Ο καιρός του Εμίρ. Απο τον Κωστή Παπαγιώργη

Ο καιρός του Εμίρ. Απο τον Κωστή Παπαγιώργη Facebook Twitter
Χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις περί του ατόμου του, ο Σέρβος Εμίρ Κουστουρίτσα έχει πάμπολλους φίλους στη χώρα μας και οι ταινίες του -παρότι κέρδισαν το παγκόσμιο κοινό- παραμένουν στη μνήμη του θεατή κυρίως ως βαλκανικό προϊόν.
0


Σ’ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ
σαν το μυθιστόρημα των Βαλκανίων του εικοστού πρώτου αιώνα, ο μεγάλος Σέρβος κινηματογραφιστής αφηγείται, για πρώτη και μοναδική ίσως φορά, τη ζωή του, και στήνει ολοζώντανο μπροστά στα μάτια μας, με μια δύναμη που απηχεί και συναγωνίζεται τη δύναμη της κινηματογραφικήςτου ματιάς, έναν ολόκληρο κόσμο, σημαδεμένο από τον πόλεμο και την ιστορία.

Χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις περί του ατόμου του, ο Σέρβος Εμίρ Κουστουρίτσα έχει πάμπολλους φίλους στη χώρα μας και οι ταινίες του -παρότι κέρδισαν το παγκόσμιο κοινό- παραμένουν στη μνήμη του θεατή κυρίως ως βαλκανικό προϊόν, με ντόπια πνοή και ιδιάζουσα θυμική διασάλευση. Αν τα Βαλκάνια αποτελούν φυλετική, θρησκευτική, ιστορική και πολιτική σαλάτα, η Γιουγκοσλαβία (Νοτιοσλαβία για την ακρίβεια), η πατρίδα του σκηνοθέτη, προσφέρει άπειρο και πρωτογενές υλικό για έναν άνδρα που θέλει ν’ αναπλεύσει τον χρόνο αφήνοντας την κάμερα και πιάνοντας το μολύβι.

«Ο άνθρωπος είναι επιρρεπής στη λήθη, και η ασκησή της, στο πέρασμα του χρόνου, έγινε θεμελιώδης τέχνη του ανθρώπινου είδους. Αν η λήθη, αυτή η πριγκίπισσα, δεν απάλυνε τις σκέψεις που βρίσκονται υπό την κυριαρχία του πάθους, για να τις μεταβιβάσει στον νου και να τις βάλει σε σωστή σειρά, ο εγκέφαλός μας δεν θα ήταν παρά ένα απλό κοντέινερ. Χωρίς τη λήθη θα μπορούσαμε ν’ αντικρίσουμε την επόμενη μέρα;».

Ο Εμίρ θα πάει στην Αμερική, θα διδάξει κινηματογράφο, θα δεχτεί την επιρροή της χαοτικής πρωτεύουσας του κόσμου, ωστόσο το σέρβικο ήθος δεν θα τον εγκαταλείψει ποτέ. Ουσιαστικά, σε κάθε ταινία του κοιτάζει προς τα Βαλκάνια, εκεί βρίσκει τον εαυτό του και την υπερφορτωμένη φαντασία του.

Θυμόμαστε το παρελθόν επειδή το ξεχνάμε. Εντούτοις, η προσπάθεια ν’ αναβιώσει την οικογένειά του (μάνα και πατέρα κυρίως) και την πατρίδα του κάνει τον Κουστουρίτσα επιτήδειο νοσταλγό και το βιβλίο του ιερά παρακαταθήκη.

Οι ενότητες της αφήγησης είναι διακριτές: οικογένεια, πατρίδα, σοβιετικό καθεστώς - Τίτο - παιδικά χρόνια, ποτό – αλητεία νταϊλίκια, έρωτας, γάμος και παιδιά - κινηματογράφος - παγκόσμια φήμη – διάλυση της Γιουγκοσλαβίας - ξενιτεμός. Ο Τίτο ήταν Κροάτης, το ’48 ήρθε σε ρήξη με τον Στάλιν κι επεβλήθη ως ένας από τους ηγέτες των αδέσμευτων χωρών. Ήταν ο άνθρωπος που έγραψε κάποτε στον Στάλιν: «Πάψε να στέλνεις φονιάδες για να με σκοτώσουν. Θα στείλω έναν μόνο και θα σε ξεπαστρέψει...».

Επίσης, είχε κι αυτός τα δικά του στρατόπεδα ανεπιθύμητων. Το Γκόλι Ότοκ (γυμνό νησί) είναι νησάκι της Αδριατικής όπου ο Τίτο ξαπόστειλε 15.000 συμπαθούντες της Κομινφόρμ μετά τη ρήξη με τη Σοβιετία, όπου υπέστησαν βαριά βασανιστήρια. Παραταύτα, όταν ένα αγόρι επαινούσε την ομορφιά ενός κοριτσιού, έλεγε: «Είναι ωραία σαν τον Τίτο!». Τα ίδια στα γήπεδα. Όταν έμπαινε ένα έξοχο γκολ, έλεγαν: «Τι γκολ! Αληθινός Τίτο!».

Ο καιρός του Εμίρ. Απο τον Κωστή Παπαγιώργη Facebook Twitter
Οι ενότητες της αφήγησης είναι διακριτές: οικογένεια, πατρίδα, σοβιετικό καθεστώς - Τίτο - παιδικά χρόνια, ποτό – αλητεία νταϊλίκια, έρωτας, γάμος και παιδιά - κινηματογράφος - παγκόσμια φήμη – διάλυση της Γιουγκοσλαβίας - ξενιτεμός.

Οι Σέρβοι πλακώνονται στο ξύλο. Πρόκειται για ένα αντριλίκι που ταιριάζει με το μπόι τους και τις συνήθειές τους. Ποτό και ξύλο, ξύλο και ποτό. Όταν έπαιζε ποδόσφαιρο, ο Εμίρ άκουγε να τους φωνάζουν από την κερκίδα: «Ε, πούστηδες, μην πλησιάζετε στο τέρμα μας, αν δεν θέλετε να σας κάνουμε κιμά!». Κατά τη διάρκεια του ματς, φορώντας το 10, άκουγε να τον απειλούν: « Δέκα θα σε γαμήσουμε! Δέκα θα γαμήσουμε τηναδερφή σου ο ένας μετά τον άλλον!». Αλλά και η παρέα του δεν πήγαινε πίσω. «Η παρέα στην οποία ανήκα έβλεπε με περιφρόνηση τον ελεύθερο χρόνο. Μοιάζαμε με μια ομάδα νεαρών λύκων που ήθελε να δείξει με τη συμπεριφορά της ότι δεν ανήκε στον συνηθισμένο κόσμο και ότι αρνιόταν να παραδοθεί στις συμβατικές μορφές διασκέδασης. Μια ένταση πολεμιστή. Βαλκάνιου πατριώτη».

Εχοντας την προσωπική του ιστορία με το φελινικό Άμαρκορντ, ο Εμίρ το παρομοιάζει με το μπιγκ μπανγκ. Ένιωσε το φως που βοηθά τον νέο να βρει τον εαυτό του. «Οι εικόνες και οι προθέσεις του έγιναν οι πηγές που πότισαν όλα μου τα κινηματογραφικά ποτάμια. Στη συνέχεια, ό,τι συνέβη στη σκηνοθετική μου ζωή μετριόταν με τον πήχη της ταινίας αυτής. Τα σημαντικά γεγονότα της ζωής μου έκαναν ένα πραγματικό άλμα στην κλίμακα της ύπαρξής μου! Η μητέρα, ο πατέρας, το σπίτι, οι φίλοι μου και μαζί ό,τι με έναν μη προσχεδιασμένο τρόπο μου ήταν αγαπητό: τα δάση, τα βουνά, οι γλουτοί των γυναικών, τα ποδήλατα, οι κορυφές των ναών, οι γέφυρες, τα τρένα, τα λεωφορεία... Όλα όσα απεχθανόμουν: γραβάτες, ουρανοξύστες, φούρνοι της κουζίνας, σχολεία, νοσοκομεία. Τέλος, ό,τι είχε αξία στα μάτια μου: η ευγένεια, το θάρρος, η ιστορία, η μουσική. Τα έβλεπα όλα με άλλο μάτι».

Ανάλογες επιφοιτήσεις πάθαινε ο Εμίρ ακούγοντας, για παράδειγμα, τον Έντο Χαφίζαντιτς: - «Βλέπω το Σεράγεβο, Μουράτ, και διαπιστώνω ότι εσείς οι κομμουνιστές τα καταστρέψατε όλα. Μεταφυτέψατε τον αγρότη στην πόλη, του είπατε ότι δεν υπάρχει Θεός και να το αποτέλεσμα!».

Ο Εμίρ θα πάει στην Αμερική, θα διδάξει κινηματογράφο, θα δεχτεί την επιρροή της χαοτικής πρωτεύουσας του κόσμου, ωστόσο το σέρβικο ήθος δεν θα τον εγκαταλείψει ποτέ. Ουσιαστικά, σε κάθε ταινία του κοιτάζει προς τα Βαλκάνια, εκεί βρίσκει τον εαυτό του και την υπερφορτωμένη φαντασία του. Η ταινία Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές μπορεί για πολλούς να ήταν Σόδομα και Γόμορρα, αλλά για τον ίδιο συμβόλιζε το υποχρεωτικό πέρασμα προς την ελευθερία.

«Το πολιτικό Σεράγεβο θεωρούσε το Βελιγράδι γεννήτορα του αναρχοιλελευθερισμού -σύμφωνα με τον Τίτο, που έβλεπε εκεί έναν πολύ έκδηλο προσανατολισμό προς τη Δύση και αντικομμουνισμού, δηλαδή εθνικισμού και ιδεολογίας τσέτνικ».

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM
Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ