ΑΘΗΝΑ

Ο εγγονός του Πικάσο μιλά για την έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και Πηλός»

Ο εγγονός του Πικάσο μιλά για την έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και Πηλός» Facebook Twitter
DIALOGUE 1_ANTIQUITY: Πήλινο ερυθρόμορφο πινάκιο με παράσταση ψαριών, 350-340 π.Χ. Αθήνα, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης © Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. / Pablo Picasso, Τρία ψάρια και φέτα λεμονιού, Κάννες, 15 Απριλίου 1957, Τροχήλατο πιάτο, ερυθρός πηλός, γραπτή με επίχρισμα διακόσμηση, μερικώς εφυαλωμένο. Μαδρίτη, Fundaciόn Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte© FABA Photo: Hugard & Vanoverschelde Photography © Succession Picasso 2019
0

Δεν υπάρχει αρχαιοελληνικό στοιχείο που να μην τον ενέπνευσε: από τις Μούσες έως τον Πάνα, τους Σατύρους, τον Διόνυσο και τον Μινώταυρο, τους Κενταύρους και τη Λυσιστράτη. Από τότε που, νεαρός ακόμα, ο Πάμπλο Πικάσο σχεδίαζε στη Βαρκελώνη με κάρβουνο παράφορους Φαύνους έως την όψιμη ενασχόλησή του με τον Μινώταυρο, δεν έπαψε να αναζητά το απελευθερωτικό στοιχείο που διέκρινε στους θησαυρούς της αρχαιότητας.

Χρόνο με τον χρόνο οι ιδέες του μετατρέπονταν σε όραμα: στην Καταλονία και στο Παρίσι ανέπτυξε τη δική του μεσογειακή και πλήρως ανανεωτική προσέγγιση του αρχαίου κόσμου, μακριά από τα γερμανικά πρότυπα της εποχής. Όντως, με την τέχνη του άλλαξε την οπτική μας για την ακρίβεια, «μας βοήθησε να αναλογιστούμε την αρχαία τέχνη υπό μια εντελώς διαφορετική σκοπιά», λέει ο εγγονός, κληρονόμος του έργου του Πάμπλο Πικάσο και ιδρυτής του Fundaciόn Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte (FABA) Μπερνάρ Ρουίζ Πικάσο, μιλώντας στη LiFΟ λίγο πριν από τα εγκαίνια της έκθεσης «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και Πηλός» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης υπό την επιμέλεια του καθηγητή και διευθυντή του Μουσείου Νίκου Σταμπολίδη και του Γερμανοαμερικανού επιμελητή και ιστορικού τέχνης Ολιβιέ Μπεργκρούεν.


«Όπως υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι ερμηνείας της μοντέρνας και της κλασικής τέχνης, έτσι αντίστοιχα είναι δύσκολο να απαριθμηθούν όλες οι συνδέσεις ανάμεσα στην αρχαία τέχνη και στο έργο του Πικάσο» τονίζει ο Μπερνάρ Ρουίζ. «Η τέχνη, σε οποιαδήποτε έκφανσή της, συνιστά μέρος της εξέλιξης της ανθρωπότητας. Όπως θα διαπιστώσετε από την έκθεση, ο Πικάσο επανοικειοποιείται τη μεσογειακή κουλτούρα, με την οποία ούτως ή άλλως ασμένως ταυτίζεται. Με τον τρόπο του καταδεικνύει πως η λεκάνη της Μεσογείου συνιστά αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».

Πράγματι, τα έργα του Πικάσο, όπως και αυτά της αρχαιότητας που θα εκτεθούν στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, διατηρούν μια αυτούσια ενάργεια, έναν ολοζώντανο χαρακτήρα που τα καθιστά υπερ-σύγχρονα και μοντέρνα, ενώ τα οργιαστικά στοιχεία, τα υπέροχα σχέδια και η όλο ζωή παραστάσεις τους τα κάνουν να συνομιλούν ιδανικά με το σήμερα.

Το πόσο καταλυτικά τον επηρέασε η αρχαιότητα φαίνεται σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του καριέρας. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό πως ο Πικάσο δεν σταμάτησε στιγμή να επανερμηνεύει την κουλτούρα και την ιστορία του, κάτι που επιτρέπει στο κοινό να συλλάβει την τέχνη του με τη διευρυμένη έννοια του όρου.


Ως εκ τούτου, ο νόμιμος κληρονόμος του Πικάσο, που γνωρίζει σε βάθος το έργο του, εξετάζοντας σχολαστικά το περιεχόμενο όλων αυτών των εκθέσεων, βρίσκει «εξαίρετη την ιδέα να παρουσιαστεί το έργο του Πικάσο στο πλαίσιο της ελληνικής αρχαιότητας, και μάλιστα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Μπορεί να έχουν οργανωθεί ήδη εκθέσεις που προσπαθούν να προσεγγίσουν τον Πικάσο μέσα από τη ματιά της αρχαίας τέχνης, αλλά είμαστε πολύ χαρούμενοι που αυτό γίνεται πράξη με μια έκθεση ειδικά στην Ελλάδα, όπου η δυτική τέχνη επιστρέφει ουσιαστικά στις ρίζες της».

Επιβεβαιώνοντας αυτή την οπτική, ο Μπερνάρ Ρουίζ Πικάσο μας θυμίζει επίσης πως το μεσογειακό ταμπεραμέντο είχε ποτίσει όλους τους πόρους της σκέψης και του έργου του Πικάσο, καθώς «είχε γεννηθεί στον ισπανικό Νότο, στη Μάλαγα, σε ένα ποιητικό και μυθολογικό περιβάλλον που αναμφίβολα καθόρισε την αντίληψή του. Το πόσο καταλυτικά τον επηρέασε η αρχαιότητα φαίνεται σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του καριέρας. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό πως ο Πικάσο δεν σταμάτησε στιγμή να επανερμηνεύει την κουλτούρα και την ιστορία του, κάτι που επιτρέπει στο κοινό να συλλάβει την τέχνη του με τη διευρυμένη έννοια του όρου. Όντως, θα συμφωνήσω μαζί σας πως μας δίνει την ευκαιρία να εξετάσουμε με διαφορετικούς τρόπους την τέχνη». Είναι εκείνος που, όπως έλεγε και ο Οδυσσέας Ελύτης στα Ανοιχτά Χαρτιά, σε εκείνο μνημειώδες κείμενο για τον Πικάσο, έφερε πίσω «την αίσθηση που οι Έλληνες είχανε απαρνηθεί –του ήλιου και του έρωτα στην πρώτη, στην αρχική τους σημασία–, την ασκούσε σαν παλιός μυθικός βασιλιάς που το μεγαλείο του δεν βρίσκεται στην ισχύ και στην εξουσία, αλλά στις απλές κι άνετες χειρονομίες του».

Ο εγγονός του Πικάσο μιλά για την έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και Πηλός» Facebook Twitter
DIALOGUE 2_ANTIQUITY: Πήλινο ομοίωμα περιστεριού, 5ος αι. π.Χ. Αθήνα, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης © Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Ο εγγονός του Πικάσο μιλά για την έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και Πηλός» Facebook Twitter
Pablo Picasso, Περιστέρι, Vallauris, 1954. Λευκός πηλός διαμορφωμένος στο χέρι, εγχάρακτη και γραπτή με επίχρισμα διακόσμηση. Μαδρίτη, Fundaciόn Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte. Σε δανεισμό στο Museo Picasso Malaga. © FABA Photo: Marc Domage © Succession Picasso 2019


Αυτό ακριβώς κάνει και η έκθεση, προτείνοντας μια συνεξέταση, ένα κοινό ταξίδι στον κόσμο της αρχαιότητας και σε αυτόν του σπουδαίου καλλιτέχνη. Τα χαρακτηριστικά κεραμικά που δημιούργησε στο Βαλορί, τα σχέδια αλλά και τα χαρακτικά που προέρχονται από μουσεία και συλλογές του εξωτερικού, τα οποία συνομιλούν με σημαντικά έργα της αρχαιότητας που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς χρόνους έως και τη ρωμαϊκή περίοδο, όλα αυτά στοιχειοθετούν ένα αμάλγαμα δύο διαφορετικών αλλά τόσο κοινών κόσμων γεμάτων δύναμη, δημιουργία και ενέργεια.

Από τα πρώτα αρχαιοελληνικά εκθέματα που είχε δει ο Πικάσο και τον είχαν εντυπωσιάσει στο Λούβρο μέχρι τα θεωρητικά κείμενα και τους μύθους που μελέτησε όταν ήταν στην Αντίμπ και οδήγησαν σε εκείνες τις εντυπωσιακές τεράστιες τοιχογραφίες τις εμπνευσμένες από τις μορφές της μυθολογίας, η αρχαιοελληνική σφραγίδα του Πικάσο υπάρχει παντού. Τα αρχαία πρότυπα μεταμορφώθηκαν σε μια αέναη πηγή έμπνευσης που ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο όταν δούλευε με τον Ντιάγκιλεφ για τα ρωσικά μπαλέτα. Τότε άρχισε να μεταρσιώνεται το θηλυκό στοιχείο μέσα του: η ερωτική μορφή της Λυσιστράτης ή της γλαύκας (της κουκουβάγιας), η παράξενη μορφή της εκάστοτε νύμφης.

Στην πορεία, ο εκλεπτυσμένος ερωτισμός γίνεται παράφορη δύναμη και ενέργεια ως απάντηση στην καταστροφική λαίλαπα του πολέμου: όχι τυχαία η Μινωταυρομαχία και οι παραλλαγές της είναι που οδήγησαν στην Γκουέρνικα –κάτι άγνωστο στο ευρύ κοινό–, με τη μορφή του Μινώταυρου σε πολλαπλές εκδοχές να τον στοιχειώνει επί μία δεκαετία και εκείνο το τεύχος του περιοδικό «Minotaure» του καλού του φίλου Τεριάντ να είναι μοναδικά σχεδιασμένο από τον ίδιο.


Η μορφή του Μινώταυρου, λοιπόν, όπως φαίνεται τόσο στα πανέμορφα έργα του κρητομυκηναϊκού κόσμου όσο και στα αντίστοιχα γλυπτά του Πικάσο, με το ιερό τέρας να μετατρέπεται σε προσωπικό του σύμβολο δύναμης και κυριαρχίας και να γίνεται σχεδόν εμμονή, μας προκαλεί να ρωτήσουμε τον Μπερνάρ Ρουίζ Πικάσο, ο οποίος σημειωτέον φυσιογνωμικά μοιάζει πολύ στον πρόγονό του, αν αυτό το ιερό σύμβολο εξουσίας, δύναμης και αρσενικής παραφοράς που είναι ο Μινώταυρος φανερώνει πολύτιμα στοιχεία για τον ίδιο τον χαρακτήρα του Πικάσο: «Ο Πικάσο, όπως έχουν γράψει αναρίθμητες κριτικές τέχνης, ταυτιζόταν με τον Μινώταυρο στα διάφορα εγχειρήματά του. Όχι μόνο στην απόπειρά του να αναπαραστήσει τη δική του ανθρώπινη κατάσταση και υπόσταση αλλά και επειδή προφανώς το μυθολογικό σύμπαν φάνταζε ως ιδανικό καταφύγιο, σε αντιδιαστολή με μια δύσκολη υπαρξιακή πραγματικότητα. Αυτή η οπτική είναι που γέννησε και άπειρες ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις του έργου του τη δεκαετία του '30.

Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε, αν θέλουμε να ερμηνεύσουμε το έργο του Πικάσο, ότι δεν έπαψε ποτέ να παρασύρεται από τη στιγμή, από τα πηγαία συναισθήματα. Επιπλέον, η μυθολογία φαίνεται να προσφέρει στον Πικάσο τα εικαστικά εργαλεία που επέτρεψαν στην τέχνη του να εξελιχθεί. Ειδικά από τα τέλη της δεκαετίας του '20 μεταμορφώνει τα αντικείμενα/υποκείμενα που τον ενδιαφέρουν, για την ακρίβεια τη γιαγιά μου, την Όλγα, και τη φίλη του Μαρί-Τερέζ, φέρνοντάς τες στο προσκήνιο, χωρίς να αποκρύπτει το υπαρξιακό του δράμα. Στις αρχές της δεκαετίας του '30 ο Πικάσο ταυτίζεται με πολύ ουσιαστικό και βαθύ τρόπο με την ελληνική μυθολογία, ειδικά με το θέμα του Μινώταυρου, που λειτουργεί κατά κάποιον τρόπο σαν το καταφύγιό του».

Είναι τότε που ο πάντοτε αειθαλής και νέος Πικάσο, έχοντας διανύσει τον μισό του βίο, αφήνει τη γιαγιά του Μπερνάρ για τη νεαρή Μαρί-Τερέζ. Ο γιος της Όλγας είναι ο Πάουλο, ο πατέρας του Μπερνάρ Ρουίζ Πικάσο, ο οποίος είναι ο μόνιμος κληρονόμος του και θεματοφύλακας του τεράστιου έργου του. Τον ρωτάω τι ακριβώς σημαίνει αυτό για τη ζωή του, πώς ακριβώς μεταφράζεται στην καθημερινότητά του: «Έχω πλήρη επίγνωση του τι ακριβώς σημαίνει να γεννιέσαι σε αυτή την οικογένεια» απαντά κατηγορηματικά. «Το ότι βρίσκομαι τόσο κοντά σε έναν από τους σπουδαιότερους δημιουργούς του 20ού αιώνα μου δίνει την ευκαιρία να εξελίξω τις δικές μου εκτιμήσεις σχετικά με την τέχνη και την ιστορία του αιώνα αυτού συνολικότερα».

Ένα δείγμα αυτού του τεράστιου έργου, ειδικά όσον αφορά τη σχέση του με την αρχαιότητα, θα λάβουμε από την έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και Πηλός» που μοιράζεται σε 66 έργα από την αρχαιότητα και 68 από τον Πικάσο. Επίσης, η έκθεση χωρίζεται σε ενότητες σχετικές με τα απόκοσμα μυθικά πλάσματα που επηρέασαν τον Πικάσο, δηλαδή τον Μινώταυρο, τον Ταύρο και τον Κένταυρο. Πρόκειται για έναν μοναδικό «Θεϊκό Διάλογο», από αυτούς που αρέσκεται να ανοίγει το μουσείο, συνενώνοντας ετερόκλητους, μα απόλυτα πλούσιους κόσμους.

Ο εγγονός του Πικάσο μιλά για την έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και Πηλός» Facebook Twitter
DIALOGUE 4_ANTIQUITY: Πήλινο ρυτό σε σχήμα κεφαλής ταύρου. Κνωσός, περ. 1450-1375 π.Χ.© ΥΠΠΟΑ/Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου Φωτογραφία: Ιωάννης Παπαδάκης-Πλουμίδης
Ο εγγονός του Πικάσο μιλά για την έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και Πηλός» Facebook Twitter
Pablo Picasso, Κεφαλή Ταύρου, Vallauris, 12 Ιουλίου 1950. Ερυθρός πηλός διαμορφωμένος στο χέρι, εγχάρακτη διακόσμηση. Μαδρίτη, Fundaciόn Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte. © FABA Photo: Marc Domage © Succession Picasso 2019


Η νοερή, ωστόσο, περιήγηση του Πικάσο στον ελληνικό κόσμο απέκτησε μια τεράστια διάσταση που συνένωνε την αρχαιότητα με το σήμερα, κυρίως λόγω της ελεύθερης σφραγίδας που ο ίδιος έβαλε στην άκρη αυτή της Μεσογείου που είναι η Ελλάδα. Έδωσε αγώνες για τη χώρα μας, έστω και από μακριά, και παρ' ότι ο ίδιος δεν την επισκέφθηκε ποτέ, πρόλαβε να την αναγάγει σε έναν τόπο ανοιχτού φρονήματος. Τα πάντα κάτω από το εκτυφλωτικό φως της Μεσογείου απέπνεαν λιτότητα, ελευθερία και έναν τρόπο που βοηθούσε τον Πικάσο να στήσει τον άνθρωπο ισότιμα απέναντι στους θεούς. Το πολιτικό του στίγμα, επίσης, εντοπίζεται ακριβώς σε αυτή την ισότιμη συνθήκη που διεκδίκησε ο ίδιος για την ανθρωπότητα.

Αφού χόρεψε με τις νύμφες και ύμνησε την ερωτική ελευθερία ανάμεσα στη γη και τον Άδη, το αρχαίο ιερό και την ομορφιά των ληκύθων και των αγγείων, αγάπησε την Ελλάδα για πάντα. Είχε φίλους πιστούς από τη χώρα μας –από την οικογένεια Μιλιέξ έως τον Οδυσσέα Ελύτη– και όταν χρειάστηκε έφτιαξε έργα με πολιτικά μηνύματα ή σκίτσαρε το πορτρέτο του Μπελογιάννη για να δείξει τη συμπαράστασή του.

Γι' αυτόν, άλλωστε, το αρχαίο και το νέο αποτελούσαν έναν και ενιαίο κόσμο. Ρωτάω τον εγγονό του για τη σχέση του με τη σύγχρονη Ελλάδα και τους εδώ δημοκρατικούς αγώνες: «Δυστυχώς, δεν έχω πλήρη εικόνα της σχέσης του με τη σύγχρονη Ελλάδα και δεν έχω μελετήσει όλο το αρχείο που αφορούσε την εμπλοκή του στα ελληνικά πράγματα. Μάλλον η Φρανσουά Ζιλό, δηλαδή η μητέρα της Παλόμα και του Κλοντ Πικάσο, που είχε πολλούς Έλληνες φίλους, θα μπορούσε να σας απαντήσει καλύτερα. Όσο με αφορά, αυτό που μπορώ να πω είναι ότι ο Πικάσο ήταν πάντα, σε όλη του τη ζωή, στρατευμένος υπέρ της ειρήνης και ενάντια στον πόλεμο, χωρίς καμία διάκριση, και πάντοτε τον σόκαραν η ανθρώπινη βαρβαρότητα και η έλλειψη ευσπλαχνίας».


Ίσως γι' αυτό και ο παράφορος χαρακτήρας, ο επιθετικά απλός, αλλά ταυτόχρονα πολύπλοκος, να είχε παρεξηγηθεί από πολλούς. Αναρωτιέμαι αν ο Μπερνάρ Πικάσο θα μπορούσε να σκιαγραφήσει με λίγα λόγια τον παππού του ως άνθρωπο, να μας αποδώσει την προσωπικότητά του, δεδομένης της πολυπλοκότητάς του: «Πραγματικά, δεν ξέρω. Δεν είναι εύκολο να απαντήσω στην ερώτησή σας. Κάθε μέρα ανακαλύπτω πτυχές της προσωπικότητας και του έργου του. Πολλές φορές, μάλιστα, είναι μέσα από τις περιγραφές και τις εξηγήσεις άλλων που αντιλαμβάνομαι το μέγεθος της πολυπλοκότητάς του. Δεδομένης αυτής ακριβώς της πολυπλοκότητας, έχω την αίσθηση ότι προτιμούσε να δημιουργεί ένα έργο υιοθετώντας τη ματιά του κοινού απέναντί του. Στην πορεία ενδέχεται να καλλιεργήσει κανείς άπειρες προσεγγίσεις για το καθένα από τα έργα του, αλλά πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του ότι η ίδια η δημιουργική διαδικασία είναι από μόνη της εξίσου πολύπλοκη. Προτιμώ, λοιπόν, να μένω στο θέμα που έχω κάθε φορά απέναντί μου αντί να χάνομαι στις απέραντες εικασίες που μπορεί να παρασύρουν τα δικά μου συναισθήματα απέναντι σε ένα έργο ή μια έκθεση».

Ωστόσο, δεν μπορεί να μην τον θυμάται, να μην έχει προσωπικές αναμνήσεις: «Όντως, ήταν ένας άνθρωπος που με γοήτευε, δεν μπορώ να πω το αντίθετο. Είχα, μάλιστα, την τύχη να τον συναντώ συχνά στις διακοπές με τους γονείς μου. Εκτιμούσα πολύ την τρυφερότητα και την ευγένειά του, αλλά και τη ζωτική ενέργεια που φαινόταν να τον υπερβαίνει και να γοητεύει τόσο τους γύρω του. Μπορεί να ήμουν παιδί τότε και η αντίληψη των πραγμάτων γύρω μου να ήταν σχετική, αλλά πάντα θα θυμάμαι αυτές τις υπέροχες στιγμές που πέρασα μαζί του και θα τις αναπολώ».

Info

«Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός»

20/6/2019- 20/10/2019

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Νεοφύτου Δούκα 4, Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου 1

Τηλ.: (+30) 210 7228321-3

W: www.cycladic.gr

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Εικαστικά
0

ΑΘΗΝΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«ΤΕΧΝΗ – ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ»: Η διαρκής συμβολή των δύο ομάδων στην ανεπανάληπτη πολιτισμική κίνηση της Θεσσαλονίκης

Εικαστικά / «Διαγώνιος» και «Τέχνη»: Πρόσφεραν παιδεία στη Θεσσαλονίκη. Τώρα συναντιούνται ξανά σε μια έκθεση

Η «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου και η Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη» επιστρέφουν στο προσκήνιο μέσα από ένα αφιέρωμα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, που αναδεικνύει δύο ιστορικές ομάδες της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «λίστα Τραμπ» και τα «απαράδεκτα έργα τέχνης» οδηγούν σε μια άλλη Αμερική

Εικαστικά / Tο μένος του Τραμπ για το Smithsonian: Λογοκρισία, ρατσισμός, λίστες με «απαράδεκτα» έργα

Με στόχο το μεγαλύτερο συγκρότημα μουσείων και ερευνητικών κέντρων στον κόσμο, ο Τραμπ επιχειρεί να ασκήσει έλεγχο και λογοκρισία σε έργα τέχνης και στο περιεχόμενο εκθέσεων, κατηγορώντας το Smithsonian ως «woke» και απειλώντας με περικοπές της χρηματοδότησής του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Εικαστικά / Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Μια από τις πιο εξέχουσες συλλέκτριες στην Ευρώπη, η οποία έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στην Ύδρα, αποφάσισε να πουλήσει τη συλλογή σουρεαλιστικής και μεταπολεμικής τέχνης που στεγάζει στο σπίτι της στο Λονδίνο -τη μεγαλύτερη αυτού του είδους- σε μια δημοπρασία-ορόσημο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χάρις Επαμεινώνδα: Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις

Εικαστικά / Χάρις Επαμεινώνδα: «Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις»

Η βραβευμένη με Αργυρό Λέοντα Κύπρια εικαστικός συνθέτει έναν κόσμο θραυσμάτων, αποκομμάτων της εσωτερικότητας, με ελλειπτικές εικόνες, τον οποίο μας προκαλεί να ανακατασκευάσουμε μέσα από τη σταδιακή του αποκάλυψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Εικαστικά / Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Οι δύο καλλιτέχνες με καταγωγή από Κύπρο και Ελλάδα αντίστοιχα, παρουσιάζουν νέα έργα τους σε μια από τις σημαντικότερες εικαστικές διοργανώσεις της Βρετανίας που φιλοξενεί 30 καλλιτέχνες και συλλογικότητες, με αναθέσεις και θεματικές που έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία και τις αξίες που διαπερνούν την πόλη αυτή: καταγωγή και μνήμη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση για την πολύχρωμη, πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Εικαστικά / Μια έκθεση για την πολύχρωμη και πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ο Τόνι Μιλάκης καταγράφει μια πόλη που η πραγματικότητα προσφέρει τις καλύτερες ζωγραφικές λύσεις, που ακόμη και το πιο ευφάνταστο μυαλό ενός καλλιτέχνη δεν μπορεί να τις επινοήσει.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Ο Ζαν Φρανσουά Μιλέ και η ατέρμονη γοητεία της φύσης και των εργατών της γης

Εικαστικά / Ζαν Φρανσουά Μιλέ: ο ζωγράφος που ο Βαν Γκογκ αποκαλούσε «πρωτοπόρο»

«Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο νομίζω ότι ο Μιλέ πίστευε σε κάτι ανώτερο» έγραφε ο Βαν Γκογκ για τον «ζωγράφο των χωρικών» αλλά και έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του γαλλικού ρεαλισμού. Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου τον τιμά με μια μεγάλη έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το Μοναστήρι του Καρόλου: Το μουσείο του «κομμωτή των σταρ»

Εικαστικά / Κάρολος: O «κομμωτής των σταρ» έχει πλέον δικό του μουσείο στα Χανιά

Το «Μοναστήρι του Καρόλου», ένα ενετικό κτίσμα του 1583 και κατοικία του αυτοδίδακτου δημιουργού από το 1991, έχει μετατραπεί σε ένα μοναδικό καταφύγιο όπου συνυπάρχουν η ιστορία της κομμωτικής, έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών μαζί με μνήμες της Μαρίας Κάλλας, της Μπριζίτ Μπαρντό αλλά και της Μαντάμ Ορτάνς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

Εικαστικά / Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

«Τα έργα του αποθεώνουν την ικανότητα του έρωτα να μας αποσπά από την ιδέα του θανάτου». Και έχουμε την ευκαιρία να τα δούμε στην αναδρομική έκθεση του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Άνδρο, και στην Αθήνα. Όλα σχεδόν, εκτός από το πιο γνωστό του, το οποίο οι επιμελητές απέρριψαν ως «κραυγαλέο»...
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το Fondation Louis Vuitton υποδέχεται 270 έργα του Gerhard Richter σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση

Εικαστικά / Gerhard Richter: «Τώρα που δεν απέμειναν ιερείς ή φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στον κόσμο»

270 έργα ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή ζωγράφους θα εκτεθούν το φθινόπωρο στο Fondation Louis Vuitton σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ