«Συμβιωτικά» στο ΕΜΣΤ: Πώς επικοινωνούν οι θηλυκότητες στην τέχνη;

Συμβιωτικά: Όταν ο οπτικός κώδικας ενδυναμώνει τη συνύπαρξη Facebook Twitter
Μπία Ντάβου, «Σειραϊκές δομές 2–Οδύσσεια», 1978–1981. Μελάνι και μολύβι σε χαρτί μιλιμετρέ, 21 × 29,7 εκ. Δωρεά του Ζάφου Ξαγοράρη, 2002. Συλλογή του ΕΜΣΤ | Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης
0

Τα vintage, συλλεκτικά, σκληρά εξώφυλλα βιβλίων της Χριστίνας Μήτρεντσε με κορδέλες, γράμματα βινυλίου και ξύλο είναι ο καμβάς των έργων της στα οποία χρησιμοποιεί τις δημοφιλέστερες συντομογραφίες των hashtags του Faceboοk και του Instagram ως νέα μορφή λόγου στη σειρά «bookscapes». Η Καρολίνα Κρασούλη επινοεί μια εναλλακτική μορφή επικοινωνίας στο έργο της «Μοτίβο», που ξεδιπλώνεται σαν σχέδιο με χρωματιστά μολύβια. Η Μαρία Βαρελά στους «Τάπητες της ζωής» χρησιμοποιεί μοτίβα που υφαίνονται σε παραδοσιακά χαλιά του Μαρόκου σε μια νέα τυπολογία μοτίβων ύφανσης. Ένα παραβάν με μοτίβα, σχέδια, σχήματα και σύμβολα της Χρυσάνθης Κουμιανάκη είναι μέρος του έργου της «Όταν τελειώνει η παράσταση», με τις περφόρμανς που συμπληρώνουν το έργο στον χώρο να δημιουργούν μια νέα παρτιτούρα στη μη λεκτική επικοινωνία. 

Στη νέα έκθεση του ΕΜΣΤ «Συμβιωτικά», αποτέλεσμα της πρώτης ανοιχτής πρόσκλησης που απηύθυνε το μουσείο προς επιμελητές/-ήτριες και επιμελητικές ομάδες, οι εικαστικοί δημιουργούν ένα σύγχρονο αφήγημα που εστιάζει στη διαδικασία επικοινωνίας μέσα από καλλιτεχνικές πρακτικές θηλυκοτήτων στην τέχνη και ορίζει τον νοηματικό πυρήνα του πρότζεκτ, το οποίο αποτελείται από μια ομαδική έκθεση, πλαισιωμένη από ένα ευρύ πρόγραμμα δημόσιων δράσεων.

Δίνοντας έμφαση στη διαδικασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας, μέσα από θραυσματικές εικόνες και κώδικες, με ένα εκτεταμένο φάσμα καλλιτεχνικών μέσων, τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση «Συμβιωτικά» δημιουργούν χώρο και ρυθμό, γίνονται ποιητικές χειρονομίες και στοχασμοί για τη σύγχρονη πραγματικότητα αλλά και για την ίδια την ιστορία της τέχνης και υφαίνουν το δικό τους αφήγημα για τις θηλυκότητες στην τέχνη, «σ’ ένα δικό τους δωμάτιο», ως αναφορά στο βιβλίο της Βιρτζίνια Γουλφ.

Η χρήση του κανάβου είναι δομικό στοιχείο της καλλιτεχνικής πρακτικής των εικαστικών που συμμετέχουν στην έκθεση. Σχετίζεται με την ύφανση και εδώ αναδεικνύεται σε κατεξοχήν καλλιτεχνική πράξη που μετατρέπει τη χειροτεχνική διαδικασία σε εργαλείο αντίστασης και ενδυνάμωσης της παρουσίας των θηλυκοτήτων στη σύγχρονη τέχνη και τη συνδέει με διαφορετικές εκδοχές της οπτικής, κειμενικής, επιστημονικής και τεχνολογικής γλώσσας.

Οι εικαστικοί συνομιλούν με συνθέσεις της Μπίας Ντάβου, της Ναυσικάς Πάστρα και της Χρύσας, από τη συλλογή του ΕΜΣΤ, που έρχονται να συμπληρώσουν την έκθεση, αφετηρία της οποίας, άλλωστε, σύμφωνα με την επιμελητική ομάδα, αποτέλεσε η ενότητα σχεδίων «Σειραϊκές δομές 2 – Οδύσσεια» της Μπίας Ντάβου, η οποία στα μέσα της δεκαετίας του 1970, επηρεασμένη από τις νέες τεχνολογίες των υπολογιστικών μηχανών αλλά και από την πίστη της στον κοινωνικό και επικοινωνιακό χαρακτήρα της τέχνης, συνέλαβε ένα σειριακό σύστημα ανάπτυξης του καλλιτεχνικού έργου που είχε ως βάση του το δυαδικό σημειογραφικό σύστημα αρίθμησης (τα ψηφία 0 και 1) και την ακολουθία Fibonacci. Χρησιμοποιώντας λευκές και μαύρες κουκκίδες ως δομικά στοιχεία, απεικόνισε αρχικά σε μιλιμετρέ χαρτί διάφορες ακολουθίες που προέκυπταν από τη σχέση των δύο προηγούμενων εκάστοτε μονάδων. Τα σχέδια αυτών των σειρών αποτύπωναν έναν οπτικό κώδικα επικοινωνίας ο οποίος μπορούσε να γίνει άμεσα κατανοητός από το κοινό.

Συμβιωτικά: Όταν ο οπτικός κώδικας ενδυναμώνει τη συνύπαρξη Facebook Twitter
Χρύσα, «From the Newspaper Book», 1962. Μελάνι σε χαρτί, 82 × 61 εκ. Δωρεά του Mark Cortale από τη Συλλογή της Λίτσας Δ. Τσιτσέρα, 2021. Συλλογή του ΕΜΣΤ | Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης

Τα δύο σχέδια της Χρύσας με τίτλο «From the Newspaper Book», 1962, αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της δημιουργικής περιόδου 1958-1962 κατά την οποία η εικαστικός διερεύνησε τις δυνατότητες που μπορούσε να της παρέχει ο χώρος της τυπωμένης επιφάνειας αλλά και τη φορμαλιστική και εκφραστική δύναμη που προκύπτει μέσα από τη σχέση κειμένου και εικόνας. Η καλλιτέχνις έδωσε βάρος στην αυστηρή γεωμετρική οργάνωση και στη συστηματική επανάληψη της πληροφορίας, της οποίας το περιεχόμενο δεν παρουσιάζει ποτέ εξ ολοκλήρου. Αντίθετα, κατακερματίζοντας τη γλώσσα, μεγεθύνοντας και τονίζοντας γράμματα και λέξεις, επεμβαίνοντας με μελάνι και διαγράφοντας με ελεύθερες χειρονομιακές πινελιές τμήματα του έργου, αποποιήθηκε την αφηγηματική αναπαράσταση της πληροφορίας. Το αποτέλεσμα είναι ένα γλωσσικό παιχνίδι όπου η αναγνωσιμότητα δυσχεραίνεται, η γραφή γίνεται φόρμα και απαιτεί αποκωδικοποίηση και επανερμηνεία. 

Συμβιωτικά: Όταν ο οπτικός κώδικας ενδυναμώνει τη συνύπαρξη Facebook Twitter
Ναυσικά Πάστρα, «Σύνεκτρον–τετράγωνο–κύκλος», 1968–1976. Ντουραλουμίνιο, 19,5 × 81 × 81 εκ. Δωρεά του Εμμανουήλ Μαυρομμάτη, 2017. Συλλογή του ΕΜΣΤ | Εθνικού Μουσείου ΣύγχρονηςΤέχνης

Η Ναυσικά Πάστρα με τη σειρά «Αναλογικά», 1976, αποπειράθηκε να προσανατολίσει την εργασία της προς την αντικειμενική και αυστηρή γλώσσα της γεωμετρίας και να εστιάσει στη δημιουργία ενός ορθολογικού συστήματος σχέσεων βασισμένου στη λογική ανάλυση και στην επαναληπτική δομική μέθοδο. Τα σχέδια αποτελούνται από χειρόγραφες σημειώσεις, υπομνήματα με σχόλια, σχήματα, αναλογίες και μετρήσεις, διαγράμματα και πλέγματα. Πρόκειται για στοιχεία τα οποία τη βοήθησαν να μεταφράσει αφηρημένες έννοιες σε φόρμες και να περιγράψει τον τρόπο διαμόρφωσης του έργου της με σαφήνεια και καθαρότητα. 

Στην έκθεση, οι Phantom Investigations (Ινώ Βαρβαρίτη, Γιάννης Δελαγραμμάτικας) επιχειρούν μια επιτελεστική διάλεξη βασισμένη στο καλλιτεχνικό αρχείο του ΕΜΣΤ, εστιάζοντας στο εικαστικό έργο και στη ζωή των τριών ιστορικών γυναικών εικαστικών.

Δίνοντας έμφαση στη διαδικασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας, μέσα από θραυσματικές εικόνες και κώδικες, με ένα εκτεταμένο φάσμα καλλιτεχνικών μέσων, τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση «Συμβιωτικά» δημιουργούν χώρο και ρυθμό, γίνονται ποιητικές χειρονομίες και στοχασμοί για τη σύγχρονη πραγματικότητα αλλά και για την ίδια την ιστορία της τέχνης και υφαίνουν το δικό τους αφήγημα για τις θηλυκότητες στην τέχνη, «σ’ ένα δικό τους δωμάτιο», ως αναφορά στο βιβλίο της Βιρτζίνια Γουλφ.

Συμβιωτικά: Όταν ο οπτικός κώδικας ενδυναμώνει τη συνύπαρξη Facebook Twitter
Phantom Investigations (Ινώ Βαρβαρίτη, Γιάννης Δελαγραμμάτικας), «Κάθε σχέση ανήκει σε άλλες σχέσεις» (λεπτομέρεια), 2023. Έντυπο υλικό βασισμένο σε αρχειακή έρευνα, εκτυπώσεις, φωτογραφίες, χαρτί, ασπρόμαυρο, μεταβλητές διαστάσεις. Η Μπία Ντάβου μπροστά από τη Neue Nationalgalerie στο Βερολίνο. Στο βάθος διακρίνεται έργο της Χρύσας. A/A 3437, Καλλιτεχνικό Αρχείο, ΕΜΣΤ | Εθνικό Μουσείο ΣύγχρονηςΤέχνης, φωτογραφίες Α/Μ Δωρεά Ζάφου Ξαγοράρη, 2001.

«Έχουμε δουλέψει τη σχέση λόγου και τέχνης σε ένα ερευνητικό πρότζεκτ που έχουμε κάνει, στους "Προλόγους"», λέει στη LiFO η επιμελητική ομάδα miss dialectic «και αποφασίσαμε με το open call του μουσείου να δουλέψουμε με κάτι που είναι μέσα στα ερευνητικά μας ενδιαφέροντα, με καλλιτέχνιδες που ασχολούνται από τη δεκαετία του ‘70 με αυτήν τη σχέση λόγου, γραφής, κώδικα, με ένα σύστημα επικοινωνίας, έναν ορθολογικό τρόπο προσέγγισης του έργου τέχνης.

Οπότε, κοινές θεματικές των καλλιτέχνιδων που επιλέξαμε με αυτές του ’70 είναι η διαδικασία, το σύστημα, κομμάτια δουλειάς που επαναχρησιμοποιούνται για ένα επόμενο στάδιο, η έννοια της μονάδας και της επανάληψής της, η έννοια της αφήγησης και πώς τελικά προσπαθούν να επικοινωνήσουν όλες με το κοινό στον δημόσιο χώρο. Οι σύγχρονες καλλιτέχνιδες δουλεύουν με τις ίδιες θεματικές και μέσα από αυτήν τη συνύπαρξη κοιτάζεις με νέα ματιά το έργο των παλαιών, αλλά υπάρχει συνέχεια και συνομιλία. Μας ενδιαφέρουν αυτές οι σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα στην έκθεση και πώς ουσιαστικά πλέκεται η ύφανση του μύθου και οι διαφορετικές αφηγήσεις».

Συμβιωτικά: Όταν ο οπτικός κώδικας ενδυναμώνει τη συνύπαρξη Facebook Twitter
Χρυσάνθη Κουμιανάκη, «Όταν τελειώνει η παράσταση», 2023. Εγκατάσταση, τετράπτυχο παραβάν (205 × 324 εκ.), κοστούμια διάφορων διαστάσεων, ηχητική εγκατάσταση, 8'48'' σε επανάληψη. Νέα παραγωγή του ΕΜΣΤ. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας. Φωτ.:YOOOP Studio
Συμβιωτικά: Όταν ο οπτικός κώδικας ενδυναμώνει τη συνύπαρξη Facebook Twitter
Χριστίνα Μήτρεντσε, «Home is the Net–Bookscape VI», 2018. Vintage συλλεκτικά σκληρά εξώφυλλα, κορδέλες, γράμματα βινυλίου, ξύλο, 100 × 60 εκ. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας και της CITRONNE Gallery.
Συμβιωτικά: Όταν ο οπτικός κώδικας ενδυναμώνει τη συνύπαρξη Facebook Twitter
Καρολίνα Κρασούλη, «How to Remember (Plans)», 2022. Λάδι, χρώμα σε μορφή σκόνης, γκέσο, γραφίτης και κλωστή σε καμβά, 145 × 107 εκ. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας και των Kalfayan Galleries, Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Φωτ.: Κέλλυ Φίλιου
Συμβιωτικά: Όταν ο οπτικός κώδικας ενδυναμώνει τη συνύπαρξη Facebook Twitter
Μαρία Βαρελά, «Rugs of Life [Οι τάπητες της ζωής]», 2020. Εγκατάσταση, δύο χειροποίητα χαλιά (185 × 103 εκ. και 191 × 91 εκ.), ασπρόμαυρο βίντεο χωρίς ήχο, 5' σε επανάληψη. Παραγωγή σε συνεργασία με τον συνεταιρισμό Twanza. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας. Φωτ.: Άννα Πρίμου

«Συμβιωτικά» στο ΕΜΣΤ (4ος όροφος)
Eπιμέλεια: miss dialectic
Συμμετέχουν: Μαρία Βαρελά, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, Καρολίνα Κρασούλη, Χριστίνα Μήτρεντσε, Μπία Ντάβου, Ναυσικά Πάστρα, Χρύσα, Phantom Investigations [Ινώ Βαρβαρίτη, Γιάννης Δελαγραμμάτικας]
Διάρκεια έκθεσης: 12/10-26/11

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ