«Το χάδι»: Τα πάθη των παιδιών που μεγαλώνουν σε ιδρύματα

ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ Facebook Twitter
Όλη η βία, όλη η μοναξιά, όλο το έλλειμμα στοργής συμπυκνώνονται από τον Στεφανίδη σε εικόνες που δεν ξεχνιούνται εύκολα.
0

Σχεδόν δεν το πιάνει το μάτι σου – διακριτικό εξώφυλλο, οι σελίδες του ελάχιστες, μη αναγνωρίσιμο το όνομα του συγγραφέα. Κι όμως, η συλλογή «Το Χάδι» του Αλέξανδρου Στεφανίδη (Άγρα, 2013), με τα δώδεκα μικροσκοπικά διηγήματα, κρίκοι όλα της ίδιας αλυσίδας, είναι από τα βιβλία που αφήνουν γερό αποτύπωμα. Κι όποτε ανασύρονται στην επιφάνεια πάθη παιδιών που μεγαλώνουν σε ιδρύματα, νιώθεις την ανάγκη να το ξαναδιαβάσεις.

Γραμμένο σε τρίτο πρόσωπο, χωρίς μελοδραματικές κορώνες, με γλώσσα λιτή και ευθύβολη, το «Χάδι» ζωντανεύει στιγμιότυπα από την παιδική κι εφηβική ηλικία ενός αγοριού πολλαπλώς διαψευσμένου και στερημένου από τρυφερότητα, αναθρεμμένου σε ορφανοτροφείο.

Ό,τι διαβάζεις έχει συμβεί δεκαετίες νωρίτερα. Αντιλαμβάνεσαι πως πίσω από το αγόρι, πίσω από την ενήλικα αφηγητή και πίσω από τον ίδιο τον συγγραφέα, βρίσκεται ο ίδιος άνθρωπος. Λογοτεχνικά, ωστόσο, η απόσταση που έχει μεσολαβήσει αποδεικνύεται σωτήρια.

Όλα ξεκινούν από μια παρ’ ολίγον ανθρωποκτονία: «Το κακό συνέβη ένα πρωί, όταν εκείνος -μόλις τεσσάρων χρονών- έλειπε στον παιδικό σταθμό. Η μάνα του έπινε τον πρωινό καφέ στο τραπέζι της κουζίνας φορώντας την καθημερινή της ρόμπα. Συνήθιζε να βουτά ένα παξιμάδι. Ο πατέρας ήταν ακόμα στο κρεβάτι. Όπως περιέγραψε εκ των υστέρων η μάνα του, αισθάνθηκε μια ζέστα στην πρώτη πισώπλατη μαχαιριά. Στη δεύτερη σηκώθηκε σφαδάζοντας. Ο πατέρας συνέχισε να τη μαχαιρώνει. Εκείνη έτρεχε να γλιτώσει. Τρεις- τέσσερις- πέντε. Έτρεχε, έπεφτε, σηκωνόταν, φώναζε και το αίμα σχημάτιζε ρυάκι ως την αυλόπορτα, όπου λιποθύμησε έπειτα από δεκατρείς μαχαιριές»

Οι τίτλοι των διηγημάτων είναι εύγλωττοι: «Το νούμερο», «Το ραδιοφωνάκι», «Το καψώνι», «Η μελέτη», «Ο σινεμάς», «Το επισκεπτήριο»… Όλη η βία, όλη η μοναξιά, όλο το έλλειμμα στοργής συμπυκνώνονται από τον Στεφανίδη σε εικόνες που δεν ξεχνιούνται εύκολα.

Ο θύτης –ψαράς, χωρίς δουλειά και με προβλήματα υγείας– θα παραδοθεί στις αρχές και θα πεθάνει στη φυλακή. Το θύμα –ξυλοφορτωμένο κατ’ επανάληψη παλιότερα– θα χρειαστεί πολύμηνη νοσηλεία και ποτέ δεν θα μιλήσει για το τι πήγε στραβά.

Τα παιδιά τους φιλοξενούνται από συγγενείς. Κι ένα απ’ αυτά, όταν έρχεται η ώρα να πάει σχολείο, στέλνεται σε ορφανοτροφείο, κάπου στα βόρεια προάστια της Αττικής. Στις αλλαξιές που κουβαλάει μαζί του θα ραφτεί με χρωματική κλωστή ο αριθμός που του αντιστοιχεί. Κανείς εκεί δεν αποκαλεί τα παιδιά με τ’ όνομά τους: «Να έρθει το 67 στην τραπεζαρία. 122 τι σου έχω πει;»

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Αλέξανδρος Στεφανίδης, Το Χάδι, εκδόσεις Άγρα

Οι τίτλοι των διηγημάτων είναι εύγλωττοι: «Το νούμερο», «Το ραδιοφωνάκι», «Το καψώνι», «Η μελέτη», «Ο σινεμάς», «Το επισκεπτήριο»… Όλη η βία, όλη η μοναξιά, όλο το έλλειμμα στοργής συμπυκνώνονται από τον Στεφανίδη σε εικόνες που δεν ξεχνιούνται εύκολα.

Βλέπεις το αγόρι να σέρνεται κάτω από τα κρεβάτια του θαλάμου, ψάχνοντας τα κομμάτια του τρανζίστορ που του κατάσχεσαν και νιώθεις στο ακέραιο την έντασή του όταν, κρεμασμένο στην εξωτερική καγκελόπορτα, με τα μάτια καρφωμένα στη στάση του λεωφορείου, περιμένει να φανούν οι κοντές γάμπες και τα τετράγωνα τακούνια της μάνας του. Αναγουλιάζεις με τις τιμωρίες που υφίσταται για ψύλλου πήδημα, μοιράζεσαι την απογοήτευσή του όταν στο «σινεμά» λογοκρίνεται πάραυτα κάθε σκηνή που δείχνει φιλί και, φυσικά, το καμαρώνεις όταν, παλικαράκι πια, ορθώνει ανάστημα στον σκληροτράχηλο επιμελητή του.

Δύο από τα πιο δυνατά διηγήματα της συλλογής, το «Τάμα» και ο «Φίλος», εκτυλίσσονται εκτός ιδρύματος. Το πρώτο, στην καμπίνα ενός πλοίου που μοιράζονται ο ήρωας, η μάνα του κι ένας μεσήλικας ασυρματιστής, κι όπου τον τόνο δίνουν οι συγκεχυμένοι ήχοι από ρούχα, στρωσίδια και κοφτές, ασθματικές ανάσες, φέρνοντας το αγόρι σε απόγνωση.

Το δεύτερο, στο σπίτι του μοναδικού κολλητού που έχει αποκτήσει στην εφηβεία του, στη διάρκεια μιας εκδρομής που θα τελειώσει πριν την ώρα της. «Μες τον ύπνο του, ένιωσε το χέρι του φίλου του ν’ αγγίζει τη φύση του που ήταν σε στύση. Τινάχτηκε σαν σε κακό όνειρο». Στο λεωφορείο, ωστόσο, της επιστροφής, η συγγνώμη γίνεται δεκτή με μια σπαρακτική αγκαλιά και με περίσσευμα κατανόησης.

Το «Χάδι» ολοκληρώνεται την ημέρα που ο ήρωας, πρωτοετής φοιτητής, κηδεύει τη μητέρα του κι ανακαλεί την τελευταία φορά που είχε νιώσει στο σώμα του τη ζεστασιά της: στα έξι του, σε συγγενική επίσκεψη, όταν εκείνη του δάγκωσε με τα υγρά της χείλη το αυτί του. Ίσως αυτή η ανάμνηση να πυροδότησε τη συγγραφή του βιβλίου.

Άραγε, θα γράψει κι άλλα ο Αλέξανδρος Στεφανίδης; Να η απάντηση του εκδότη του, Σταύρου Πετσόπουλου: «Πράγματι το υλικό των διηγημάτων είναι αυτοβιογραφικό, αλλά η οικονομία, η αποτελεσματικότητα της κάθε φράσης, η έλλειψη εύκολου αναθέματος, είναι στοιχεία που φανερώνουν λογοτέχνη. Ενδεχομένως θα δυσκολευτεί, αλλά θα ξαναγράψει». Μακάρι!

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ντόρις Λέσινγκ «Άλφρεντ και Έμιλι»

To πίσω ράφι / «Άλφρεντ και Έμιλι»: Το κύκνειο άσμα της Ντόρις Λέσινγκ

Η τελευταία απόπειρα της διάσημης συγγραφέως να ξεφύγει από τη σκιά του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, που είχε ρημάξει τη ζωή των γονιών της, τυλίγοντας και την ίδια από την ημέρα που γεννήθηκε.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Συζητώντας για ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας, τους δωσίλογους της Κατοχής

Βιβλίο / Oι δωσίλογοι, ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας

Μέσα από την έρευνά του σε αρχεία που μέχρι σήμερα παραμένουν κλειστά ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης εξετάζει τα γεγονότα και τα πρόσωπα που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές σε μια πολύπαθη και αιματηρή για την Αθήνα περίοδο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Βιβλίο / Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Το Λίγα Λόγια για μένα της Καλλιρρόης Παρούση είναι ένα μυθιστόρημα με ποιητικό λόγο που το νεανικό κοινό το ανακάλυψε μέσω word of mouth. Και όπως λέει και ένας φίλος της «ένα καλό βιβλίο είναι σαν μία νάρκη, δεν ξέρεις σε ποιανού την ψυχή θα σκάσει».
M. HULOT
Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη»

Το πίσω ράφι / «Με λένε Ευρώπη»: Το βιβλίο ενός Αλβανού μετανάστη για τις περιπέτειές του στην Ελλάδα

Ο Γκαζμέντ Καπλάνι εναλλάσσει την εμπειρία του στην Ελλάδα με τις μικρές οδύσσειες ανθρώπων που άφησαν πίσω την πατρίδα τους, σε ένα βιβλίο που κινείται διαρκώς μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και καταπιάνεται με το ανεξάντλητο θέμα της μετανάστευσης και της ταυτότητας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

The Book Lovers / Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

O Νίκος Μπακουνάκης συζητά με τον μουσικό και συνθέτη Larry Gus, aka Παναγιώτη Μελίδη, για τα βιβλία που επηρέασαν τη μουσική του. Πρόκειται για έναν εντελώς ιδιοσυγκρασιακό αναγνώστη.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Μέχρι τον Αύγουστο»: Το ‘χαμένο’ μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Βιβλίο / «Μέχρι τον Αύγουστο»: Το «χαμένο» μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Το βιβλίο προσφέρει στιγμιαίες απολαύσεις, αλλά είναι ολοφάνερα ημιτελές και πολλά σημεία του μοιάζουν τόσο κακογραμμένα που καθιστούν απολύτως κατανοητή την επιθυμία του συγγραφέα να μην εκδοθεί ποτέ.
THE LIFO TEAM
Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Βιβλίο / Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Ο βραβευμένος συγγραφέας που μόλις κυκλοφόρησε τη συλλογή διηγημάτων του με τον διφορούμενο τίτλο «Τέλος Πάντων» εξηγεί, μεταξύ πολλών άλλων, γιατί τον απασχολούσε συνέχεια το τέλος του κόσμου, σε σημείο που του έγινε εμμονή.
M. HULOT
Πέρα από τις Ακυβέρνητες πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του 1967

Lifo Mini – Series / Πέρα από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του '67

H Κωνσταντίνα Βούλγαρη σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Στρατή Τσίρκα, μιλά για τη φιλία του με τον Σεφέρη, την πολιτική του δράση μέσα στη Δικτατορία, αλλά και για το πώς έπεισε τον Παύλο Ζάννα να μεταφράσει Προυστ, μέσα στη φυλακή. Στο podcast ακούγονται για πρώτη φορά αποσπάσματα από διάλεξη που είχε δώσει ο Σ. Τσίρκας μαζί με τον Α. Kοτζιά.
THE LIFO TEAM
Σέρχιο Πιτόλ «Συζυγική ζωή»

Το Πίσω Ράφι / «Η συζυγική ζωή»: Η απολαυστική σάτιρα του Σέρχιο Πιτόλ για τις δηλητηριασμένες σχέσεις

Μέσα από τις απέλπιδες προσπάθειες μιας γυναίκας ν’ απαλλαγεί οριστικά από τον άπιστο σύζυγό της, με τη λοξή και ειρωνική ματιά του, ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς μεταμορφώνει σε φάρσα αυτό που άλλοι θα έβλεπαν ως τραγωδία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Paul Lynch

Βιβλίο / Paul Lynch: «Υπάρχουν συγγραφείς που παίζουν στο κέντρο του γηπέδου, εγώ παίζω στα άκρα»

Ο πέμπτος Ιρλανδός συγγραφέας που παίρνει το Booker εξηγεί στη Βένα Γεωργακοπούλου γιατί στην Ιρλανδία βγαίνουν τόσο σημαντικά βιβλία, περιγράφει πως σε μια λαϊκή σχολίασαν το βραβευμένο βιβλίο του ως «πολύ μαύρο» και πως αν καθόταν να γράψει κάτι για να κερδίσει, αυτό δεν θα ήταν το «Τραγούδι του προφήτη».
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Nανά Δαρειώτη: «Ε. Ζολά, Κ. Μπλίξεν και Ε. Βουτσινά - Οι συγγραφείς που θα με συνδέουν πάντα με την κουλτούρα του φαγητού»

The Book Lovers / «Ο Ζολά, η Μπλίξεν και η Βουτσινά θα με συνδέουν πάντα με την κουλτούρα του φαγητού»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την δημοσιογράφο γεύσης Νανά Δαρειώτη για όλα εκείνα τα βιβλία που την διαμόρφωσαν αλλά και για τα αστυνομικά μυθιστορήματα που την ξαναέβαλαν στον κόσμο της ανάγνωσης μετά από μια βασανιστική περίοδο long covid που πέρασε τελευταία.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ