση και την επανεκκίνηση του 2024, με μία ηχηρή ωστόσο απουσία
LIFO NEWSROOM
Baby Reindeer: Ο Μάκης Παπαδημητρίου σκηνοθετεί την επιτυχία του Netflix στο Θέατρο Ιλίσια-Βολανάκης

Πολιτισμός / Baby Reindeer: Ο Μάκης Παπαδημητρίου σκηνοθετεί την επιτυχία του Netflix στο Θέατρο Ιλίσια-Βολανάκης

Το «Baby Reindeer» είναι μια δραματική μαύρη κωμωδία, βασισμένη στην αληθινή ιστορία του Βρετανού κωμικού Ρίτσαρντ Γκαντ, ο οποίος υπήρξε θύμα εμμονικής παρακολούθησης από μια γυναίκα
LIFO NEWSROOM
Στο μυαλό του Τζον Λε Καρέ

Πολιτισμός / Ένα βότσαλο με την ένδειξη «to fix» και άλλες 1200 κούτες είναι το αρχείο του Τζον Λε Καρέ

Μια νέα έκθεση ανοίγει το δαιδαλώδες αρχείο του πιο διάσημου συγγραφέα κατασκοπείας, φωτίζοντας τη συναρπαστική, συχνά ιδιόμορφη δημιουργική διαδικασία που έκρυβαν τα μυθιστορήματά του.
LIFO NEWSROOM
«Φάρμα»: Τα ζώα «ζωντανεύουν» μέσα από τη Νεοελληνική Γλυπτική στην Εθνική Γλυπτοθήκη

Πολιτισμός / «Φάρμα»: Τα ζώα της συλλογής της Εθνικής Γλυπτοθήκης αποκτούν μόνιμη έκθεση

Ένα πιο σπάνιο, αλλά πολύ ενδιαφέρον θέμα της Γλυπτικής, όχι μόνο μέσα από την ιδιαίτερη προσέγγιση, αλλά και μέσα από το ύφος του κάθε καλλιτέχνη, άλλοτε έντονα ρεαλιστικό και άλλοτε λιτό και αφαιρετικό, από τη δεκαετία του 1940 έως και τη δεκαετία του 1970.
ΕΛΠΙΔΑ ΜΟΥΡΚΑΚΟΥ