«Γράμμα στον δικαστή μου» του Ζορζ Σιμενόν: Πώς ένας αστός φτάνει στο έγκλημα;

george simenon Facebook Twitter
Ο Ζορζ Σιμενόν ολοκλήρωσε το «σκληρό μυθιστόρημά» του Γράμμα στον δικαστή μου τον Δεκέμβριο του 1946, στο Μπρέντεντον Μπιτς της Φλόριντας. Φωτ.: James Andanson/Sygma via Getty Images/Ideal Image
0

Ο ΣΑΡΛ ΑΛΑΒΟΥΑΝ ΕΙΝΑΙ γιατρός σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Αστός πρώτης γενιάς, καθώς ο πατέρας του έβγαζε τα προς το ζην καλλιεργώντας τη γη, ανήκε πλέον στη μεσοαστική τάξη που ήταν η δεξαμενή της χώρας για γιατρούς, δικηγόρους, υπαλλήλους, αλλά και βουλευτές και γερουσιαστές, καμιά φορά και υπουργούς.

Ο γιατρός, με δύο γάμους στο ενεργητικό του, με δύο κόρες από τον πρώτο του γάμο, ζούσε με την αξιοπρέπεια που του επέβαλε η κοινωνική θέση του. «Είχα κάνει με μεγάλη σχολαστικότητα, όσο καλύτερα μπορούσα, όλα όσα μου είχαν πει να κάνω. Χωρίς να ψάχνω τον λόγο. Χωρίς να αναζητώ να καταλάβω».

Με την ιατρική δεν είχε και πολύ καλή σχέση. Πολλές φορές, μπροστά σε μια αρρώστια ένιωθε αμήχανος και πήγαινε στο διπλανό δωμάτιο για να συμβουλευτεί την ιατρική εγκυκλοπαίδεια. Είχε όμως ένα ταλέντο: διαισθανόταν την αρρώστια. «Την ανιχνεύω όπως ένας σκύλος ανιχνεύει το θήραμα. Την οσφραίνομαι». Το ταλέντο του αυτό του εξασφάλισε την πελατεία, ανθρώπους της επαρχίας, φτωχούς, μικροαστούς που έφταναν χωρίς ραντεβού στο ιατρείο του, περίμεναν στους καναπέδες και πλήρωναν πάντα ‒ γιατί τον γιατρό πρέπει να τον πληρώνεις αμέσως.

Ο Σαρλ Αλαβουάν είχε όμως τους δαίμονές του, που κάποια στιγμή τον οδήγησαν σ’ ένα άγριο έγκλημα. Μέσα στη φυλακή, όπου εξέτιε την ποινή του, ο επαρχιακός γιατρός αποφασίζει να γράψει ένα γράμμα στον δικαστή που τον ανέκρινε, τον Ερνέστ Κομελιώ. Αισθανόταν γι’ αυτόν οικειότητα, γιατί ήταν από τον ίδιο κοινωνικό χώρο. Αν ζούσαν στην ίδια πόλη, θα συναντιούνταν δύο φορές την εβδομάδα για μπριτζ και θα αποκαλούνταν μεταξύ τους «αγαπητέ μου δικαστά» και «αγαπητέ μου γιατρέ».

Σ’ αυτό το γράμμα στον δικαστή του ο Σαρλ Αλαβουάν παρουσιάζει τη ζωή του και τη διαδρομή του προς το έγκλημα. Το γράμμα δείχνει τις αθέατες πλευρές της ανθρώπινης συνθήκης, τον άγνωστο ψυχισμό, τον καταπιεσμένο εαυτό και τελικά έναν εσωτερικό μηχανισμό που μπορεί να οδηγήσει στο έγκλημα ακόμη και τον πιο συντηρητικό, συμβατικό, καθωσπρέπει αστό.

Ο Αλαβουάν ανήκει σ’ αυτούς τους άχρονους ήρωες, τα άχρονα πρόσωπα που επιτρέπουν στον συγγραφέα να γράψει και να μιλήσει για τις ανθρώπινες συμπεριφορές πέρα από τις συμβάσεις της εποχής και του ημερολογιακού χρόνου.

Ο Ζορζ Σιμενόν ολοκλήρωσε το «σκληρό μυθιστόρημά» του Γράμμα στον δικαστή μου τον Δεκέμβριο του 1946, στο Μπρέντεντον Μπιτς της Φλόριντας. Ο Αλαβουάν ανήκει σ’ αυτούς τους άχρονους ήρωες, τα άχρονα πρόσωπα που επιτρέπουν στον συγγραφέα να γράψει και να μιλήσει για τις ανθρώπινες συμπεριφορές πέρα από τις συμβάσεις της εποχής και του ημερολογιακού χρόνου. Αυτό το στοιχείο δίνει στα «σκληρά μυθιστορήματα» (romans durs) του Σιμενόν μια διαρκή επικαιρότητα, τα κάνει κλασικά.

Οι ήρωες σαν τον Αλαβουάν είναι αρχετυπικοί και τα romans durs είναι ουσιαστικά τραγωδίες. Ας διαβάσουν οι αναγνώστες μερικά απ’ αυτά, όπως ο Ένοικος, οι «Αρραβώνες του κυρίου Ιρ» ή οι «Δαίμονες του πιλοποιού», για να καταλάβουν την τραγική συνθήκη.

SIMENON
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Georges Simenon, Γράμμα στον δικαστή μου, Μτφρ.: Αργυρώ Μακάρωφ, Εκδόσεις Άγρα, Σελ.: 286

Ο Αλαβουάν διηγείται τη ζωή του στο γράμμα στον ανακριτή του. Μεγαλώνει στη σκιά της μητέρας του. Παντρεύεται σε πρώτο γάμο τη Ζαν, κόρη του γιατρού της επαρχίας, ο οποίος έχει συνταξιοδοτηθεί από καιρό. Μαζί της κάνει δύο παιδιά. Αλλά μετά τη δεύτερη γέννα, η γυναίκα του πεθαίνει.

Δεν θα αργήσει να έρθει ο δεύτερος γάμος. Η Αρμάντ, χήρα όπως κι αυτός, είναι κόρη καλής οικογενείας. Μπαίνει στο σπίτι του σχεδόν από τύχη, για να φροντίσει τη μία από τις θυγατέρες του, που είναι άρρωστη από διφθερίτιδα.

Στον γάμο του με την Αρμάντ δεν υπήρχε έρωτας. Ο έρωτας δεν υπήρχε ούτε στον γάμο μου με την Ζαν. Ιδιαίτερα με την Αρμάντ είχε ένα δύσκολο πρόβλημα: να τη φιλά στο στόμα, εξαιτίας του γέλιου της. Είχε το ίδιο χαμόγελο, πρωί και βράδυ.

Σε λίγο η Αρμάντ θα γινόταν η απόλυτη κυρίαρχος του σπιτιού του και της οικογένειάς του. Αλλά δεν ήταν αυτό το θέμα που τον ενοχλούσε. Το θέμα ήταν ότι με τον γάμο άφηνε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του ανικανοποίητο και τον βασάνιζε συνέχεια η επιθυμία να την απατήσει. «Η Αρμάντ είναι αξιοπρεπής», γράφει στο δικαστή του. «Και τώρα προσπαθήστε να φανταστείτε επί δέκα συνεχή χρόνια το καθημερινό τετ-α-τετ με την αξιοπρέπεια, προσπαθήστε να δείτε στο κρεβάτι τον εαυτό σας με την αξιοπρέπεια».

Και μετά από δέκα χρόνια έρχεται η έκρηξη. Στη Νάντη, όπου ο γιατρός Αλαβουάν έχει πάει για επαγγελματικούς λόγους, συναντά στον σιδηροδρομικό σταθμό, μια νύχτα υπό βροχή, τη Μαρτίν Ενγκλεμπέρ. Είναι πολύ νεότερή του, Βελγίδα από τη Λιέγη (όπως και ο Ζορζ Σιμενόν). Περνούν μια νύχτα παράφορου έρωτα και πάθους.

Ο Αλαβουάν βρίσκει τελικά την αγάπη. Αποφασίζει να μην αποχωριστεί ποτέ τη Μαρτίν και την παίρνει μαζί του στη μικρή πόλη του. Την προσλαμβάνει ως βοηθό του στο ιατρείο και τη βάζει στη συζυγική στέγη. Στη μικρή κοινωνία αυτό ήταν μεγαλύτερο έγκλημα από τον ίδιο τον φόνο. Θα μπορούσαν να του συγχωρήσουν τον φόνο, αλλά όχι να φέρει την ερωμένη στο σπίτι. Κάποια στιγμή η Αρμάντ πιάνει τον Αλαβουάν και τη Μαρτίν στα πράσα. Η ρήξη είναι αναπόφευκτη. Ο γιατρός με τη Μαρτίν αποφασίζουν να φύγουν για το Παρίσι και να κάνουν μια νέα αρχή.

Στο Σιμενόν δεν υπάρχει ποτέ χάπι-εντ και το μυθιστόρημα δεν μπορεί να τελειώνει εδώ. Πριν η Μαρτίν γνωρίσει τον γιατρό ήταν ένα κορίτσι με παρελθόν. Αυτό το παρελθόν έγινε ο δαίμονας του Αλαβουάν. Παθιασμένος έρωτας αλλά και βία. Έβλεπε στη δική του Μαρτίν τη Μαρτίν των άλλων. Αποφάσισε να τη γνωρίσει καλύτερα και πήγε μαζί της ένα ταξίδι στη Λιέγη. Στη γενέθλια πόλη της ήθελε να δει πού έζησε, πού είχε κινηθεί, ποιους είχε συναντήσει. «Πήγαμε. Σαν προσκύνημα. Κι επιπλέον είχα την ελπίδα ότι θα άφηνα εκεί οριστικά ένα μεγάλο μέρος απ’ τους δαίμονες μου».

Έχουν πολύ ενδιαφέρον οι σελίδες του μυθιστορήματος με την επίσκεψη στη Λιέγη, γιατί μοιάζουν με αυτοβιογραφική επιστροφή. Ο Σιμενόν είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στη Λιέγη. Και η πόλη αυτή του γαλλόφωνου Βελγίου είναι κατά κάποιον τρόπο το πρώτο μυθιστορηματικό εργαστήριο του συγγραφέα. Η μικροαστική συνοικία του Ουτρμέζ, όπου γεννήθηκε και όπου έπαιζε ως παιδί, στις όχθες του ποταμού Μεύση, ανάμεσα στις ενορίες του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Φολιάν, του έδωσε χαρακτήρες και συμπεριφορές.

Η επίσκεψη στη Λιέγη δεν καταλαγιάζει όμως τους δαίμονες του γιατρού. Μετά από μια νύχτα ερωτικής έξαψης, ο Αλαβουάν στραγγαλίζει τη Μαρτίν. «Δεν σκότωσα αυτήν. Την άλλη σκότωσα…» γράφει στο δικαστή του.

Αλλά ούτε εδώ τελειώνει το μυθιστόρημα. Ανακαλύψτε το τέλος.

Η Αργυρώ Μακάρωφ έχει μεταφράσει και αυτό το μυθιστόρημα του Σιμενόν. Είναι η συστηματική μεταφράστρια του έργου του Βέλγου συγγραφέα. Η ελληνική φωνή του.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Βιβλίο / «Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Μια επίκαιρη συζήτηση με την εγκληματολόγο Αναστασία Τσουκαλά για ένα πρόβλημα που θεωρεί «πρωτίστως αξιακό», με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου της το οποίο αφιερώνει «στα θύματα, που μάταια αναζήτησαν δικαιοσύνη».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Η διαμάχη ανάμεσα στην Τζόαν Ντίντιον και την Ιβ Μπάμπιτζ συνεχίζεται και μετά θάνατον σε μια «διπλή» βιογραφία

Βιβλίο / Τζόαν Ντίντιον vs. Iβ Μπάμπιτζ: Μια διαμάχη που συνεχίζεται και μετά θάνατον

Η Ντίντιον και η Μπάμπιτζ πέθαναν με διαφορά έξι ημερών τον Δεκέμβριο του 2021: «Θέλω να πιστεύω ότι η Τζόαν Ντίντιον έζησε μια επιπλέον εβδομάδα από κακία», είχε γράψει τότε μια δημοσιογράφος σε ένα tweet που έγινε viral.
THE LIFO TEAM
Τα ημερολόγια του Αλέξη Ακριθάκη σε μια νέα έκδοση

Βιβλίο / Τα ημερολόγια του Αλέξη Ακριθάκη σε μια νέα έκδοση

Με αφορμή τη συμπλήρωση τριάντα χρόνων από τον θάνατο του καλλιτέχνη κυκλοφορεί το βιβλίο «Γράφοντας τη ζωγραφική - Ημερολόγια 1960-1990» που αφηγείται τη δημιουργική αγωνία και τον σύντομο, πλην πλούσιο και ταραχώδη βίο του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Βιβλίο / «Μην πεις λέξη»: Ένα καταιγιστικό βιβλίο για την άλλη «ματωμένη» Κυριακή

Το πολυβραβευμένο βιβλίο του Patrick Radden Keefe που έγινε μίνι σειρά στο Disney+, εκτός από τη συγκλονιστική ιστορία της Jean McConville που απήχθη και δολοφονήθηκε από τον IRA, φέρνει και ένα παράδειγμα έντασης γραφής και έρευνας που δεν το συναντούμε συχνά.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ
 Δημήτρης Χατζής  (Νίκος Γουλανδρής «491 δελτία για τον Δημήτρη Χατζή»)

Το πίσω ράφι / «Αν δεν γυρίσω, σα συγγραφέας είμαι χαμένος»: Ο Δημήτρης Χατζής μέσα από 491 δελτία

Στο βιβλίο του Νίκου Γουλανδρή, μέσα από έγγραφα, φωτογραφίες και επιστολές καταγράφεται ο κόσμος που θέλησε ν’ αλλάξει ο Χατζής, ως πολίτης, ως πεζογράφος, ως ιδεολόγος.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Βιβλίο / Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Μόλις μία εβδομάδα μετά τις αμερικανικές εκλογές, βιβλία δυστοπικού περιεχομένου και πολιτικής θεωρίας εκτοξεύτηκαν στις πρώτες θέσεις των παγκόσμιων πωλήσεων, αποδεικνύοντας ότι η ανάγνωση παραμένει το ένα και μοναδικό όπλο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Βιβλίο / Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Στο νέο του βιβλίο, «Ψέματα που μας έμαθαν για αλήθειες», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Νικόλας Σμυρνάκης καταρρίπτει 23 μύθους που μας καταπιέζουν, βοηθώντας μας να ζήσουμε ουσιαστικότερα.
ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Βιβλίο / Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Μια διαφωτιστική συζήτηση με τον γνωστό δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του ΛΟΑΤΚΙ + Δικαιώματα & Ελευθερίες (εκδ. Σάκκουλα), ένα μνημειώδες όσο και πολύτιμο βοήθημα για κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Πέτσα: «Αυτό που μας πάει μπροστά δεν είναι η πρόοδος αλλά η αγάπη»

Βιβλίο / Η Βασιλική Πέτσα έγραψε ένα μεστό μυθιστόρημα με αφορμή μια ποδοσφαιρική τραγωδία

Η ακαδημαϊκός άφησε για λίγο το βλέμμα του κριτή και υιοθέτησε αυτό του συγγραφέα, καταλήγοντας να γράψει μια ιστορία για το συλλογικό τραύμα που έρχεται να προστεθεί στις ατομικές τραγωδίες και για τη σημασία της φιλικής αγάπης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ