«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη 

«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
«Ουσιαστικά αποφασίσαμε να δείξουμε το σύνολο των αρχείων και όχι απλώς να επιλέξουμε κάποια από τα τεκμήρια και να στήσουμε μια τυπική έκθεση». Στη φωτογραφία οι Β. Ζηδιανάκης, Σ. Θεοδωράκη και Τ. Κουσουλού. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος
0

Όσοι επισκεφθούν το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος το επόμενο διάστημα το βλέμμα τους οπωσδήποτε θα πέσει πάνω σε μια παράξενη και αναπάντεχη επέμβαση στις προσόψεις-τζαμαρίες της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, έργο που η εικαστικός Χρυσάνθη Κουμιανάκη δημιούργησε για την έκθεση «Unboxing Callas» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής: πρόκειται για γιγάντιες, λευκές εικόνες που μοιάζουν με υπογραφή.

Η καλλιτέχνις απομόνωσε ψηφιακά την κυματομορφή μιας μουσικής φράσης από την «Κάρμεν» του Μπιζέ, όπως την τραγούδησε η Μαρία Κάλλας, και τη μετέγραψε εικαστικά, δημιουργώντας πολλαπλές παραλλαγές-«υπογραφές» της. Δύο από αυτές θα δούμε ως εικαστικές επεμβάσεις, για τις οποίες η ΕΛΣ έπρεπε να πάρει την άδεια του αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο, και ως οπτική ταυτότητα της έκθεσης, μία ακόμα «υπογραφή» εμφανίζεται στην αφίσα της, ενώ μια τέταρτη παραλλαγή κοσμεί το εξώφυλλο του καταλόγου. Κατά την κ. Κουμιανάκη μπορεί η φωνή ενός ανθρώπου και η υπογραφή του να είναι μοναδικά χαρακτηριστικά του, ωστόσο κάθε φορά που τα αναπαράγει, υφίστανται μια ελάχιστη μετατροπή. 

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο συλλέκτης Δημήτρης Πυρομάλλης, ένας από τους αφοσιωμένους λάτρεις του έργου και της προσωπικότητας της Μαρίας Κάλλας, χάρισε όλη του τη συλλογή-έργο ζωής στο Αρχείο της ΕΛΣ· περιλαμβάνει περίπου 4.000 δίσκους βινυλίου, 6.000 CD, εκατοντάδες βιβλία, αποκόμματα εφημερίδων, περιοδικές εκδόσεις, χιλιάδες φωτογραφίες, αυτόγραφα, ιδιόγραφα, γραμματόσημα με τη μορφή της Κάλλας από διάφορες χώρες, μετάλλια αφιερωμένα στην ίδια αλλά και προσωπικά της είδη. Αυτή του η κίνηση έδωσε την αφορμή για μια πρωτότυπη έκθεση που εντάσσεται στο Έτος Κάλλας.

Δεν θέλουμε να δείξουμε την Κάλλας ως κάτι “τελεσίδικο”. Όλη η δυναμική γύρω από αυτήν οργανώθηκε σε αυτήν τη λογική. Θέλουμε ο κόσμος να ανακαλύψει πράγματα, ο καθένας να φέρει κάτι καινούργιο, ακόμα και να φτιάξει ένα ακόμα κουτί

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης κάλεσε τον Βασίλη Ζηδιανάκη, καλλιτεχνικό διευθυντή του ATOPOS cvc, να δημιουργήσει στον 2ο όροφο της Εθνικής Βιβλιοθήκης μια μεγάλη έκθεση με το αρχειακό υλικό τόσο της Συλλογής Πυρομάλλη όσο και με ντοκουμέντα από το Αρχείο της ΕΛΣ, με το φωτογραφικό υλικό του Κλεισθένη Δασκαλάκου που σχετίζεται με τις θρυλικές παραστάσεις της Κάλλας, «Νόρμα» (1960) και «Μήδεια» (1961) στην Επίδαυρο, με ντοκουμέντα από τα αρχεία των Λεωνίδα Ζώρα και Αχιλλέα Μαμάκη, όπως και με κοστούμια από παραστάσεις της Μαρίας Κάλλας στην Ελλάδα από το βεστιάριο της ΕΛΣ. 

«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
ΕΛΣ, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, μέρος του έργου Sign a Sign, Sign or Sing! για την έκθεση Unboxing Callas, μια εικονοποίηση της φωνής της Μ. Κάλλας. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος

Η περίπτωση του Δημήτρη Πυρομάλλη διαφοροποιείται από εκείνη άλλων συλλεκτών υλικού σχετικού με την Κάλλας καταρχάς ως προς την προσωπική του ιστορία. Συνάντησε τη μεγάλη ντίβα της όπερας σε ηλικία μόλις 4 ετών στη Ζάκυνθο, γεγονός που τον καθόρισε. Από την ηλικία των είκοσι ετών αφιέρωσε τη ζωή του στην εν λόγω συλλογή. Ο Βασίλης Ζηδιανάκης συνέλαβε την ιδέα το Αρχείο της ΕΛΣ να αποτελέσει την αφορμή για μια περισσότερο δημιουργική προσέγγιση αυτού του αρχειακού υλικού. Ζήτησε από δέκα σύγχρονους εικαστικούς να δημιουργήσουν αντλώντας έμπνευση από τα εκθέματα ή από το φαινόμενο Κάλλας. Έτσι, δίπλα στο αρχειακό υλικό παρουσιάζονται πρωτότυπα εικαστικά έργα των Μαρίας Βαρελά, Πέτρου Ευσταθιάδη, Ελευθερίας Κοτζάκη, Αγγελικής Μπόζου, Λυκούργου Πορφύρη, Πάνου Προφήτη και Μάριου Σταμάτη, παράλληλα με τις γιγάντιες «υπογραφές» της Κουμιανάκη και ένα πρωτότυπο εικαστικό έργο του Αλέξη Φιδετζή και της Μαλβίνας Παναγιωτίδη στο ισόγειο του Φουαγέ της ΕΛΣ. 

Επισκέφθηκα τον 2ο όροφο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος όπου στήνεται η έκθεση. Αντί για τις συνήθεις προθήκες, υπάρχουν τεράστια τραπέζια όπου είναι τοποθετημένα ειδικά αντιόξινα κουτιά αρχείου. Πολλά ήταν ανοιχτά, άλλα τόσα κλειστά κάτω από τα τραπέζια. Δίπλα τους θα εξετίθεντο τα έργα των καλλιτεχνών. Η έκθεση στηνόταν ακόμα, καθώς θα εγκαινιαστεί την Κυριακή. Μια ξύλινη δισκοθήκη με τη δισκογραφία της Κάλλας περιγράφει τον χώρο – είναι από τις πιο ολοκληρωμένες εκδοχές της. 

«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
«Δικά της κουστοίμα έχουμε μόνο δύο, της “Νόρμα”, δυστυχώς της “Μήδειας” έχουν κλαπεί». Backstage έκθεσης Unboxing Callas. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος
«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Backstage έκθεσης Unboxing Callas. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος
«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Backstage έκθεσης Unboxing Callas. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος

Ο επιμελητής κ. Ζηδιανάκης εξηγεί: «Ουσιαστικά αποφασίσαμε να δείξουμε το σύνολο των αρχείων και όχι απλώς να επιλέξουμε κάποια από τα τεκμήρια και να στήσουμε μια τυπική έκθεση. Πάνω απ’ όλα, μας ενδιέφερε να δείξουμε την αισθητική τους. Στη σύγχρονη τέχνη το αρχείο είναι πολύ σημαντικό, όλα τα μεγάλα μουσεία διεθνώς κάνουν πολύ συχνά ανάλογες εκθέσεις, ζητώντας από μεγάλους εικαστικούς να εμπνευστούν από τα αρχεία τους. Εμείς σκεφτήκαμε το “Unboxing Callas”, ανοίγοντας, κρύβοντας και διευκρινίζοντας το διαθέσιμο υλικό. Το σύγχρονο βλέμμα λαμβάνει πολλά ερεθίσματα και δεδομένης της πληθώρας των εικόνων, δεν είναι εύκολο να συγκεντρωθεί κάποιος σε ένα στοιχείο. Εφόσον υπάρχουν και κάποια αντικείμενα κρυμμένα ακόμα σε κουτιά, νιώθεις μια περιέργεια». 

Η συνεργάτις επιμελήτρια Στέφη Στούρη συμπληρώνει: «Αυτά συμβαίνουν ήδη από τη δεκαετία του ’90 στη σύγχρονη τέχνη, είναι αυτό που κάποιοι αποκαλούν αρχειακή τέχνη. Δηλαδή δεν έχεις απλώς τους συντηρητές και τους ερευνητές, τους καθαρά επιστημονικούς συνεργάτες, αλλά και εικαστικούς που κάνουν έρευνα κι έτσι μπορούν να προσφέρουν πιο ελεύθερη πληροφορία». Ο κ. Ζηδιανάκης συνεχίζει: «Όταν έχουμε ένα τόσο μεγάλο αρχείο που τώρα αρχίζει να αρχειοθετείται πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος ώστε να παρουσιαστεί στο κοινό. Βέβαια, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι το αρχείο έχει και μια δική του αισθητική. Μπορεί, ανάλογα με τον τρόπο που το δείχνεις, να βγάλει στην επιφάνεια διαφορετικές ιστορίες. Φέρνοντας δέκα σύγχρονους καλλιτέχνες να φτιάξουν ιστορίες γύρω από κάποια αντικείμενα με τη δική τους προσέγγιση, βλέπουμε με έναν νέο τρόπο την Κάλλας».

«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Backstage έκθεσης Unboxing Callas. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος

Η πρότασή του ενθουσίασε τον Γιώργο Κουμεντάκη και όλο το επιτελείο του, δίνοντας ένα παραπάνω κίνητρο και στον ίδιο τον κ. Ζηδιανάκη να υλοποιήσει την ιδέα του. «Η Κάλλας δεν έχει μόνο το κοινό της όπερας. Σύγχρονοι καλλιτέχνες που αναζητούν μια νέα γλώσσα έψαξαν την ιστορία της, και τους άγγιξε. Ας πούμε, ο φωτογράφος Πέτρος Ευσταθιάδης είδε μια συνέντευξη της Κάλλας όπου ομολογεί ότι πολλές φορές έχει καταστρέψει, και μάλιστα καίγοντάς τα, κοστούμια των ρόλων της. Εξηγεί στον δημοσιογράφο ότι ο λόγος που το έκανε ήταν επειδή ο καλλιτέχνης πρέπει να αλλάζει μέσα κι έξω. Εμένα, ως επιμελητή, με συγκινεί αφάνταστα αυτή της η παραδοχή, διότι εκεί που άλλοι κάνουν τα πάντα να κρατήσουν ζωντανή μια ανάμνηση, εκείνη έκανε το αντίθετο. Ο Ευσταθιάδης, δουλεύοντας κυρίως στην καλλιτεχνική φωτογραφία, κάνει κάτι ανάλογο. Με το που παρουσιάζει το έργο του, το καταστρέφει, το καίει. Ζει σε ένα χωριό και του είναι ίσως πιο εύκολο. Θεώρησε ότι η πρακτική της Κάλλας ήταν ίδια με τη δική του, τον συγκίνησε. Ετοιμάζει ένα έργο που θα παρουσιάζεται σε μορφή βίντεο, μαζί με τη συνέντευξη, το οποίο θα τοποθετηθεί στο τραπέζι της συντήρησης των κοστουμιών. Εκεί, πέρα από τα δικά της κοστούμια από τις παραστάσεις της Επιδαύρου, θα βρίσκονται και όλων των ερμηνευτών. Δικά της έχουμε μόνο δύο, της “Νόρμα”, δυστυχώς της “Μήδειας” έχουν κλαπεί». Τα δύο κοστούμια από τη «Νόρμα» εκτίθενται αυτήν τη στιγμή στο Μουσείο Κάλλας και έχουν συντηρηθεί από την Τατιάνα Κουσουλού συντηρήτρια υφάσματος της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία θα συνεχίσει να εργάζεται μπροστά στο κοινό με τα υπόλοιπα κοστούμια, ενώ θα εξηγεί τι σημαίνει σήμερα αυτή η φροντίδα. 

«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Αντί για τις συνήθεις προθήκες, υπάρχουν τεράστια τραπέζια όπου είναι τοποθετημένα ειδικά αντιόξινα κουτιά αρχείου. Backstage έκθεσης Unboxing Callas, Στ. Στούρη. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος

Η Συλλογή Πυρομάλλη περιλαμβάνει το σύνολο της δισκογραφίας της, καθώς όλα αυτά τα χρόνια έδινε περισσότερη έμφαση στη μουσική απ’ ό,τι στα προσωπικά της αντικείμενα. Λέει σχετικά ο κ. Ζηδιανάκης: «Έχει ένα πάθος συγκλονιστικό που το έχει καταγράψει ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης σε ένα ντοκιμαντέρ που του αναθέσαμε και θα προβάλλεται παράλληλα. Εκεί φαίνεται κυρίως η ανθρώπινη πλευρά του Πυρομάλλη, ειδικά στο τέλος, που τον ρωτάει αν του λείπει κάτι, και λέει “και τι δεν θα έδινα να πιω έναν καφέ με τη μανούλα μου”. “Και η συλλογή σου;” “Ναι”. Ο συλλέκτης έφτασε στην κορύφωση. Αυτό θέλω να βγει στην έκθεση μέσα από όλους όσοι θα δουλεύουν μπροστά στον κόσμο. Γιατί, εκτός από την κυρία με τα υφάσματα, θα υπάρχουν και συντηρητές της Εθνικής Βιβλιοθήκης που θα ασχολούνται με τα προγράμματα. Δεν θέλουμε να δείξουμε την Κάλλας ως κάτι “τελεσίδικο”. Όλη η δυναμική γύρω από αυτήν οργανώθηκε σε αυτήν τη λογική. Θέλουμε ο κόσμος να ανακαλύψει πράγματα, ο καθένας να φέρει κάτι καινούργιο, ακόμα και να φτιάξει ένα ακόμα κουτί». 

Σε ένα από αυτά παρατηρώ μια σειρά ακουαρέλες του σπουδαίου ποιητή, διανοητή και σκηνοθέτη Πιερ-Πάολο Παζολίνι, ο οποίος γύρισε τη μοναδική ταινία στην οποία έπαιξε η Κάλλας και βασιζόταν στον μύθο της Μήδειας. Όλη η σχέση μεταξύ των δύο βρίσκεται σε ένα άλλο κουτί, όπου εκτίθεται η αλληλογραφία τους. Παραδίπλα ένα χρωματιστό υφαντό κρέμεται από το ταβάνι, έργο της Μαρίας Βαρελά. Η Στέφη Στούρη μου εξηγεί: «Η Βαρελά δουλεύει με μεταγραφές. Εδώ πήρε την εκτέλεση του “Πειρατή” του Μπελίνι –θα εκτίθεται και το σπαρτίτο της Κάλλας– και συνεργάστηκε με μια μουσικολόγο της Λυρικής επάνω στην καντέντσα (σ.σ. το μουσικό μέρος του εκτελεστή-σολίστα, συνηθέστερα προς το τέλος ενός έργου, όπου η ορχήστρα σταματά και ο σολίστας μόνος του, χωρίς καμιά συνοδεία, αυτοσχεδιάζει). Η Κάλλας ήταν περίφημη σε αυτούς τους αυτοσχεδιασμούς. Η Βαρελά μετέφερε τις νότες σε μια κάρτα και στη συνέχεια, συνεργαζόμενη με ένα εργοστάσιο μεταξιού στο Σουφλί, μετέγραψε την καντέντσα της Κάλλας σε ύφασμα. Όπου υπάρχει χρυσός, είναι οι κορόνες, οι ψηλές νότες».

«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Backstage έκθεσης Unboxing Callas, Σ. Κομποτιάτη. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος
«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Οι σειρά ακουαρέλες του σπουδαίου ποιητή, διανοητή και σκηνοθέτη Πιερ-Πάολο Παζολίνι. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος
«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Πέρα από τα δικά της κοστούμια από τις παραστάσεις της Επιδαύρου, θα βρίσκονται και όλων των ερμηνευτών. Backstage έκθεσης Unboxing Callas. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος

Ο κ. Ζηδιανάκης συμπληρώνει: «Εμάς αυτή η Κάλλας μας συγκίνησε. Η φράση είναι από τη σκηνή της τρέλας, όπου η ηρωίδα καταριέται. Τι συνέβη; Η Κάλλας, λόγω του σκανδάλου της Ρώμης, δεν τα είχε καλά με τον διευθυντή της Σκάλας του Μιλάνου, με την οποία έτσι κι αλλιώς τέλειωνε η συνεργασία της, έτσι άρχισε να αυτοσχεδιάζει, βρίζοντάς τον από σκηνής. Πήραμε αυτήν τη φράση και την προσεγγίσαμε με νέο τρόπο. Αυτή είναι η γραμμή που θέλει να υποστηρίξει και ο κ. Κουμεντάκης, η διερεύνηση του τρόπου που οι νέοι καλλιτέχνες μπορούν να συγκινηθούν από το έργο της Κάλλας.

Ο Λυκούργος Πορφύρης ζει στο Όσλο και είναι τυφλός – και η Κάλλας είχε πολλούς βαθμούς μυωπία. Δημιούργησε ένα στόρι με τρία πορτρέτα της Κάλλας με τη μητέρα της και έναν ηλικιωμένο άντρα, και έβαλε μια συλλέκτρια να μιλάει γι’ αυτά, αναδεικνύοντας την παράνοια όσων πίστευαν πως ό,τι είχε αγγίξει η ντίβα είναι ιερό. Μου έλεγε ο Πυρομάλλης: “Στο σπίτι της στο Παρίσι είδα το πόμολο και είπα να το πάρω, αλλά, όχι, δεν είναι αυτό η Κάλλας”. Επίσης, στην είσοδο της Λυρικής θα βρίσκεται ένα έργο του Φιδετζή και της Παναγιωτίδου. Ο Φιδετζής είναι και ιστορικός, εκτός από εικαστικός, και του ζήτησα να κάνει ένα έργο πάνω στο τι σημαίνει εθνικός μύθος, γιατί η Κάλλας αυτό είναι». 

«Θέλαμε να εστιάσουμε στις φροντιστικές πρακτικές, στη συντήρηση, στην αρχειοθέτηση και στην τεκμηρίωση. Πεθαίνει ένας άνθρωπος και συνήθως γίνεται μια λεηλασία, οπότε θέλαμε να ενώσουμε τις τελείες», συμπληρώνει η βοηθός επιμελήτρια Στέφη Στούρη. 

«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Backstage έκθεσης Unboxing Callas. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος

Καθώς η δισκογραφία που εκτίθεται έχει ιδιαίτερη σημασία, ειδικά για όσους έχουν βαθύτερη σχέση με την πορεία της Κάλλας, ζήτησα από την επιστημονική επιμελήτρια της έκθεσης κ. Σοφία Κομποτιάτη να μας πει την άποψή της. «Η δισκογραφία είναι πληρέστατη και περιλαμβάνει τις πιο σπάνιες ηχογραφήσεις, τα πειρατικά αλλά και τα ρεσιτάλ, από το πρώτο έργο που έγραψε το 1952, την “Τζοκόντα” του Αμίλκαρε Πονκιέλι, έως το τελευταίο το 1964. Επίσης, περιλαμβάνονται όλα τα προγράμματα της Λυρικής της περιόδου 1941-45 μαζί με τεκμήρια και κριτικές, ενώ ένα κουτί είναι αφιερωμένο στο ρεσιτάλ του Φεστιβάλ Αθηνών του 1957. Φυσικά, σε αυτό το κομμάτι λαμβάνεται υπόψη και η διεθνής καριέρα της Κάλλας. Στόχος είναι αυτό το υλικό να αποτελέσει αφορμή για κάτι καινούργιο. Ο περισσότερο κόσμος ξέρει μόνο τη σχέση της με τον Ωνάση, εμείς δεν μένουμε καθόλου σε αυτό. Θέλουμε να αναδείξουμε το πώς ανέτρεψε την όπερα, γιατί αυτό είναι πολύ σημαντικό. Έπαιξε διαφορετικά και ξεχασμένα έργα. Δεν είναι μια εύπεπτη έκθεση, αλλά προκαλεί το ενδιαφέρον, σε προσκαλεί να μάθεις πράγματα για την τραγουδίστρια που δεν είναι γνωστά. Είναι πολύ κομβικό το ότι αποκαλύπτεται ένα μέρος του υλικού που ως τώρα ήταν κρυμμένο στα υπόγεια του οργανισμού και δεν είχε προβληθεί για διάφορους λόγους. Εξετάζουμε τον τρόπο που τα αρχεία πρέπει να συνομιλούν με το κοινό».

«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Backstage έκθεσης Unboxing Callas, Β. Ζηδιανάκης και Τ. Κουσουλού. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος
«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Backstage έκθεσης Unboxing Callas, Στ. Στούρη και Β. Ζηδιανάκης. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος
«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Μια ξύλινη δισκοθήκη με τη δισκογραφία της Κάλλας περιγράφει τον χώρο – είναι από τις πιο ολοκληρωμένες εκδοχές της. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος

Άφησα τελευταία μια τηλεφωνική συνομιλία –καθώς έλειπε εκτός Ελλάδας– με τον κινηματογραφιστή Παναγιώτη Ευαγγελίδη που έφτιαξε το ντοκιμαντέρ-πορτρέτο του Δημήτρη Πυρομάλλη. «Εμένα μου ανέθεσαν το πορτρέτο του συλλέκτη, του οποίου η συλλογή αποτελεί τη βάση της έκθεσης αυτής. Εγώ κάνω έναν ανθρωποκεντρικό κινηματογράφο, πορτρέτα ανθρώπων. Στερεοτυπικά σκέφτηκα ότι επρόκειτο για κάποιον πλούσιο λάτρη της μουσικής που έμενε στα βόρεια προάστια και είπα ας τον γνωρίσω και βλέπουμε. Μπήκαμε σε ένα αυτοκίνητο με τον Κουμεντάκη και πήγαμε στις εργατικές κατοικίες της Παλλήνης κι αυτό αμέσως με εξίταρε. Γνώρισα έναν άνθρωπο που ξεκίνησε σε νεαρή ηλικία να κάνει μια συλλογή από το υστέρημά του, ως ένας εργαζόμενος σε οκτάωρη βάση, που δεν πήγε διακοπές ποτέ για να την εμπλουτίσει. Υπό αυτές τις συνθήκες, φυσικά με ενδιέφερε. Κάτι άλλο που με έπεισε ήταν η πρώτη του συνάντηση μαζί της. Όταν ήταν 4 χρονών, στη Ζάκυνθο, πήρε στο τηλέφωνο τη μαμά του η φίλη της η Μαρούλα, κόρη ταβερνιάρη, και της είπε: “Πάρε το παιδί κι έλα αμέσως, έρχονται να φάνε η Κάλλας με τον Ωνάση”. Τον είδε παιδάκι η Κάλλας, τον βρήκε πολύ χαριτωμένο και τον πήρε στην αγκαλιά της, τον ταχτάρισε. Για χρόνια αυτό το περιστατικό είχε διαστάσεις θρύλου στην οικογένειά του. Ο ίδιος είναι πολύ ευτυχής, αγοράζει ακόμα ό,τι βρει σχετικό, βιβλία και δίσκους. Πρόσφατα τον ειδοποίησαν για κάτι που βρέθηκε στη Ρωσία, το αγόρασε και προστέθηκε κι αυτό στη συλλογή. Η ταινία βγήκε 53 λεπτά και θα παίζεται σε ειδική αίθουσα. Δεν είναι μια ταινία για την Κάλλας, που είναι παρούσα, βέβαια, γιατί είναι το πάθος του, αλλά για τον άνθρωπο και τον συλλέκτη Πυρομάλλη». 

«Ξεπακετάροντας» την Κάλλας στην Εθνική Βιβλιοθήκη  Facebook Twitter
Η Κάλλας δεν έχει μόνο το κοινό της όπερας. Σύγχρονοι καλλιτέχνες που αναζητούν μια νέα γλώσσα έψαξαν την ιστορία της, και τους άγγιξε. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλοςς

«Unboxing Callas: Μια αρχειακή εξερεύνηση στη Συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ»
26 Νοεμβρίου 2023 - 10 Ιανουαρίου 2024 
2ος όροφος ΕΒΕ και Φουαγέ ΕΛΣ - ΚΠΙΣΝ  
Η έκθεση θα ανοίξει την Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2023 στις 17:00. Από τις 27/11/2023 έως τις 10/1/2024 θα λειτουργεί 10:00-21:00. 
Καλλιτεχνική επιμέλεια προγράμματος Έτους Κάλλας: Γιώργος Κουμεντάκης 
Καλλιτεχνική επιμέλεια «Unboxing Callas»: Βασίλης Ζηδιανάκης / ATOPOS cvc
Είσοδος ελεύθερη με προκράτηση 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Εικαστικά
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Silvina Der Meguerditchian και ο κόσμος της ανθεκτικής μνήμης

Εικαστικά / Τα «χαλιά μνήμης» της Silvina Der Meguerditchian στην γκαλερί Kalfayan

«Εστιάζω σε μέρη με ταραχώδη ιστορία. Με τα χρόνια, η δουλειά μου με τη μνήμη με έκανε να δίνω μεγάλη προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες που συχνά η επίσημη ιστορία παραβλέπει»: Στα έργα της νέας της έκθεσης η διεθνούς φήμης καλλιτέχνις ενσωματώνει φωτογραφίες που έχει τραβήξει η ίδια από πόλεις όπως το Χαλέπι και η Βηρυτός.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ονειρεύονται τα ηλεκτρικά πρόβατα;

Εικαστικά / Τα ερωτήματα του Homo sapiens σε μια έκθεση για την τεχνητή νοημοσύνη

Σε τέσσερα ιστορικά αθηναϊκά κτίρια εικαστικοί και ακαδημαϊκοί επιχειρούν να απαντήσουν στα μεγάλα ερωτήματα της ψηφιακής εποχής για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το μέλλον του σύγχρονου ανθρώπου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schütte στην Αθήνα 

Εικαστικά / Τραχύτητα και χιούμορ: Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του Thomas Schütte στην Αθήνα 

Μνημειακού τύπου γλυπτά, επιτοίχια κεραμικά, παραμορφωμένα πρόσωπα, λουλούδια και άγγελοι, μια έκρηξη χρωμάτων: Το μικροσύμπαν του σπουδαίου καλλιτέχνη στην γκαλερί Bernier/ Eliades.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ