1.
Η αγαπημένη αυτόγραφη φωτογραφία της Κάλλας –με την ίδια να ποζάρει σαν τις ντίβες του προηγούμενου αιώνα για την «Tραβιάτα» του Τζεφιρέλι στο Ντάλας, τον Νοέμβριο του 1958–, κορνιζαρισμένη σε πλαίσιο bronze doré, που βρισκόταν στο δωμάτιο μουσικής του σπιτιού της στο Παρίσι.
2.
Χρυσή καδένα την οποία ο Αριστοτέλης Ωνάσης είχε διαρκώς περασμένη στον λαιμό του, από την οποία κρέμονταν χρυσό μενταγιόν με την Παναγία και χρυσός κόφτης πούρων, δώρα της Κάλλας προς αυτόν.
3.
Χρυσή τσάντα Bulgari με διαμάντια της δεκαετίας του '50. Λόγω της παλαιότητάς του σχεδίου της φέρει το παραδοσιακό λογότυπο του οίκου γραμμένο με «U», αντί του νεότερου «V». Στο εσωτερικό της έχει χρυσό κραγιόν και πουδριέρα. Η τσάντα αυτή διακρίνεται καθαρά στην φωτογραφία, όπου η Κάλλας δειπνεί, μαζί με τον έφορο της Σκάλας του Μιλάνου, Antonio Ghiringhelli στο Circolo della Stampa, μετά την πρεμιέρα της όπερας «Un ballo in maschera» («Xορός Mεταμφιεσμένων») που σηματοδότησε την έναρξη της λυρικής σεζόν για τα έτη 1957-1958. (Σημ.: Η έναρξη της καλλιτεχνικής σεζόν στη Σκάλας γινόταν πάντοτε στις 7 Δεκεμβρίου, ημέρα της γιορτής του Αγίου Αμβροσίου, προστάτη του Μιλάνου, και γιορταζόταν με εξαιρετική λαμπρότητα).
4.
Χρυσός σταυρός με έβενο, ένα από τα αγαπημένα κοσμήματα της Κάλλας, ειδικότερα κατά την τελευταία περίοδο της ζωής της. Για τον λόγο αυτό ο συγκεκριμένος σταυρός τοποθετήθηκε στη σορό της για να καεί μαζί της, αλλά αφαιρέθηκε την τελευταία στιγμή από οικείο της πρόσωπό για συναισθηματικούς λόγους.
5.
Ένα από τα σχέδια του Γιάννη Τσαρούχη για τα κοστούμια της περίφημης «ελληνικής» «Μήδειας» της Κάλλας σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, που αποτελεί μία από τις σημαντικότερες παραστάσεις στην καριέρα της. Η παράσταση αυτή πρωτοανέβηκε το 1958 στην Όπερα του Ντάλας και την επόμενη χρονιά στο Λονδίνο, ενώ το καλοκαίρι του 1961 φιλοξενήθηκε στην Επίδαυρο, για να τελειώσει το ταξίδι της στη Σκάλα του Μιλάνου, όπου η Κάλλας άφησε οριστικά τον ρόλο.
6.
Φόρεμα κοκτέιλ με ασορτί γόβες της Biki. Στη φωτογραφία η Κάλλας εμφανίζεται στην πρεμιέρα της όπερας «La Bohème», στο πλαίσιο του Φεστιβάλ της Αρένας της Βερόνας, στις 11 Αυγούστου του 1957. Με το ίδιο φόρεμα αποχαιρέτησε το κοινό της Σκάλας του Μιλάνου μετά την τελευταία παράσταση της όπερας «Il Pirata» («O Πειρατής») στις 31 Μαΐου του 1958, όταν η Σκάλα, με αφορμή το σκάνδαλο της Ρώμης που είχε προηγηθεί, αρνήθηκε να ανανεώσει το συμβόλαιό της, ύστερα από επτά συνεχή έτη που η Κάλλας πρωταγωνιστούσε στο θέατρο. Μάλιστα, ο έφορος του θεάτρου Αntonio Giringhelli, προκειμένου να σταματήσει τις φρενήρεις επευφημίες του κοινού στο τέλος της τελευταίας αυτής παράστασης του «Πειρατή», έδωσε εντολή να κατεβάσουν τη σιδερένια αυλαία του θεάτρου και να χαμηλώσουν τα φώτα. Η Κάλλας, εγκαταλείποντας το θέατρο –το οποίο είχε μετατρέψει σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς εκείνα τα χρόνια–, βρήκε το κοινό να την περιμένει απ' έξω για να τη χειροκροτήσει για τελευταία φορά, ενώ οι θαυμαστές της την ακολούθησαν σε όλη τη διαδρομή μέχρι το εστιατόριο «Savini», όπου πήγε να δειπνήσει, ραίνοντάς την με λουλούδια.
7.
Μάξι κίτρινο φόρεμα του Pucci, το οποίο η Κάλλας φόρεσε στο ρεσιτάλ που έδωσε ο φίλος και συνάδελφός της Giusepe di Stefano τον Σεπτέμβριο του 1972 στο ίδρυμα καρκινοπαθών «Istituto Nazionale per lo Studio alla Cura dei Tumori» του Μιλάνου, όπου νοσηλευόταν η κόρη του Luisa. Τα υψηλά έξοδα που συνεπαγόταν η θεραπεία της υπήρξαν η κύρια αιτία που τον ώθησε να πείσει την Κάλλας να πραγματοποιήσουν την τελευταία κοινή τους εμφάνιση με μια παγκόσμια περιοδεία κατά τα έτη 1973-1974.
8.
Πορτρέτο-ελαιογραφία της Κάλλας από τον Ιταλό ζωγράφο Vandini, βασισμένο σε φωτογραφικό πορτρέτο της. Ο πίνακας αυτός αποτελεί το πρώτο από τα 7-8 που διέθετε η Κάλλας και κοσμούσε τόσο το σπίτι της στο Μιλάνο όσο και τα επόμενα. Στις φωτογραφίες, που είναι τραβηγμένες τον Απρίλιο του 1969, το πορτρέτο αυτό διακρίνεται στην άκρη αριστερά της φωτογραφίας, στο γραφείο της Κάλλας. Συνοδεύεται από καλλιτεχνική φωτογραφία της, στην οποία πιθανότατα βασίστηκε ο ζωγράφος που το φιλοτέχνησε.
9.
Το πρώτο αυτόγραφο της Μαρίας Κάλλας. Η φωτογραφία αυτή της δεκατετράχρονης Μαριάννας Καλογεροπούλου έχει αφιερωθεί στην πρώτη της δασκάλα τραγουδιού, τη Μαρία Τριβέλλα, με την ακόλουθη ευγνώμονα καταγραφή: «Στην αγαπημένη μου δασκάλα, στην οποία οφείλω τα πάντα». Το συγκεκριμένο αυτόγραφο, που αποτελεί την πρώτη της γραπτή μαρτυρία ως έφηβης, είναι ευρύτατα δημοσιευμένο σε πολλές από τις βιογραφίες, τα λευκώματα και τα άρθρα που αφορούν την Κάλλας και καταδεικνύει την αυτοπεποίθηση και τη βούληση για επιτυχία στην καριέρα που ήταν αποφασισμένη να ακολουθήσει, καθώς είναι ασυνήθιστο για έναν νεαρό μαθητή να υπογράφει αυτόγραφα.
10.
Ζευγάρι σκουλαρίκια-αντίκες με τα οποία η Κάλλας ποζάρει για τον φακό του Christian Steiner τον Νοέμβριο του 1968, στο σπίτι της στο Παρίσι. Η πολύ γνωστή αυτή φωτογράφιση έγινε για λογαριασμό της δισκογραφικής εταιρείας ΕΜΙ, με αφορμή προσεχείς κυκλοφορίες δίσκων της από την εταιρεία, που διακινούσε το σύνολο σχεδόν των ηχογραφήσεων σε στούντιο της μεγάλης σοπράνο.
Εξάλλου, με τα σκουλαρίκια αυτά είχε μαγνητοσκοπηθεί, λίγους μήνες νωρίτερα, στην πολύ γνωστή σειρά συνεντεύξεων που έδωσε στον λόρδο Harewood –γνωστό μουσικόφιλο, μουσικοκριτικό και εξάδελφο της βασίλισσας Ελισάβετ ΙΙ– από τις 24 έως και τις 27 Ιουνίου για την τηλεόραση του BBC. Η σημαντική αυτή σειρά, γνωστή ως «The Callas conversations», αποτελεί ένα μοναδικής αξίας ντοκουμέντο γιατί πραγματοποιεί μια ανασκόπηση και αναδρομική αξιολόγηση της καριέρας της από την ίδια την Κάλλας –με την εμπνευσμένη συνδρομή του σπουδαίου γνώστη της όπερας λόρδου Harewood– και μεταδόθηκε σε δύο συνέχειες, στις 15 και στις 23 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Η Κάλλας φόρεσε τα σκουλαρίκια αυτά και στις δύο εκείνες τηλεοπτικές μεταδόσεις. Συνοδεύονται από εξώφυλλα δίσκων.
11.
Ζευγάρι σκουλαρίκια –με ασορτί κολιέ– με τα οποία η Κάλλας εμφανίζεται φωτογραφημένη στο ιδιωτικό νησί του Πέρρυ Εμπειρίκου, το Τραγονήσι –του συγκροτήματος των Πεταλιών–, όπου φιλοξενήθηκε το καλοκαίρι του 1970, μετά την προβολή της ταινίας του Πιερ-Πάολο Παζολίνι «Μήδεια». Στο διάστημα της εκεί παραμονής της την επισκέφθηκε ο Παζολίνι για μερικές ημέρες, καθώς και ο Αριστοτέλης Ωνάσης, για λίγες ώρες, ανήμερα της γιορτής της, τον Δεκαπενταύγουστο. Την ημέρα εκείνη ο Ωνάσης έφτασε στο Τραγονήσι με το ελικόπτερό του για να της ευχηθεί και της χάρισε ένα ζευγάρι σκουλαρίκια-αντίκες. Ένας φωτογράφος απαθανάτισε το σχετικό στιγμιότυπο και η φωτογραφία του Ωνάση που φιλούσε την Κάλλας στο στόμα, λίγο μετά τον γάμο του με την Τζάκι Κένεντι, έκανε τον γύρο του κόσμου.
12.
Βενετσιάνικες καρέκλες-αντίκες του τέλους του 18ου αιώνα από την τραπεζαρία της Μαρίας Κάλλας. Οι «κιθαρόσχημες» αυτές, τυπικά ιταλικές καρέκλες ήταν αγορασμένες από την Κάλλας από το αγαπημένο της κατάστημα με αντίκες που ειδικευόταν σε βενετσιάνικα έπιπλα εποχής και βρισκόταν στην οδό Montenapoleone, τον πιο αριστοκρατικό δρόμο του Μιλάνου. Βρίσκονταν δε ανάμεσα στα πράγματα που πωλήθηκαν στη μεγάλη δημοπρασία επίπλων της Κάλλας μετά τον θάνατό της, στο ξενοδοχείο «Georges V» του Παρισιού, στις 14 Ιουνίου του 1978. Στις καρέκλες αυτές έχουν καθίσει πολλές προσωπικότητες της εποχής, όπως ο βασιλιάς Ουμπέρτο της Ιταλίας, ο πρίγκιπας Ρενιέ με την Γκρέις Κέλι (που ήταν καλεσμένοι της Κάλλας κάθε Κυριακή όσο έμεναν στο σπίτι τους στο Παρίσι), ο Ζορζ Πομπιντού, ο Ζισκάρ ντ' Εστέν και άλλοι.
13.
Βενετσιάνικα τραπεζάκια-αντίκες του πρώτου μισού του 18ου αιώνα, αγορασμένα από την Κάλλας από το αγαπημένο της κατάστημα με αντίκες που ειδικευόταν σε βενετσιάνικα έπιπλα εποχής και βρισκόταν επί της οδού Montenapoleone, τον πιο αριστοκρατικό δρόμο του Μιλάνου. Τα τραπεζάκια αυτά κοσμούσαν το σπίτι της στο Μιλάνο και μαζί με τις βενετσιάνικες καρέκλες ανήκαν στα λίγα πράγματα που η Κάλλας μετέφερε στο νέο της σπίτι στο Παρίσι, μετά το διαζύγιό της με τον Τζιοβάνι Μενεγκίνι. Στο σπίτι της στο Παρίσι πλαισίωναν την είσοδο της τραπεζαρίας, υποβαστάζοντας δύο αγάλματα με δαυλούς, της ίδιας εποχής. Τα έπιπλα αυτά πωλήθηκαν στη μεγάλη δημοπρασία των πραγμάτων της Κάλλας, μετά τον θάνατό της, στο ξενοδοχείο «Georges V» του Παρισιού, στις 14 Ιουνίου του 1978.
14.
Ελαιογραφία στο ύφος φωτογραφικού κολάζ που αποτελείται από πολλά πορτρέτα της Κάλλας, βασισμένα σε γνωστές φωτογραφίες από τους μεγάλους οπερατικούς της ρόλους. Η ελαιογραφία αυτή, έργο του γνωστού Ιάπωνα καλλιτέχνη Hirasawa, προσφέρθηκε από τον ίδιο στη Μαρία Κάλλας κατά τη διάρκεια του τελευταίου μέρους της παγκόσμιας καλλιτεχνικής της τουρνέ στην Άπω Ανατολή, το 1974. Φέρει μάλιστα και ιδιόχειρη από τον καλλιτέχνη αφιέρωση στο πίσω μέρος, με ημερομηνία 27.10.1974, οπότε δόθηκε το ρεσιτάλ της στο Τόκιο. Η συνοδευτική φωτογραφία, που είναι μία από τις τελευταίες της ζωής της, δείχνει την Κάλλας στο δωμάτιο μουσικής του σπιτιού της στο Παρίσι, με τον πίνακα να διακρίνεται πάνω από τη βιβλιοθήκη που φιλοξενούσε τις παρτιτούρες της.
15.
Βραδινή σατέν εσάρπα –διπλής όψης– της Biki, την οποία η Κάλλας φοράει στη φωτογραφία τον Ιανουάριο του 1956, μετά από μια παράσταση του μεγαλειώδους ανεβάσματος της «Tραβιάτα», για δεύτερη συνεχή σεζόν, στη Σκάλα του Μιλάνου. Οι παραστάσεις αυτές, που αποτέλεσαν ορόσημο στα χρονικά της όπερας, είχαν σκηνοθετηθεί από τον Λουκίνο Βισκόντι, φίλο και θαυμαστή της Κάλλας. 
Στη φωτογραφία, εκτός από τον Βισκόντι, διακρίνεται στην άκρη δεξιά και ο μαέστρος της παράστασης Carlo Maria Giulini. Ο Βισκόντι είχε δηλώσει για την Κάλλας: «Είναι, χωρίς αμφιβολία, η πιο πειθαρχημένη επαγγελματίας που είχα την ευκαιρία να σκηνοθετήσω. Όχι μόνο δεν ζητά λιγότερες πρόβες αλλά, αντίθετα, επιθυμεί πιο πολλές. Εργάζεται με την ίδια ένταση από την αρχή μέχρι το τέλος, δίνοντας τα πάντα, τραγουδώντας πάντοτε με πλήρη φωνή, ακόμα και όταν ο μαέστρος τη διαβεβαιώνει πως μπορεί απλώς να μαρκάρει... Τη θαυμάζω εδώ και πολλά χρόνια... Οι κινήσεις της σε έκαναν πάντοτε να ανατριχιάζεις. Πού τις είχε μάθει; Μα, μοναχή της!». Ο Giulini είχε δηλώσει για τις παραστάσεις αυτές της «Tραβιάτα»: «Δεν ήξερε τι θα πει καπρίτσιο ή ρουτίνα, έστω και αν έπρεπε να επαναλάβει το ίδιο πράγμα εκατό φορές... Με τη Μαρία, σας βεβαιώνω, η δέκατη όγδοη παράσταση της "Tραβιάτα" ήταν εξίσου επιβλητική και ζωηρή με την πρώτη... Ένιωθε κανείς την έμπνευσή της όχι μόνο στις μεγάλες στιγμές, στις φημισμένες άριες και στα ντουέτα αλλά και όταν φώναζε το όνομα της καμαριέρας της σε κάποιο ρετσιτατίβο. Σου έσπαζε την καρδιά».
Ιnfo:
Τα αντικείμενα εκτέθηκαν στην «Μαρία Κάλλας: O μύθος ζει» στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη το 2017. Επιμέλεια Έκθεσης: Φώτης Παπαθανασίου, Νίκος Χαραλαμπόπουλος
σχόλια