ΑΝΤΙΟ ΔΙΟΝΥΣΗ

«Ο Μεγάλος Γκάτσμπι» στα 100

«Ο Μεγάλος Γκάτσμπι» στα 100 Facebook Twitter
Ο Φιτζέραλντ εξερευνεί το θέμα του διεφθαρμένου ιδεαλισμού και σατιρίζει ελκυστικούς αλλά κενούς ανθρώπους που «έπαιζαν πόλο και ήταν πλούσιοι μαζί». Φωτ.: Getty Images/Ideal Image
0


«Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΓΚΑΣΜΠΙ»,
που κυκλοφόρησε πριν από 100 χρόνια αυτόν το μήνα, είναι το πιο ιδανικά υλοποιημένο έργο του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ. Αποκαλύπτει μια νέα και σίγουρη γνώση του υλικού του, μια συναρπαστική πλοκή, βαθιά ενδιαφέροντες χαρακτήρες, ένα «μεταξένιο» ύφος που αποδίδει μια σειρά από αποχρώσεις της διάθεσης και του συναισθήματος και ρομαντική ατμόσφαιρα που θυμίζει την ποίηση του Τζον Κιτς. Ο Φιτζέραλντ εξερευνεί το θέμα του διεφθαρμένου ιδεαλισμού και σατιρίζει ελκυστικούς αλλά κενούς ανθρώπους που «έπαιζαν πόλο και ήταν πλούσιοι μαζί».

Όταν ο αφηγητής Νικ Κάραγουεϊ βλέπει για πρώτη φορά τη γοητευτική Ντέιζι Μπιουκάναν, τον ρωτάει αν λείπει στους φίλους της στο Σικάγο και εκείνος αισθάνεται υποχρεωμένος να της προσφέρει πνευματώδεις κολακείες: «Ολόκληρη η πόλη είναι έρημη. Όλα τα αυτοκίνητα έχουν τον αριστερό πίσω τροχό βαμμένο μαύρο σαν πένθιμο στεφάνι, και υπάρχει ένας επίμονος θρήνος όλη τη νύχτα κατά μήκος της βόρειας ακτής». Αν και η Ντέιζι, παντρεμένη με τον Τομ Μπιουκάναν, διαθέτει κοινωνική θέση, μια όμορφη κόρη και οτιδήποτε μπορεί να αγοράσει κανείς με χρήματα, είναι αθεράπευτα κακομαθημένη και βαριεστημένη. Απηχώντας την «Έρημη Χώρα» του Τ.Σ. ‘Ελιοτ («Τι θα κάνουμε αύριο; / Τι θα κάνουμε ποτέ;») που δημοσιεύτηκε το 1922, αναρωτιέται: «Τι θα κάνουμε αυτό το απόγευμα… και την ημέρα μετά, και τα επόμενα τριάντα χρόνια;»

«Ήταν απρόσεκτοι άνθρωποι, ο Τομ και η Ντέιζι – έσπαγαν πράγματα και πλάσματα και μετά αποσύρονταν πίσω στα χρήματά και στην βαθιά αμέλειά τους, ή ό,τι άλλο ήταν αυτό που τους κρατούσε μαζί, αφήνοντας τους άλλους ανθρώπους να καθαρίσουν το χάος που είχαν προκαλέσει»

Ο διφορούμενος, φευγαλέος και μυστηριώδης Τζέι Γκάτσμπι, κάποτε φτωχός και τώρα πλούσιος, φλερτάρει την Ντέιζι, την οποία ερωτεύτηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Λέει ότι πήγε στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ένα σημαντικό μέρος της νέας αυτοδημιούργητης εικόνας του. Οι διάφορες παράνομες δραστηριότητές του έχουν κάνει τον Γκάτσμπι πλούσιο, ο ίδιος όμως θέλει απεγνωσμένα να ανακτήσει μια ιδεαλιστική αντίληψη για τον εαυτό του και να γίνει αντάξιος της Ντέιζι. Όταν ο Νικ τον προειδοποιεί: «Δεν μπορείς να επαναλάβεις το παρελθόν», ο Γκάτσμπι απαντά απελπισμένα: «Δεν μπορείς να το επαναλάβεις;...Φυσικά και μπορείς!»

«Ο Μεγάλος Γκάτσμπι» στα 100 Facebook Twitter
Η Μία Φάροου και ο Ρόμπερτ Ρεντφορντ σε σκηνή της ομότιτλης ταινίας The Great Gatsby (1974).

Στην πιο σπαρακτική σκηνή του μυθιστορήματος, ο Γκάτσμπι ξεναγεί τη Ντέιζι στην έπαυλή του, ενώ το όνειρό του, το οποίο δεν πρόκειται ποτέ να πραγματοποιηθεί, φτάνει «σε μια ασύλληπτη ένταση». Προσπαθώντας να την εντυπωσιάσει με την πολυτελή γκαρνταρόμπα του, αποκαλύπτει τον δικό του υλισμό. Η υπερβολή που τον διακρίνει, από τα κομψά ρούχα και τα πολυτελή πάρτι μέχρι τα άπιαστα όνειρα, αψηφά τη σοφή επιγραφή στον αρχαίο ναό του Απόλλωνα: «Μηδέν άγαν». Η Ντέιζι αρχίζει να κλαίει με λυγμούς όταν συνειδητοποιεί ότι η επίδειξη του Γκάτσμπι έχει δημιουργηθεί αποκλειστικά και μόνο για να την εντυπωσιάσει. Αλλά ακόμη και εκείνο το λαμπερό απόγευμα εκείνη αναπόφευκτα «έμεινε πίσω από τα όνειρά του – όχι από δικό της λάθος, αλλά εξαιτίας της κολοσσιαίας ζωτικότητας της ψευδαίσθησής του».

Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του βιβλίου
Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του βιβλίου

Το να κερδίσει την αγάπη της Ντέιζι δεν είναι αρκετό για τον ακόρεστο Γκάτσμπι. Πρέπει επίσης να αναδιαμορφώσει την πραγματικότητα εξαλείφοντας την αγάπη της για τον Τομ και μετατρέποντάς την στο αθώο κορίτσι των ονείρων του. Επιζητά την αποκλειστική κατοχή του παρελθόντος της καθώς και του παρόντος της. Αλλά η Ντέιζι, διχασμένη ανάμεσα σε δύο άντρες, δεν μπορεί να δεχτεί την εγωιστική εκ μέρους του ανακατασκευή της συναισθηματικής τους ιστορίας: «Ω, θέλεις πάρα πολλά!» του φωνάζει. «Σ' αγαπώ τώρα – δεν είναι αρκετό αυτό;  Δεν μπορώ να κάνω τίποτα για ό,τι έχει περάσει στο παρελθόν». Άρχισε να κλαίει με λυγμούς. «Τον αγαπούσα κάποτε – αλλά αγάπησα κι εσένα».

Όταν η Ντέιζι σκοτώνει κατά λάθος μια γυναίκα σε αυτοκινητιστικό ατύχημα, ο Γκάτσμπι τη σώζει από το σκάνδαλο και την τιμωρία. Εκείνη όμως τον απορρίπτει και εκείνος τιμωρείται με την ίδια του την ζωή για το έγκλημά της. Οι Μπιουκάναν είναι και οι δύο καταστροφικοί. Όπως παρατηρεί ο Νικ: «Ήταν απρόσεκτοι άνθρωποι, ο Τομ και η Ντέιζι – έσπαγαν πράγματα και πλάσματα και μετά αποσύρονταν πίσω στα χρήματά και στην βαθιά αμέλειά τους, ή ό,τι άλλο ήταν αυτό που τους κρατούσε μαζί, αφήνοντας τους άλλους ανθρώπους να καθαρίσουν το χάος που είχαν προκαλέσει».

«Ο Μεγάλος Γκάτσμπι» στα 100 Facebook Twitter
Ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ χορεύει με τη γυναίκα του Ζέλντα και την κόρη του Φράνσις μπροστα στο χριστουγεννιάτικο δέντρο στο Παρίσι. Φωτ.: Getty Images/Ideal Image

Η φιλόδοξη προσπάθεια του Γκάτσμπι να επανεφεύρει τον εαυτό του, να ενταχθεί στην ανώτερη τάξη και να κερδίσει την Ντέιζι από τον Τομ είναι καταδικασμένη. Λέει ψέματα για το άθλιο παρελθόν του για να την κερδίσει, αλλά εκείνη είναι κούφια κατά βάθος και ανάξια της θυσιαστικής του αναζήτησης. Ο Γκάτσμπι προσπαθεί –και αποτυγχάνει–  να πετύχει το ακατόρθωτο. Ο Νικ προσπαθεί να τον παρηγορήσει, λέγοντάς του: «Είναι ένα σάπιο πλήθος… Εσύ αξίζεις περισσότερο από όλη αυτή την καταραμένη παρέα μαζί».

Εκατό χρόνια μετά, «Ο Μεγάλος Γκάτσμπι» εκθέτει με συνταρακτικό τρόπο την προσπάθεια να ξεφύγει κανείς από το υλιστικό παρόν και να ανακτήσει το αθώο παρελθόν, την απειλητική δύναμη των πλούσιων και όμορφων γυναικών, τις περιορισμένες προοπτικές του έρωτα στον σύγχρονο κόσμο, την καταδικασμένη προσπάθεια να διατηρηθούν οι ψευδαισθήσεις και να ανακτηθεί το αμερικανικό όνειρο.

Με στοιχεία από The Wall Street Journal

Βιβλίο
0

ΑΝΤΙΟ ΔΙΟΝΥΣΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μπερλής

Βιβλίο / Για τον μεγάλο Γκάτσμπυ

Η ταινία, η μετάφραση, ο θρύλος του ήρωα, οι ανεκπλήρωτοι έρωτες, το παρόν που ποτέ δεν ξαναβρίσκει το παρελθόν. Αυτά και άλλα πολλά σε μια συζήτηση με τον Έλληνα μεταφραστή του αριστουργήματος του Φιτζέραλντ, Άρη Μπερλή, παραμονές της πρεμιέρας της ταινίας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Θέλω να γράψω και θα γράψω»: Ο χαμένος κόσμος της Ζέλντα Φιτζέραλντ

Θέματα / «Θέλω να γράψω και θα γράψω»: Ο χαμένος κόσμος της Ζέλντα Φιτζέραλντ

«Όταν καίει έντονα, η φλόγα της είναι πιο καυτή από τη δική μου» είχε πει για την σύζυγό του ο Σκοτ Φιτζέραλντ, η Ζέλντα όμως που πέθανε τέτοιες μέρες πριν από 75 χρόνια δεν ήταν μόνο η τραγική σύζυγος ή η διαταραγμένη μούσα ενός διάσημου συγγραφέα
THE LIFO TEAM
Σκοτ Φιτζέραλντ «Τρυφερή είναι η νύχτα»

Το πίσω ράφι / «Τρυφερή είναι η νύχτα»: Τι απήχηση έχει το μυθιστόρημα του Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ στη νέα γενιά;

Κριτικοί και ακαδημαϊκοί έχουν από καιρό αποφανθεί πως ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ είναι ένας από τους πιο ταλαντούχους Αμερικανούς συγγραφείς του περασμένου αιώνα, ενώ η ζωή και το έργο του σπάνια εξετάζονται χωριστά.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ