Στις αρχές του 2022, η Αμερικανίδα γιατρός Cate Shanahan αντέγραψε τον όρο «Οι Μισητοί Οκτώ» για να περιγράψει μια ομάδα φυτικών ελαίων που χρησιμοποιούνται συχνά στη μαγειρική και στα επεξεργασμένα τρόφιμα: κανόλα (rapeseed), καλαμποκέλαιο, βαμβακέλαιο, σόγια, ηλιέλαιο, σογιέλαιο, σταφυλέλαιο και ρυζέλαιο.
Στα κοινωνικά δίκτυα και στο βιβλίο της Dark Calories, η Shanahan, η οποία αυτοπροσδιορίζεται ως «Μητέρα του Κινήματος κατά των Φυτικών Ελαίων», περιγράφει τα έλαια αυτά ως με μοναδικό τρόπο επιβλαβή, φλεγμονώδη και ικανά να προκαλέσουν οξειδωτική βλάβη στα κύτταρά μας.
Το θέμα έχει φτάσει πλέον και σε επίπεδο κυβέρνησης στις ΗΠΑ: ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, υπουργός Υγείας, υποστηρίζει ότι οι Αμερικανοί δηλητηριάζονται «ανεπίγνωστα» από τα φυτικά έλαια και καλεί τα εστιατόρια να επιστρέψουν στα ζωικά λίπη, με πολλές μεγάλες αλυσίδες να υπακούουν, αντικαθιστώντας τα φυτικά έλαια με βόειο λίπος.
Φυτικά έλαια: Η επιστήμη λέει κάτι άλλο
Οι ερευνητές διατροφής τονίζουν ότι αυτές οι θεωρίες αντιβαίνουν δεκαετίες ερευνών. Σε μια μεγάλη μελέτη με περισσότερους από 220.000 ανθρώπους για τρεις δεκαετίες, όσοι κατανάλωναν φυτικά έλαια – όπως ελαιόλαδο και σπορέλαια – είχαν χαμηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου συγκριτικά με όσους κατανάλωναν περισσότερα ζωικά λίπη.
Ο Richard Bazinet, καθηγητής διατροφικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, αποδίδει την παραπληροφόρηση στην ανάγκη δημιουργίας δραματικών ιστοριών στα social media για να προσελκύσουν ακόλουθους. «Δεν μπορείς να πεις απλώς: “Φάτε λιγότερα επεξεργασμένα τρόφιμα και γυμναστείτε”. Δεν είναι αρκετά ενδιαφέρον για πωλήσεις. Πρέπει να φωνάξεις: “Σας έχουν κοροϊδέψει!”», λέει.
Γιατί καταναλώνουμε περισσότερα φυτικά έλαια
Μέχρι τη δεκαετία του 1970, οι άνθρωποι κατανάλωναν περισσότερο ζωικό λίπος (λίπος χοίρου, βούτυρο). Οι ανησυχίες για τις καρδιακές παθήσεις λόγω υψηλής χοληστερόλης LDL οδήγησαν σε σταδιακή στροφή προς τα φυτικά έλαια με υψηλή περιεκτικότητα σε ανυδρογόνες λιπαρές ουσίες.
Σύμφωνα με τον Philip Calder, καθηγητή διατροφικής ανοσολογίας, η αλλαγή αυτή έγινε μεταξύ 1970–1990, με μαργαρίνες φυτικής προέλευσης και έλαια όπως ελιά, κανόλα, ηλίανθος και καλαμπόκι να αντικαθιστούν το βούτυρο.
Τα φυτικά έλαια προκαλούν φλεγμονές;
Η κύρια ανησυχία είναι η περιεκτικότητα σε ωμέγα-6 λιπαρά, που θεωρούνται φλεγμονώδη. Όμως η Penny Kris-Etherton, καθηγήτρια διατροφής στο Penn State, εξηγεί ότι μόνο το 0,2% του λινολεϊκού οξέος μετατρέπεται σε ουσίες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν φλεγμονή. Οι μελέτες δείχνουν ότι υψηλά επίπεδα λινολεϊκού οξέος μειώνουν τη χοληστερόλη LDL και δεν αυξάνουν τη φλεγμονή.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι η έλλειψη ωμέγα-3 στη διατροφή των περισσότερων ανθρώπων.
Ορισμένα φυτικά έλαια περιέχουν ίχνη χημικών (π.χ. εξάνιο) από τη διαδικασία εξαγωγής, αλλά αυτά είναι πολύ χαμηλά και αβλαβή, και εξατμίζονται κατά το μαγείρεμα.
Η οξείδωση κατά το τηγάνισμα είναι ένα θέμα μόνο αν το ίδιο λάδι χρησιμοποιείται ξανά και ξανά σε υψηλές θερμοκρασίες, κάτι που δεν ισχύει στην καθημερινή κουζίνα με φρέσκα έλαια.
Ποιο έλαιο είναι το καλύτερο;
Η Shanahan προτείνει ελαιόλαδο, έλαιο καρύδας και αβοκάντο. Οι επιστήμονες όμως λένε ότι το κανόλα (rapeseed) είναι εξαιρετικό για τη μείωση της LDL και έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, ενώ ακολουθούν σόγια, καλαμπόκι και ηλίανθος.
Η ποικιλία φυτικών ελαίων είναι ιδανική, όπως λέει η Kris-Etherton: «Η ερώτηση ποιο έλαιο είναι καλύτερο είναι σαν να ρωτάς ποιο μούρο είναι καλύτερο – όλα έχουν ωφέλιμα χαρακτηριστικά».
Ο Calder προειδοποιεί ότι η στροφή σε ζωικά λίπη θα αυξήσει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών, κάτι που παρατηρείται ήδη στην Αγγλία με αύξηση 12% από το 2020. Η παραπληροφόρηση στα social media κινδυνεύει να ανατρέψει δεκαετίες επιστημονικών δεδομένων.
Με πληροφορίες από Telegraph
