«Όσο υπάρχει καιρός»: Αντιπροσωπευτικά ποιήματα του Φίλιπ Λάρκιν σε νέα μετάφραση

«Όσο υπάρχει καιρός»: Αντιπροσωπευτικά ποιήματα του Φίλιπ Λάρκιν σε νέα μετάφραση Facebook Twitter
Είναι γνωστό ότι ο Λάρκιν δεν αφορμάται από τις μεγάλες ιδέες. Τουναντίον, προσαρμόζει τη χαμηλόφωνη ποίησή του σε καθημερινές διαπιστώσεις, που συνήθως σκοπό έχουν να αποδομήσουν όλες τις βεβαιότητες. © Barry Wilkinson via Getty Images/ Ideal Image
0



ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΠΟΡΙΑΣ ΑΞΙΟ πως ο δημοφιλέστερος μεταπολεμικός ποιητής της Αγγλίας έχει μεταφραστεί ελάχιστα στα ελληνικά: σάμπως να μη μας αφορά η βρετανική larkimania, όπως την αποκαλούν στην Αλβιόνα, που επιτάσσει κάθε χρόνο είτε τη δημοσίευση ενός ακόμα βιβλίου με ανέκδοτες επιστολές/έγγραφα, είτε τη διοργάνωση μίας ακόμα έκθεσης με αντικείμενα, είτε μια βιογραφία για τον εκρηκτικό Φίλιπ Λάρκιν.

Είναι, βέβαια, άπειροι οι λόγοι που οι Βρετανοί αγαπούν κυριολεκτικά να μισούν αυτόν τον αδιανόητο είρωνα με το ποιητικό αίμα και την αντιιδεολογική σκοπιά, που ήταν τόσο φανατικός Βρετανός, ώστε να αποδομήσει με τον φιλοσοφικό τρόπο του Χιουμ και του λατρεμένου του Τόμας Χάρντι τα ιερά και τα όσια της βρετανικότητας: είτε της πατρίδας με ποιήματα όπως το Τιμή σε μια κυβέρνηση, είτε της οικογένειας («Απογεύματα»), είτε της θρησκείας («Νερό»).

Ο βαθύς, ελεατικού τύπου σκεπτικισμός, ωστόσο, δεν έκανε τον Λάρκιν να πέσει σε κάποιο ηφαίστειο, αλλά να γράψει στίχους που έδωσαν υπόσταση ακόμα και στο μηδέν, αποθεώνοντας έτσι τη δημιουργική δύναμη της αμφιβολίας.

Παρότι, λοιπόν, είναι ελάχιστες και σχεδόν αποσπασματικές οι μεταγραφές του Λάρκιν στα ελληνικά, από τον Χάρη Βλαβιανό, που μας τον πρωτοσύστησε το 1988, έως τους Νίκο Φωκά, Ευριπίδη Απέργη, Αντώνη Ζέρβα, Σπύρο Δόικα και Κώστα Κουτσουρέλη, ήρθε ο καιρός να αποδοθεί με τον δέοντα τρόπο από έναν ποιητή που δείχνει να έχει αντιληφθεί την ακρίβεια της εκλεπτυσμένης ειρωνείας ή ακόμα και της αντιφατικά τρυφερής ποιητικής επιθετικότητας του Λάρκιν.

Στην άκρως φροντισμένη έκδοση που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη με τον τίτλο Όσο υπάρχει καιρός ο Θοδωρής Ρακόπουλος επιλέγει όχι μόνο μερικά από τα πιο αντιπροσωπευτικά ποιήματα από τη συλλογική έκδοση των Collected Poems της Faber & Faber (2003) του Λάρκιν αλλά και αθησαύριστα, τα οποία μεταφράζει με εγνωσμένη ακρίβεια. Όπως επισημαίνει ο ίδιος ο μεταφραστής: «Η παρούσα έκδοση εξυπηρετεί τον σκοπό της επίδοσης ενός συνεκτικού αντι-οράματος για την ποίηση του Φίλιπ Λάρκιν».

Είναι γνωστό ότι ο Λάρκιν δεν αφορμάται από τις μεγάλες ιδέες. Τουναντίον, προσαρμόζει τη χαμηλόφωνη ποίησή του σε καθημερινές διαπιστώσεις, που συνήθως σκοπό έχουν να αποδομήσουν όλες τις βεβαιότητες. Ανεπαίσθητα, και με αφορμή ένα τυχαίο γεγονός ‒πηγαίνοντας προς τα μηχανήματα της Coca-Cola ή ύστερα από ένα κατούρημα‒ διαπιστώνει πόσο ανώφελες είναι οι μεγαλεπήβολες θεωρίες, όταν «η σκληρότητα και η φωτεινότητα και η απλή / ως πέρα απλωμένη απλότητα του ανοιχτού βλέμματος / υπενθυμίζει την ισχύ και τον πόνο της νιότης / που για σένα δεν μπορεί να επιστρέψει / μα που για άλλους είναι ακόμα αμείωτη», αλλά και όταν κανείς ξέρει πως «σου γαμάνε τη ζωή ο μπαμπάς και η μαμά / Το κάνουν, κι ας μην το θέλουνε, κανονικά» (στο διάσημο πλέον «Ας είναι αυτός ο στίχος»).


Κανένας εξωραϊσμός, σκληρές αλήθειες κι αυτό που οι Άγγλοι ονόμασαν πορνογραφική επισκόπηση του θανάτου δεσπόζουν στους στίχους αυτού του απόλυτα αντι-κοσμοπολίτη και εσκεμμένα «περιφερειακού», όπως εύστοχα τον αποκαλεί ο Ρακόπουλος, ποιητή (εξού και η κωμόπολη Χαλ, όπου δούλευε επί σειρά ετών ως βιβλιοθηκάριος, θεωρείται σημείο αναφοράς για τους Βρετανούς).

Πρόκειται για μια ποίηση που ακυρώνει όλα τα ρεύματα: «Αυτό που φαίνεται να τη συγκροτεί ως ταυτοτικό και απόλυτα αποτελεσματικό όργανο είναι ένα είδος ακυρωμένου λυρισμού, μια πεισιθάνατη σχεδόν στάση που παραθέτει την ποιητική ενατένιση στην άτολμη καθημερινότητα αλλά και στην πομπώδη ηθικολογία της στράτευσης. Αυτή η αντι-ηρωική ποιητική απηχεί και την περίφημη δήλωσή του πως "η στέρηση είναι για εμένα ο,τι ήταν τα κρίνα για τον Wordsworth» γράφει με ακρίβεια στην εισαγωγή του ο Ρακόπουλος.

Ο βαθύς, ελεατικού τύπου σκεπτικισμός, ωστόσο, δεν έκανε τον Λάρκιν να πέσει σε κάποιο ηφαίστειο, αλλά να γράψει στίχους που έδωσαν υπόσταση ακόμα και στο μηδέν, αποθεώνοντας έτσι τη δημιουργική δύναμη της αμφιβολίας. Άλλωστε, «όλη η μοναξιά είναι εγωιστική» και πέρα για πέρα επιβεβλημένη.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η μπαλάντα του ενοχικού «μαμάκια»

Φίλιπ Λάρκιν / Η μπαλάντα του ενοχικού «μαμάκια»

Μια νέα έκδοση ανθολογεί την αλληλογραφία δεκαετιών ανάμεσα στον διάσημο – κυρίως για τον στίχο «Σε γαμούν ο μπαμπάς κι η μαμά σου» - και σταθερά δημοφιλέστερο Άγγλο ποιητή Φίλιπ Λάρκιν και στη μητέρα του
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
H τελευταία συνέντευξη του Τάκη Κανελλόπουλου στον Χρήστο Παρίδη

Οθόνες / H τελευταία συνέντευξη του Τάκη Κανελλόπουλου στον Χρήστο Παρίδη

Το 33ο Ευρωπαϊκό Πανόραμα Κινηματογράφου, με αφορμή τα 30 χρόνια από τον θάνατό του σημαντικού Σαλονικιού σκηνοθέτη, προβάλει online τις ταινίες του «Εκδρομή», «Ουρανός», «Ρομαντικό σημείωμα».
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ