Για την Άννα Αχμάτοβα

Για την Άννα Αχμάτοβα Facebook Twitter
Σ' έλεγαν Άννα Γκορένκο. Κι άλλαξες το όνομά σου, κυριευμένη από τον δαίμονα της ποίησης, το έκανες Αχμάτοβα, γιατί σκιαζόταν ο πατέρας σου μην τυχόν και σπιλώσεις το οικογενειακό σας όνομα με τα ποιητικά πετάγματά σου.
0

Ανεστιότητα, αταξία, πλάνητας βίος. Γεννήθηκες στο 1889, στις 23 Ιουνίου, στο Μπολσόι Φοντάν, στην Οδησσό κοντά, και σ' έλεγαν Άννα Γκορένκο. Είκοσι δύο χρόνια μετά γνώρισες τον Μοντιλιάνι που ζούσε στο Παρίσι μες στην ένδεια, το αψέντι και το πελώριο ταλέντο του. Κι άλλαξες το όνομά σου, κυριευμένη από τον δαίμονα της ποίησης, το έκανες Αχμάτοβα, γιατί σκιαζόταν ο πατέρας σου μην τυχόν και σπιλώσεις το οικογενειακό σας όνομα με τα ποιητικά πετάγματά σου. Ο Νικολάι Γκουλιμιόφ, στο μεταξύ, ποιητής κι αυτός, και τυχοδιώκτης, θα εναλλάσσει τις προτάσεις γάμου προς εσένα με απόπειρες αυτοκτονίας, ώσπου να αποκομίσει το προνόμιο να τον θεωρήσεις πεπρωμένο και να τον παντρευτείς. Συχνάζεις στο καμπαρέ «Αδέσποτος Σκύλος», εκδίδεις σε τριακόσια αντίτυπα τον λυρικό σου λόγο, αρχίζεις να κερδίζεις αίγλη και θαυμασμό. Το 1918 θα διαζευχτείς τον Γκουμιλιόφ. Θα παντρευτείς τον επίσης ποιητή και ασσυριολόγο Βλαντίμιρ Σιλέικο, ένας γάμος που θα χαρακτηρίσεις «θλιβερή παρεξήγηση». Εκδίδεις το Ροζάριο, εκδίδεις το Λευκό Σμήνος. Μαίνεται ο εμφύλιος. Το Anno Domini MCMXXI τυπώνεις το 1922, κι ως το 1940, δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια, φιμώμουν τη φωνή σου, σε λένε «απολίτικη» οι ανούσιοι κομισάριοι, κάθε δημοσίευση σου απαγορεύουν. Το 1925 θα συνδεθείς με τον ιστορικό τέχνης και κριτικό Νικολάι Πούνιν. Το 1933 θα συλλάβουνε τον γιο σου, τον Λεβ Γκουμιλιόφ. Το 1935 θα συλλάβουνε κι εσένα. Γράφεις τα ποιήματα που συνθέτουν το Ρέκβιεμ, ανάμεσα στα 1935 και 1940, και θα περιμένεις ως το 1963 για να εκδοθεί το βιβλίο, στο Μόναχο, ερήμην σου, κι όσο ζούσες δεν εκδόθηκε ποτέ στη χώρα σου. Μονάχα το 1987, είκοσι ένα χρόνια μετά τον θάνατό σου (το 1966), εκδόθηκε το Ρέκβιεμ στη Ρωσία. Στα ελληνικά το γύρισε ο μέγας Άρης Αλεξάνδρου, εκδόθηκε στην Άγρα, και τώρα η Ασπασία Λαμπρινίδου, μαζί με σελίδες αυτοβιογραφίας, σε μιαν έκδοση υπέροχη, που την κοσμεί του Κώστα Γουζέλη ένα γλυπτό θαυμάσιο (εκδ. Το Ροδακιό). 

2.

19 Αυγούστου 1939. VII Στο θάνατο. «Έτσι κι αλλιώς θα 'ρθείς. Εμπρός λοιπόν./ Σε περιμένω – δεν αντέχω./ Χαμήλωσα το φως, την πόρτα έχω ανοιχτή/ Για σένα, τόσο απλόν, σα θαύμα./ Και πάρε για να 'ρθείς όποια μορφή αγαπάς./ Με αέρια του θανάτου χτύπησέ με,/ Ή μ' ένα σίδερο κλεφτά σαν έμπειρος ληστής,/ Ή με του τύφου τους αχνούς φαρμάκωσέ με./ Ή έλα σαν παραμύθι, από σε γραμμένο,/ Που όλοι το 'χουν μέχρι αηδίας χορτάσει,/ Και που μιλάει για ένα κασκέτο γαλανό/ Και για τον θυρωρό που από τον φόβο έχει χλωμιάσει./ Το ίδιο κάνει τώρα. Αφρίζει ο Γενισέι/ Και τ' άστρο του βορρά φεγγοβολά./ Και στη γαλάζια λάμψη των γλυκών ματιών/ Ο ύστατος τρόμος ρίχνει σκοτεινιά». (Ρέκβιεμ, σ. 31)

3.

Μιλάει η Αχμάτοβα. Γεννήθηκα την ίδια χρονιά με τον Τσάρλι Τσάπλιν, τη Σονάτα του Κρόιτσερ του Τολστόι, τον πύργο του Άιφελ και, μου φαίνεται, τον Τ.Σ. Έλιοτ. (Ο Έλιοτ γεννήθηκε το 1888, η Αχμάτοβα το 1889) [...] Παγανιστικά παιδικά χρόνια. Στη γειτονιά αυτής της ντάτσας πήρα το παρατσούκλι «αγρίμι», επειδή περπατούσα ξυπόλυτη, τριγύριζα χωρίς καπέλο, ριχνόμουν από τη βάρκα στην ανοιχτή θάλασσα, κολυμπούσα με τις καταιγίδες και καθόμουν στον ήλιο μέχρι που το δέρμα μου ξεφλούδιζε. Και με όλα αυτά σκανδάλιζα τις επαρχιώτισσες νεαρές κυρίες της Σεβαστούπολης [...] Τους ανθρώπους της γενιάς μου δεν τους απειλεί κανενός είδους μελαγχολική επιστροφή – δεν έχουμε πού να επιστρέψουμε [...] Ο 20ός αιώνας άρχισε την άνοιξη του 1914 με τον πόλεμο, ακριβώς όπως ο 19ος είχε αρχίσει με το Συνέδριο της Βιέννης. Οι ημερομηνίες στο ημερολόγιο δεν έχουν απολύτως καμία σημασία. Αναμφισβήτητα ο συμβολισμός ήταν φαινόμενο του 19ου αιώνα. Η εξέγερσή μας εναντίον του ήταν θεμιτή, γιατί θεωρούσαμε τους εαυτούς μας ανθρώπους του 20ού αιώνα και δεν θέλαμε να παραμείνουμε στον προηγούμενο [...] Αρκετές μέρες ασχολούμαι με το βιογραφικό βιβλίο. Διαπιστώνω πως είναι πολύ βαρετό να γράφεις για τον εαυτό σου και πολύ ενδιαφέρον να γράφεις για ανθρώπους και πράγματα (η Πετρούπολη, η μυρωδιά του σταθμού στο Παβλόφσκ, τα καράβια στο Γκούνγκερμπουργκ, το λιμάνι της Οδησσού μετά την απεργία των σαράντα ημερών). Να γράφεις για τον εαυτό σου όσο λιγότερο γίνεται.

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ