Η μπαλάντα του ενοχικού «μαμάκια»

Η μπαλάντα του ενοχικού «μαμάκια» Facebook Twitter
Ο Λάρκιν και η μαμά του.
0

Ήταν 13 Σεπτεμβρίου 1964 και ο διάσημος Άγγλος ποιητής Φίλιπ Λάρκιν είχε κλείσει προ μηνός τα 42, όταν έκατσε να γράψει μια από τις τακτικές επιστολές του προς το «πολύ αγαπημένο του γέρικο πλάσμα», όπως αποκαλούσε την μητέρα του Εύα :

Για άλλη μια φορά κάθομαι στο υπνοδωμάτιο μου, λουσμένος με μια κηλίδα ηλιόφωτος, για να αφιερωθώ στο εβδομαδιαίο «γράμμα στο σπίτι». Μόλις αναλογίστηκα ότι το κάνω εδώ και 24 χρόνια! εντάξει, με κάποια διαλείμματα ίσως: χαίρομαι λοιπόν που το κάνω και η μόνη μου ελπίδα είναι ότι βρίσκεις κάποιο ενδιαφέρον σ' αυτές τις εκροές του λόγου μου όταν φτάνουν σε σένα όλα αυτά τα διαφορετικά Δευτεριάτικα πρωινά τόσα χρόνια.

Το απόσπασμα περιλαμβάνεται σε μια νέα ανθολογία με τίτλο «Philip Larkin: Letters Home, 1936–1977» η οποία περιέχει μεταξύ άλλων και καμιά πεντακοσαριά από τις επιστολές – γύρω στις 4.000 διασώζονται από το 1936 και μετά - που έστελνε στη μητέρα του από το 1950 ως το θάνατό της στα 91 το 1977.

Ο γάμος δεν παρέχει καμιά εγγύηση ότι οι κάλτσες θα είναι πάντα μπαλωμένες ή το φαγητό ζεστό και στην ώρα του. Ούτε και θα ήταν σοφό να παντρευτεί κανείς για τέτοιου είδους ανέσεις. Υπάρχουν άλλα πράγματα πολύ πιο σημαντικά.

Όπως αναφέρεται στην παρουσίαση του βιβλίου στο περιοδικό Spectator, στα πρώτα 22 χρόνια αυτής της αλληλογραφίας, ο Λάρκιν έγραφε ένα γράμμα στην Εύα κάθε Κυριακή ενώ συχνά έστελνε και μια κάρτα ή/και άλλο ένα γράμμα μεσοβδόμαδα. Τα τελευταία πέντε χρόνια της ζωής της, όταν το μυαλό της χανόταν περιπλανώμενο, της έγραφε σχεδόν καθημερινά, και καμιά φορά δύο φορές τη μέρα.

Οι περισσότερες από τις επιστολές περιέχουν τις πιο «τετριμμένες» πληροφορίες, καταδεικνύουν όμως την στενή (έστω και εκ του μακρόθεν), αφοσιωμένη και ενδεχομένως χειριστική αλλά και ενοχική για τον ίδιο ίσως, σχέση ανάμεσά τους, όπως εμμέσως πλην σαφώς παραδέχεται σ' ένα γράμμα του τον Απρίλιο του 1970 μετά από μια επίσκεψη στο μητρικό σπίτι (ο πατέρας του είχε πεθάνει το 1948):

Φοβάμαι ότι δεν ήμουν πολύ συμπαθητικό πλάσμα όταν ήμουν στο σπίτι. Εύχομαι να μπορούσα να σου εξηγήσω πόσο πραγματική είναι η ενόχληση και η οργή προς τον εαυτό μου: πιθανόν μόνο ένας ψυχίατρος θα μπορούσε. Μπορεί να έχει να κάνει με το ότι για τόσα πολλά χρόνια δεν είχα φύγει μακριά από το σπίτι. Ή μπορεί να εμφανίζεται με τον μανδύα του θυμού, η ανησυχία μου για σένα και το φταίξιμο που ρίχνω στον εαυτό μου επειδή δεν κάνει πιο πολλά για σένα.

 

Η μπαλάντα του ενοχικού «μαμάκια» Facebook Twitter
Η λέκτωρ Μόνικα Τζόουνς με την οποία είχε μακρόχρονη σχέση ο Λάρκιν. Θα μπορούσε να παρατηρήσει αυθαίρετα κανείς κάποιες φυσιογνωμικές ομοιότητες με τη μητέρα του.

Τριάντα τρία χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Φίλιπ Λάρκιν παραμένει σίγουρα ο πιο δημοφιλής ποιητής στην πατρίδα του (υπό την έννοια της πραγματικής δημοτικότητας, όταν πλήθος «απλού» κόσμου γνωρίζει απ' έξω τους στίχους σου) αλλά και ένας από τους πιο δημοφιλείς στον κόσμο, παρά τις κάποιες σκιώδεις πτυχές της προσωπικότητας του – αντιδραστικά συντηρητικός, ψυχαναγκαστικά μονόχνοτος, σωβινιστής, άστατος και αφερέγγυος τόσο συναισθηματικά όσο και ερωτικά – όπως αυτές έχουν αποκαλυφθεί κατά καιρούς σε μια πληθώρα σχετικών άρθρων, κριτικών κειμένων, βιογραφιών κλπ.

Είναι δύσκολο να αντισταθεί κανείς ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, συναισθηματικής ή ιδεολογικής προσέγγισης στην υπερβατικά «ισοπεδωτική» υφή στίχων όπως αυτών στις «Επιθυμίες» (Wants): «Πέρα απ' όλα αυτά, είναι η επιθυμία να είσαι μόνος... Κάτω απ' όλα αυτά, κυλά η επιθυμία για την λήθη».

Η μπαλάντα του ενοχικού «μαμάκια» Facebook Twitter
ΠΙΟ ΑΓΓΛΟΣ ΠΕΘΑΙΝΕΙΣ...Τριάντα τρία χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Φίλιπ Λάρκιν παραμένει σίγουρα ο πιο δημοφιλής ποιητής στην πατρίδα του παρά τις σκιώδεις πτυχές της προσωπικότητας του

Ή όπως των «περιβόητων» στίχων του πιο διάσημου ίσως ποιήματος του, του «This Be the Verse» (Ιδού ο στίχος), ειδικά οι εναρκτήριοι, που έχουν χρησιμοποιηθεί από τους πάντες σχεδόν σε εντελώς διαφορετικά πλαίσια:

Σε γαμούν ο μπαμπάς κι η μαμά σου / το κάνουν κι ας μην το θέλουν / σου φορτώνουν τα κουσούρια τους / κι από πάνω βάζουν κι άλλα / ειδικά για σένα...

Πολλοί θα υπέθεταν ίσως με κριτήριο αυτό το διάσημο ποίημα που περιφέρεται συχνά ως επιθετικό σλόγκαν, ότι ο Λάρκιν είχε δύσκολες και τεταμένες και αρνητικά φορτισμένες σχέσεις με τους γονείς του. Δεν ισχύει. Ειδικά η μητέρα του τον επηρέαζε βαθιά και ενδεχομένως να «ευθύνεται» αυτή για την έντονη δυσανεξία του με το θεσμό του γάμου, προτιμώντας να διατηρεί μακρόχρονες και συχνά εντόνως προβληματικές σχέσεις με διανοούμενες «μούσες» όπως η λέκτωρ Μόνικα Τζόουνς.

Ο επιμελητής της έκδοσης, Τζέιμς Μπουθ, φαίνεται πάντως πεπεισμένος ότι ο Φίλιπ Λάρκιν δεν δεσμεύτηκε οριστικά ποτέ επειδή ήταν τόσο «μπλεγμένος» με τη μητέρα του Έγραφε η Εύα Λάρκιν στον γιο της το 1952:

Ο γάμος δεν παρέχει καμιά εγγύηση ότι οι κάλτσες θα είναι πάντα μπαλωμένες ή το φαγητό ζεστό και στην ώρα του. Ούτε και θα ήταν σοφό να παντρευτεί κανείς για τέτοιου είδους ανέσεις. Υπάρχουν άλλα πράγματα πολύ πιο σημαντικά.

Την επόμενη χρονιά πάλι, του απέστειλε την παρακάτω «σχεσική» συμβουλή υπό τη μορφή αποσπάσματος νουβέλας του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω:

Μόλις τελείωσα τον «Έρωτα Μεταξύ των Καλλιτεχνών»... όπου υπάρχει κι αυτό το απόσπασμα 'Όχι: ο γάμος είναι αυτό που σκοτώνει την καρδιά και την διατηρεί νεκρή. Καλύτερη η νηστεία παρά η υπερτροφία της καρδιάς. Καλύτερα ακόμα να την ταΐζουμε μόνο εκλεκτή τροφή, όπως είναι η μουσική'. Κατά κάποιον τρόπο συμφωνώ...Καλύτερα να έχει ζήσει κανείς μια πλήρη ζωή, νομίζω.

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ