ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΠΟΡΙΑΣ ΑΞΙΟ πως ο δημοφιλέστερος μεταπολεμικός ποιητής της Αγγλίας έχει μεταφραστεί ελάχιστα στα ελληνικά: σάμπως να μη μας αφορά η βρετανική larkimania, όπως την αποκαλούν στην Αλβιόνα, που επιτάσσει κάθε χρόνο είτε τη δημοσίευση ενός ακόμα βιβλίου με ανέκδοτες επιστολές/έγγραφα, είτε τη διοργάνωση μίας ακόμα έκθεσης με αντικείμενα, είτε μια βιογραφία για τον εκρηκτικό Φίλιπ Λάρκιν.
Είναι, βέβαια, άπειροι οι λόγοι που οι Βρετανοί αγαπούν κυριολεκτικά να μισούν αυτόν τον αδιανόητο είρωνα με το ποιητικό αίμα και την αντιιδεολογική σκοπιά, που ήταν τόσο φανατικός Βρετανός, ώστε να αποδομήσει με τον φιλοσοφικό τρόπο του Χιουμ και του λατρεμένου του Τόμας Χάρντι τα ιερά και τα όσια της βρετανικότητας: είτε της πατρίδας με ποιήματα όπως το Τιμή σε μια κυβέρνηση, είτε της οικογένειας («Απογεύματα»), είτε της θρησκείας («Νερό»).
Ο βαθύς, ελεατικού τύπου σκεπτικισμός, ωστόσο, δεν έκανε τον Λάρκιν να πέσει σε κάποιο ηφαίστειο, αλλά να γράψει στίχους που έδωσαν υπόσταση ακόμα και στο μηδέν, αποθεώνοντας έτσι τη δημιουργική δύναμη της αμφιβολίας.
Παρότι, λοιπόν, είναι ελάχιστες και σχεδόν αποσπασματικές οι μεταγραφές του Λάρκιν στα ελληνικά, από τον Χάρη Βλαβιανό, που μας τον πρωτοσύστησε το 1988, έως τους Νίκο Φωκά, Ευριπίδη Απέργη, Αντώνη Ζέρβα, Σπύρο Δόικα και Κώστα Κουτσουρέλη, ήρθε ο καιρός να αποδοθεί με τον δέοντα τρόπο από έναν ποιητή που δείχνει να έχει αντιληφθεί την ακρίβεια της εκλεπτυσμένης ειρωνείας ή ακόμα και της αντιφατικά τρυφερής ποιητικής επιθετικότητας του Λάρκιν.
Στην άκρως φροντισμένη έκδοση που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη με τον τίτλο Όσο υπάρχει καιρός ο Θοδωρής Ρακόπουλος επιλέγει όχι μόνο μερικά από τα πιο αντιπροσωπευτικά ποιήματα από τη συλλογική έκδοση των Collected Poems της Faber & Faber (2003) του Λάρκιν αλλά και αθησαύριστα, τα οποία μεταφράζει με εγνωσμένη ακρίβεια. Όπως επισημαίνει ο ίδιος ο μεταφραστής: «Η παρούσα έκδοση εξυπηρετεί τον σκοπό της επίδοσης ενός συνεκτικού αντι-οράματος για την ποίηση του Φίλιπ Λάρκιν».
Είναι γνωστό ότι ο Λάρκιν δεν αφορμάται από τις μεγάλες ιδέες. Τουναντίον, προσαρμόζει τη χαμηλόφωνη ποίησή του σε καθημερινές διαπιστώσεις, που συνήθως σκοπό έχουν να αποδομήσουν όλες τις βεβαιότητες. Ανεπαίσθητα, και με αφορμή ένα τυχαίο γεγονός ‒πηγαίνοντας προς τα μηχανήματα της Coca-Cola ή ύστερα από ένα κατούρημα‒ διαπιστώνει πόσο ανώφελες είναι οι μεγαλεπήβολες θεωρίες, όταν «η σκληρότητα και η φωτεινότητα και η απλή / ως πέρα απλωμένη απλότητα του ανοιχτού βλέμματος / υπενθυμίζει την ισχύ και τον πόνο της νιότης / που για σένα δεν μπορεί να επιστρέψει / μα που για άλλους είναι ακόμα αμείωτη», αλλά και όταν κανείς ξέρει πως «σου γαμάνε τη ζωή ο μπαμπάς και η μαμά / Το κάνουν, κι ας μην το θέλουνε, κανονικά» (στο διάσημο πλέον «Ας είναι αυτός ο στίχος»).
Κανένας εξωραϊσμός, σκληρές αλήθειες κι αυτό που οι Άγγλοι ονόμασαν πορνογραφική επισκόπηση του θανάτου δεσπόζουν στους στίχους αυτού του απόλυτα αντι-κοσμοπολίτη και εσκεμμένα «περιφερειακού», όπως εύστοχα τον αποκαλεί ο Ρακόπουλος, ποιητή (εξού και η κωμόπολη Χαλ, όπου δούλευε επί σειρά ετών ως βιβλιοθηκάριος, θεωρείται σημείο αναφοράς για τους Βρετανούς).
Πρόκειται για μια ποίηση που ακυρώνει όλα τα ρεύματα: «Αυτό που φαίνεται να τη συγκροτεί ως ταυτοτικό και απόλυτα αποτελεσματικό όργανο είναι ένα είδος ακυρωμένου λυρισμού, μια πεισιθάνατη σχεδόν στάση που παραθέτει την ποιητική ενατένιση στην άτολμη καθημερινότητα αλλά και στην πομπώδη ηθικολογία της στράτευσης. Αυτή η αντι-ηρωική ποιητική απηχεί και την περίφημη δήλωσή του πως "η στέρηση είναι για εμένα ο,τι ήταν τα κρίνα για τον Wordsworth» γράφει με ακρίβεια στην εισαγωγή του ο Ρακόπουλος.
Ο βαθύς, ελεατικού τύπου σκεπτικισμός, ωστόσο, δεν έκανε τον Λάρκιν να πέσει σε κάποιο ηφαίστειο, αλλά να γράψει στίχους που έδωσαν υπόσταση ακόμα και στο μηδέν, αποθεώνοντας έτσι τη δημιουργική δύναμη της αμφιβολίας. Άλλωστε, «όλη η μοναξιά είναι εγωιστική» και πέρα για πέρα επιβεβλημένη.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
