Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης Facebook Twitter
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι «όσο νεότερο είναι το άτομο, τόσο πιο πιθανό είναι να αγοράζει έντυπα βιβλία». Φωτ.: Edward Eyer/ Unsplash
0


ΜΗΠΩΣ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ η τελευταία γενιά βιβλιόφιλων; Αν πιστέψουμε τις ανησυχίες που εκφράζουν πολλά δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία η Gen Z (όσοι και όσες γεννήθηκαν μετά το 1997 περίπου) δεν διαβάζει για ευχαρίστηση ή θεωρεί τα βιβλία χάσιμο χρόνου, ενώ διάφορες μελέτες αμφισβητούν τις ικανότητές των εκπροσώπων αυτής της γενιάς στην κριτική σκέψη ή θρηνούν την απώλεια της γραφής με το χέρι. Τέτοιου είδους ανησυχίες δεν είναι κάτι καινούριο, όπως θα θυμούνται οι εκπρόσωποι παλαιότερων γενεών.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, οι Los Angeles Times έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου μ’ ένα άρθρο το οποίο υποστήριζε ότι «το διάβασμα έχει αρχίσει να ξεθωριάζει από την κουλτούρα μας», με τους «νέους» να απορρίπτουν τις εφημερίδες και τα βιβλία. Δεκαέξι χρόνια αργότερα, στο περιοδικό Entertainment Weekly, ο Στίβεν Κινγκ έγραφε ότι «οι baby boomers συμβιβάζονται με τα γέλια-κονσέρβα στις κωμικές σειρές αντί να διαβάζουν λογοτεχνία» και προέτρεπε τους αναγνώστες να επιστρέψουν στα βιβλιοπωλεία.

Παρόλο που το 43% των περισσότερων από 2.000 ατόμων που συμμετείχαν δεν αυτοπροσδιορίστηκαν ως αναγνώστες, αποδείχθηκε ότι αυτή η ομάδα των «μη αναγνωστών» διάβαζε στην πραγματικότητα μεγαλύτερο αριθμό έντυπων βιβλίων ανά μήνα σε σχέση με εκείνους που αυτοπροσδιορίζονταν ως αναγνώστες.

Αντί όμως να ανησυχούμε για αυτή την υποτιθέμενη απώλεια ενδιαφέροντος για το διάβασμα, θα μπορούσαμε να μάθουμε περισσότερα για το πώς η γενιά Z βρίσκει καταφύγιο από τη μοναξιά και το αδυσώπητο στρίμωγμα που δέχεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε διάφορες κοινότητες αφήγησης ιστοριών. Πέρυσι, η Kathi Inman Berens και η Rachel Noorda, ερευνήτριες από το Πανεπιστήμιο του Πόρτλαντ, δημοσίευσαν μια εργασία σχετικά με τις αναγνωστικές συνήθειες της γενιάς Z αλλά και των millennials στις ΗΠΑ.

Παρόλο που το 43% των περισσότερων από 2.000 ατόμων που συμμετείχαν δεν αυτοπροσδιορίστηκαν ως αναγνώστες, αποδείχθηκε ότι αυτή η ομάδα των «μη αναγνωστών» διάβαζε στην πραγματικότητα μεγαλύτερο αριθμό έντυπων βιβλίων ανά μήνα σε σχέση με εκείνους που αυτοπροσδιορίζονταν ως αναγνώστες. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι «όσο νεότερο είναι το άτομο, τόσο πιο πιθανό είναι να αγοράζει έντυπα βιβλία».

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η γενιά Ζ όχι μόνο διαβάζει αλλά και συγχρόνως αλλάζει το τι σημαίνει να είσαι αναγνώστης, καθώς σερφάρει μεταξύ έντυπου, ψηφιακού και ακουστικού υλικού. Αν οι ερευνητές ρωτούσαν πού βρίσκουν ιστορίες και όχι αν ανοίγουν τακτικά βιβλία, θα έπαιρναν μια εντυπωσιακά διαφορετική απάντηση. Στο πιο νεανικό άκρο του φάσματος της γενιάς Z, οι αναγνώστες διαβάζουν έντυπα βιβλία – συγχρόνως όμως, εν μέρει χάρη στις συσκευές με τις οποίες μεγάλωσαν, στρέφονται επίσης εύκολα σε audio books, σε κοινότητες ανάγνωσης όπως το Wattpad ή το Movellas, σε πειρατικά sites βιβλίων και σε fan-fiction sites, ή στο Viz Manga, το Hoopla και το Libby. Το BookTok και τα κανάλια κριτικής βιβλίων του YouTube έχουν ανεβάσει κατακόρυφα τις πωλήσεις ειδών όπως η ρομαντική φαντασία ή “romantasy”.

Το είδος του “romantasy” αλλά και τα εξαιρετικά δημοφιλή manga μπορεί να φαίνονται ως πολύ μακριά από την «κανονική» λογοτεχνία, αλλά έχουν μια πολύ ισχυρή απήχηση, επιτρέποντας στους αναγνώστες να αποδράσουν σε άλλες ζωές και να ξεφύγουν από τις τρομερές πιέσεις της δικής τους.

Έργα όπως το One Piece, η σειρά του Eiichiro Oda από το 1997, και η σειρά Naruto του Masashi Kishimoto (1999-2014) έχουν βρει εκατοντάδες εκατομμύρια αναγνώστες παγκοσμίως. Η Jillian Rudes, συγγραφέας του βιβλίου “Manga in Libraries: A Guide for Teen Librarians”, σημειώνει ότι επειδή οι ιστορίες στα manga μπορούν να συνεχιστούν για πολλούς τόμους και για πολλά χρόνια, οι νεότεροι αναγνώστες «νοιώθουν ότι μεγαλώνουν μαζί μ’ αυτούς τους χαρακτήρες».

Ένας από τους πιο διάσημους influencers βιβλίων αυτής της γενιάς είναι ο 26χρονος Jack Edwards, γνωστός και ως Jack in the Books, ο οποίος έχει ως αποστολή να διαδώσει την αγάπη του για το διάβασμα μέσω του TikTok, του Instagram και του YouTube (όπου έχει σχεδόν 1,5 εκατ. συνδρομητές) και οι συστάσεις του κυμαίνονται από σύγχρονη ρομαντική φαντασία μέχρι το έργο της Ανίτα Μπρούκνερ και του Τζέιμς Μπόλντουιν.

Μια άλλη περίπτωση είναι αυτή του 23χρονου μοντέλου Kaia Gerber, η οποία κατά τη διάρκεια της πανδημίας ξεκίνησε τη λέσχη βιβλίου Library Science στο Instagram σε συνεργασία με τη δημοσιογράφο Alyssa Reeder, με την υπόσχεση να «καλύψουν συγγραφείς και βιβλία από όλο το φάσμα». Μόλις η Gerber ξεπέρασε την πίεση ότι έπρεπε να διαβάσει «τα βιβλία που έπρεπε» – δηλαδή τα κλασικά –  την τράβηξε η σύγχρονη λογοτεχνία εκείνα των «νέων, ηλικιωμένων, queer, Αμερικανίδων, ξένων» γυναικών. «Υπήρξαν οι σύντροφοι και οι σύμβουλοί μου ... που διαμόρφωσαν την αντίληψή μου για τον κόσμο και τη θέση μου σε αυτόν», λέει.

Αντί να σημαίνουν συναγερμό για το τέλος της ανάγνωσης, θα μπορούσαν ίσως οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και οι κριτικοί να συναντήσουν τη γενιά Z στο δικό της πεδίο. Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και δεν μπορούν να σταματήσουν να μιλούν για βιβλία και να μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες. Και δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι σε όλες τις πλατφόρμες, εμφανίζεται, ως οδηγός, το ίδιο ρητό της Ανί Ερνό: «Συνειδητοποιώ ότι χτενίζω διαρκώς την πραγματικότητα αναζητώντας σημάδια λογοτεχνίας».

Με στοιχεία από Financial Times

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

The Happy Reader / Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

Η Γενιά Ζ γράφει και διαβάζει, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα. Βιογραφίες, ταξιδιωτικοί οδηγοί και υγεία οδηγούν τους Ευρωπαίους στα βιβλιοπωλεία. Οι γιοι του Μάρκες, Ροδρίγκο και Γκονζάλες, απολογούνται για το δικαίωμά τους στο έργο του πατέρα τους. Εκδοτικό γεγονός, η μετάφραση του πρώτου μυθιστορήματος του Τζέιμς Μπόλντουιν.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ