Ο καιρός του Εμίρ. Απο τον Κωστή Παπαγιώργη

Ο καιρός του Εμίρ. Απο τον Κωστή Παπαγιώργη Facebook Twitter
Χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις περί του ατόμου του, ο Σέρβος Εμίρ Κουστουρίτσα έχει πάμπολλους φίλους στη χώρα μας και οι ταινίες του -παρότι κέρδισαν το παγκόσμιο κοινό- παραμένουν στη μνήμη του θεατή κυρίως ως βαλκανικό προϊόν.
0


Σ’ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ
σαν το μυθιστόρημα των Βαλκανίων του εικοστού πρώτου αιώνα, ο μεγάλος Σέρβος κινηματογραφιστής αφηγείται, για πρώτη και μοναδική ίσως φορά, τη ζωή του, και στήνει ολοζώντανο μπροστά στα μάτια μας, με μια δύναμη που απηχεί και συναγωνίζεται τη δύναμη της κινηματογραφικήςτου ματιάς, έναν ολόκληρο κόσμο, σημαδεμένο από τον πόλεμο και την ιστορία.

Χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις περί του ατόμου του, ο Σέρβος Εμίρ Κουστουρίτσα έχει πάμπολλους φίλους στη χώρα μας και οι ταινίες του -παρότι κέρδισαν το παγκόσμιο κοινό- παραμένουν στη μνήμη του θεατή κυρίως ως βαλκανικό προϊόν, με ντόπια πνοή και ιδιάζουσα θυμική διασάλευση. Αν τα Βαλκάνια αποτελούν φυλετική, θρησκευτική, ιστορική και πολιτική σαλάτα, η Γιουγκοσλαβία (Νοτιοσλαβία για την ακρίβεια), η πατρίδα του σκηνοθέτη, προσφέρει άπειρο και πρωτογενές υλικό για έναν άνδρα που θέλει ν’ αναπλεύσει τον χρόνο αφήνοντας την κάμερα και πιάνοντας το μολύβι.

«Ο άνθρωπος είναι επιρρεπής στη λήθη, και η ασκησή της, στο πέρασμα του χρόνου, έγινε θεμελιώδης τέχνη του ανθρώπινου είδους. Αν η λήθη, αυτή η πριγκίπισσα, δεν απάλυνε τις σκέψεις που βρίσκονται υπό την κυριαρχία του πάθους, για να τις μεταβιβάσει στον νου και να τις βάλει σε σωστή σειρά, ο εγκέφαλός μας δεν θα ήταν παρά ένα απλό κοντέινερ. Χωρίς τη λήθη θα μπορούσαμε ν’ αντικρίσουμε την επόμενη μέρα;».

Ο Εμίρ θα πάει στην Αμερική, θα διδάξει κινηματογράφο, θα δεχτεί την επιρροή της χαοτικής πρωτεύουσας του κόσμου, ωστόσο το σέρβικο ήθος δεν θα τον εγκαταλείψει ποτέ. Ουσιαστικά, σε κάθε ταινία του κοιτάζει προς τα Βαλκάνια, εκεί βρίσκει τον εαυτό του και την υπερφορτωμένη φαντασία του.

Θυμόμαστε το παρελθόν επειδή το ξεχνάμε. Εντούτοις, η προσπάθεια ν’ αναβιώσει την οικογένειά του (μάνα και πατέρα κυρίως) και την πατρίδα του κάνει τον Κουστουρίτσα επιτήδειο νοσταλγό και το βιβλίο του ιερά παρακαταθήκη.

Οι ενότητες της αφήγησης είναι διακριτές: οικογένεια, πατρίδα, σοβιετικό καθεστώς - Τίτο - παιδικά χρόνια, ποτό – αλητεία νταϊλίκια, έρωτας, γάμος και παιδιά - κινηματογράφος - παγκόσμια φήμη – διάλυση της Γιουγκοσλαβίας - ξενιτεμός. Ο Τίτο ήταν Κροάτης, το ’48 ήρθε σε ρήξη με τον Στάλιν κι επεβλήθη ως ένας από τους ηγέτες των αδέσμευτων χωρών. Ήταν ο άνθρωπος που έγραψε κάποτε στον Στάλιν: «Πάψε να στέλνεις φονιάδες για να με σκοτώσουν. Θα στείλω έναν μόνο και θα σε ξεπαστρέψει...».

Επίσης, είχε κι αυτός τα δικά του στρατόπεδα ανεπιθύμητων. Το Γκόλι Ότοκ (γυμνό νησί) είναι νησάκι της Αδριατικής όπου ο Τίτο ξαπόστειλε 15.000 συμπαθούντες της Κομινφόρμ μετά τη ρήξη με τη Σοβιετία, όπου υπέστησαν βαριά βασανιστήρια. Παραταύτα, όταν ένα αγόρι επαινούσε την ομορφιά ενός κοριτσιού, έλεγε: «Είναι ωραία σαν τον Τίτο!». Τα ίδια στα γήπεδα. Όταν έμπαινε ένα έξοχο γκολ, έλεγαν: «Τι γκολ! Αληθινός Τίτο!».

Ο καιρός του Εμίρ. Απο τον Κωστή Παπαγιώργη Facebook Twitter
Οι ενότητες της αφήγησης είναι διακριτές: οικογένεια, πατρίδα, σοβιετικό καθεστώς - Τίτο - παιδικά χρόνια, ποτό – αλητεία νταϊλίκια, έρωτας, γάμος και παιδιά - κινηματογράφος - παγκόσμια φήμη – διάλυση της Γιουγκοσλαβίας - ξενιτεμός.

Οι Σέρβοι πλακώνονται στο ξύλο. Πρόκειται για ένα αντριλίκι που ταιριάζει με το μπόι τους και τις συνήθειές τους. Ποτό και ξύλο, ξύλο και ποτό. Όταν έπαιζε ποδόσφαιρο, ο Εμίρ άκουγε να τους φωνάζουν από την κερκίδα: «Ε, πούστηδες, μην πλησιάζετε στο τέρμα μας, αν δεν θέλετε να σας κάνουμε κιμά!». Κατά τη διάρκεια του ματς, φορώντας το 10, άκουγε να τον απειλούν: « Δέκα θα σε γαμήσουμε! Δέκα θα γαμήσουμε τηναδερφή σου ο ένας μετά τον άλλον!». Αλλά και η παρέα του δεν πήγαινε πίσω. «Η παρέα στην οποία ανήκα έβλεπε με περιφρόνηση τον ελεύθερο χρόνο. Μοιάζαμε με μια ομάδα νεαρών λύκων που ήθελε να δείξει με τη συμπεριφορά της ότι δεν ανήκε στον συνηθισμένο κόσμο και ότι αρνιόταν να παραδοθεί στις συμβατικές μορφές διασκέδασης. Μια ένταση πολεμιστή. Βαλκάνιου πατριώτη».

Εχοντας την προσωπική του ιστορία με το φελινικό Άμαρκορντ, ο Εμίρ το παρομοιάζει με το μπιγκ μπανγκ. Ένιωσε το φως που βοηθά τον νέο να βρει τον εαυτό του. «Οι εικόνες και οι προθέσεις του έγιναν οι πηγές που πότισαν όλα μου τα κινηματογραφικά ποτάμια. Στη συνέχεια, ό,τι συνέβη στη σκηνοθετική μου ζωή μετριόταν με τον πήχη της ταινίας αυτής. Τα σημαντικά γεγονότα της ζωής μου έκαναν ένα πραγματικό άλμα στην κλίμακα της ύπαρξής μου! Η μητέρα, ο πατέρας, το σπίτι, οι φίλοι μου και μαζί ό,τι με έναν μη προσχεδιασμένο τρόπο μου ήταν αγαπητό: τα δάση, τα βουνά, οι γλουτοί των γυναικών, τα ποδήλατα, οι κορυφές των ναών, οι γέφυρες, τα τρένα, τα λεωφορεία... Όλα όσα απεχθανόμουν: γραβάτες, ουρανοξύστες, φούρνοι της κουζίνας, σχολεία, νοσοκομεία. Τέλος, ό,τι είχε αξία στα μάτια μου: η ευγένεια, το θάρρος, η ιστορία, η μουσική. Τα έβλεπα όλα με άλλο μάτι».

Ανάλογες επιφοιτήσεις πάθαινε ο Εμίρ ακούγοντας, για παράδειγμα, τον Έντο Χαφίζαντιτς: - «Βλέπω το Σεράγεβο, Μουράτ, και διαπιστώνω ότι εσείς οι κομμουνιστές τα καταστρέψατε όλα. Μεταφυτέψατε τον αγρότη στην πόλη, του είπατε ότι δεν υπάρχει Θεός και να το αποτέλεσμα!».

Ο Εμίρ θα πάει στην Αμερική, θα διδάξει κινηματογράφο, θα δεχτεί την επιρροή της χαοτικής πρωτεύουσας του κόσμου, ωστόσο το σέρβικο ήθος δεν θα τον εγκαταλείψει ποτέ. Ουσιαστικά, σε κάθε ταινία του κοιτάζει προς τα Βαλκάνια, εκεί βρίσκει τον εαυτό του και την υπερφορτωμένη φαντασία του. Η ταινία Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές μπορεί για πολλούς να ήταν Σόδομα και Γόμορρα, αλλά για τον ίδιο συμβόλιζε το υποχρεωτικό πέρασμα προς την ελευθερία.

«Το πολιτικό Σεράγεβο θεωρούσε το Βελιγράδι γεννήτορα του αναρχοιλελευθερισμού -σύμφωνα με τον Τίτο, που έβλεπε εκεί έναν πολύ έκδηλο προσανατολισμό προς τη Δύση και αντικομμουνισμού, δηλαδή εθνικισμού και ιδεολογίας τσέτνικ».

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ