Για την Άννα Αχμάτοβα

Για την Άννα Αχμάτοβα Facebook Twitter
Σ' έλεγαν Άννα Γκορένκο. Κι άλλαξες το όνομά σου, κυριευμένη από τον δαίμονα της ποίησης, το έκανες Αχμάτοβα, γιατί σκιαζόταν ο πατέρας σου μην τυχόν και σπιλώσεις το οικογενειακό σας όνομα με τα ποιητικά πετάγματά σου.
0

Ανεστιότητα, αταξία, πλάνητας βίος. Γεννήθηκες στο 1889, στις 23 Ιουνίου, στο Μπολσόι Φοντάν, στην Οδησσό κοντά, και σ' έλεγαν Άννα Γκορένκο. Είκοσι δύο χρόνια μετά γνώρισες τον Μοντιλιάνι που ζούσε στο Παρίσι μες στην ένδεια, το αψέντι και το πελώριο ταλέντο του. Κι άλλαξες το όνομά σου, κυριευμένη από τον δαίμονα της ποίησης, το έκανες Αχμάτοβα, γιατί σκιαζόταν ο πατέρας σου μην τυχόν και σπιλώσεις το οικογενειακό σας όνομα με τα ποιητικά πετάγματά σου. Ο Νικολάι Γκουλιμιόφ, στο μεταξύ, ποιητής κι αυτός, και τυχοδιώκτης, θα εναλλάσσει τις προτάσεις γάμου προς εσένα με απόπειρες αυτοκτονίας, ώσπου να αποκομίσει το προνόμιο να τον θεωρήσεις πεπρωμένο και να τον παντρευτείς. Συχνάζεις στο καμπαρέ «Αδέσποτος Σκύλος», εκδίδεις σε τριακόσια αντίτυπα τον λυρικό σου λόγο, αρχίζεις να κερδίζεις αίγλη και θαυμασμό. Το 1918 θα διαζευχτείς τον Γκουμιλιόφ. Θα παντρευτείς τον επίσης ποιητή και ασσυριολόγο Βλαντίμιρ Σιλέικο, ένας γάμος που θα χαρακτηρίσεις «θλιβερή παρεξήγηση». Εκδίδεις το Ροζάριο, εκδίδεις το Λευκό Σμήνος. Μαίνεται ο εμφύλιος. Το Anno Domini MCMXXI τυπώνεις το 1922, κι ως το 1940, δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια, φιμώμουν τη φωνή σου, σε λένε «απολίτικη» οι ανούσιοι κομισάριοι, κάθε δημοσίευση σου απαγορεύουν. Το 1925 θα συνδεθείς με τον ιστορικό τέχνης και κριτικό Νικολάι Πούνιν. Το 1933 θα συλλάβουνε τον γιο σου, τον Λεβ Γκουμιλιόφ. Το 1935 θα συλλάβουνε κι εσένα. Γράφεις τα ποιήματα που συνθέτουν το Ρέκβιεμ, ανάμεσα στα 1935 και 1940, και θα περιμένεις ως το 1963 για να εκδοθεί το βιβλίο, στο Μόναχο, ερήμην σου, κι όσο ζούσες δεν εκδόθηκε ποτέ στη χώρα σου. Μονάχα το 1987, είκοσι ένα χρόνια μετά τον θάνατό σου (το 1966), εκδόθηκε το Ρέκβιεμ στη Ρωσία. Στα ελληνικά το γύρισε ο μέγας Άρης Αλεξάνδρου, εκδόθηκε στην Άγρα, και τώρα η Ασπασία Λαμπρινίδου, μαζί με σελίδες αυτοβιογραφίας, σε μιαν έκδοση υπέροχη, που την κοσμεί του Κώστα Γουζέλη ένα γλυπτό θαυμάσιο (εκδ. Το Ροδακιό). 

2.

19 Αυγούστου 1939. VII Στο θάνατο. «Έτσι κι αλλιώς θα 'ρθείς. Εμπρός λοιπόν./ Σε περιμένω – δεν αντέχω./ Χαμήλωσα το φως, την πόρτα έχω ανοιχτή/ Για σένα, τόσο απλόν, σα θαύμα./ Και πάρε για να 'ρθείς όποια μορφή αγαπάς./ Με αέρια του θανάτου χτύπησέ με,/ Ή μ' ένα σίδερο κλεφτά σαν έμπειρος ληστής,/ Ή με του τύφου τους αχνούς φαρμάκωσέ με./ Ή έλα σαν παραμύθι, από σε γραμμένο,/ Που όλοι το 'χουν μέχρι αηδίας χορτάσει,/ Και που μιλάει για ένα κασκέτο γαλανό/ Και για τον θυρωρό που από τον φόβο έχει χλωμιάσει./ Το ίδιο κάνει τώρα. Αφρίζει ο Γενισέι/ Και τ' άστρο του βορρά φεγγοβολά./ Και στη γαλάζια λάμψη των γλυκών ματιών/ Ο ύστατος τρόμος ρίχνει σκοτεινιά». (Ρέκβιεμ, σ. 31)

3.

Μιλάει η Αχμάτοβα. Γεννήθηκα την ίδια χρονιά με τον Τσάρλι Τσάπλιν, τη Σονάτα του Κρόιτσερ του Τολστόι, τον πύργο του Άιφελ και, μου φαίνεται, τον Τ.Σ. Έλιοτ. (Ο Έλιοτ γεννήθηκε το 1888, η Αχμάτοβα το 1889) [...] Παγανιστικά παιδικά χρόνια. Στη γειτονιά αυτής της ντάτσας πήρα το παρατσούκλι «αγρίμι», επειδή περπατούσα ξυπόλυτη, τριγύριζα χωρίς καπέλο, ριχνόμουν από τη βάρκα στην ανοιχτή θάλασσα, κολυμπούσα με τις καταιγίδες και καθόμουν στον ήλιο μέχρι που το δέρμα μου ξεφλούδιζε. Και με όλα αυτά σκανδάλιζα τις επαρχιώτισσες νεαρές κυρίες της Σεβαστούπολης [...] Τους ανθρώπους της γενιάς μου δεν τους απειλεί κανενός είδους μελαγχολική επιστροφή – δεν έχουμε πού να επιστρέψουμε [...] Ο 20ός αιώνας άρχισε την άνοιξη του 1914 με τον πόλεμο, ακριβώς όπως ο 19ος είχε αρχίσει με το Συνέδριο της Βιέννης. Οι ημερομηνίες στο ημερολόγιο δεν έχουν απολύτως καμία σημασία. Αναμφισβήτητα ο συμβολισμός ήταν φαινόμενο του 19ου αιώνα. Η εξέγερσή μας εναντίον του ήταν θεμιτή, γιατί θεωρούσαμε τους εαυτούς μας ανθρώπους του 20ού αιώνα και δεν θέλαμε να παραμείνουμε στον προηγούμενο [...] Αρκετές μέρες ασχολούμαι με το βιογραφικό βιβλίο. Διαπιστώνω πως είναι πολύ βαρετό να γράφεις για τον εαυτό σου και πολύ ενδιαφέρον να γράφεις για ανθρώπους και πράγματα (η Πετρούπολη, η μυρωδιά του σταθμού στο Παβλόφσκ, τα καράβια στο Γκούνγκερμπουργκ, το λιμάνι της Οδησσού μετά την απεργία των σαράντα ημερών). Να γράφεις για τον εαυτό σου όσο λιγότερο γίνεται.

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM
Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM