Το ΕΜΣΤ κληρονόμησε εκατόν έντεκα έργα του μεγάλου Έλληνα γλύπτη Θόδωρου. Μπήκαμε στο εργαστήριό του.

ΣΑΒΒΑΤΟ Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
0

Μπορεί το ΕΜΣΤ να έχει ακόμα κλειστές τις πόρτες του, μπορεί να μην έχει καλλιτεχνικό διευθυντή, κάτι που σημαίνει ότι πολλά από αυτά που θα μπορούσαν να γίνουν σε επίπεδο υποδομής, ακόμα και στη διάρκεια της πανδημίας, γίνονται με δυσκολίες, ωστόσο οι επιμελητές του δεν σταμάτησαν να εργάζονται σε διάφορα τμήματα της συλλογής.

Ένα από αυτά αφορά την κληρονομιά του γλύπτη Θόδωρου προς το ΕΜΣΤ, με εκατόν έντεκα έργα που χρονολογούνται από το 1963 έως το 2010, απ’ όλες τις βασικές ενότητες έργων του, όπως τα «Δελφικά», οι «Καταστάσεις», οι «Χειρισμοί», οι «Οθόνες», οι «Καρυάτιδες» και τα «Άτοπα».

«Μέσα στη δυσκολία της πανδημίας βρήκαμε χρόνο να αφιερώσουμε σε αυτή την αναγκαία, αλλά συχνά αθέατη μουσειακή διαδικασία. Συχνά λέμε ότι οι συλλογές υπάρχουν μέσα από τις εκθέσεις τους, και είναι σωστό. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι προαπαιτούμενο είναι αυτή η διαδικασία καταγραφής, συντήρησης και διάσωσης των έργων. Μέσα από τη διαδικασία της προετοιμασίας των έργων της κληρονομιάς για την ένταξή τους στη συλλογή του μουσείου βλέπουμε τελικά πόσο προσαρμοσμένο είναι ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης σε αυτήν τη νέα αντίληψη για την τέχνη που αναδύθηκε στην εποχή του Θόδωρου» λέει ο Σταμάτης Σχιζάκης, επιμελητής στον Τομέα Φωτογραφίας και Νέων Μέσων που, μαζί με την κόρη του Θόδωρου, Νεφέλη Παπαδημητρίου, υποδέχεται τη LiFO στο εργαστήριο του γλύπτη στην περιοχή της Ακρόπολης. Εκεί, σε έναν ευήλιο, μεγάλο χώρο συναντάμε και τη Φωτεινή Αλεξοπούλου, συντηρήτρια του ΕΜΣΤ, που επίσης φωτογραφίζει, ενώ το έργο της καταγραφής και της συσκευασίας των έργων βρίσκεται σε διαδικασία ολοκλήρωσης.

Σε αυτό το εργαστήριο όλα μοιάζουν απείραχτα: έργα, φωτογραφίες, μολύβια, σημειώσεις, η βιβλιοθήκη, τα συρτάρια με τα γλυπτά πόμολα, μοιάζουν να μην τα έχει ακουμπήσει ο χρόνος.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Θόδωρος ήταν από τους βασικούς υποκινητές της ιδέας της αναγκαιότητας ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης, όχι μόνο μέσα από τις δράσεις που διοργάνωσε το 1977 στην αίθουσα τέχνης Δεσμός, με τίτλο “Υποθέσεις για ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης”, αλλά και με ένα έργο που απέβλεπε σε μια θεσμική κριτική, προσαρμοσμένη στη συνθήκη της Ελλάδας.


«Σπίτι και χώρος εργασίας τα τελευταία είκοσι χρόνια για τον πατέρα μου, αυτό το εργαστήριο ήταν η καρδιά κάθε σχεδιασμού, είτε επρόκειτο για εκθέσεις είτε για οποιοδήποτε δημιουργικό κομμάτι της δουλειάς του» εξηγεί η Νεφέλη Παπαδημητρίου, ξεναγώντας μας στον χώρο.

«Στο διπλανό ακριβώς σπίτι ζήσαμε όλα μας τα χρόνια κι εγώ έμαθα για την τέχνη μέσα από τις συζητήσεις των γονιών μου. Η μητέρα μου ήταν κι εκείνη γλύπτρια, η Κατερίνα Παπαδημητρίου, έτσι μεγαλώσαμε σε ένα περιβάλλον όπου η τέχνη ήταν μέρος της καθημερινότητάς μας, ο τρόπος ζωής μας. Και οι δυο γονείς μας, εκτός από καλλιτέχνες, ήταν και δάσκαλοι της τέχνης τους, αφοσιωμένοι στην εκπαίδευση. Ο Θόδωρος αφιέρωσε πολλά χρόνια και ενέργεια στη διδασκαλία.

Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Ο Θόδωρος ήταν ένας πολύ δραστήριος και εργατικός καλλιτέχνης, που πάντα ασχολούνταν με πολλά πράγματα. Τα πρώτα χρόνια δούλευε πάρα πολύ και στο άλλο του εργαστήριο. Όταν ήμουν παιδί, υπήρχαν μέρες που δεν τον έβλεπα καθόλου» θυμάται η Νεφέλη Παπαδημητρίου. «Ήθελε πάντα να βοηθά και να προσφέρει. Ήταν ένας θερμός και συναισθηματικός άνθρωπος που εξέφραζε ξεκάθαρα αυτό που ένιωθε και ποτέ δεν έβαλε τον σκοπό μπροστά από τα συναισθήματά του, ήταν πληθωρικός και ειλικρινής».

«Γνώρισα τον Θόδωρο το 2005», αφηγείται ο Σταμάτης Σχιζάκης, «σε μια συζήτηση που αφορούσε πολλά πράγματα, και τα μουσεία και την Ιστορία της Τέχνης και το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα στην Ελλάδα. Όταν ανοίχτηκε η διαθήκη, την οποία αποδέχτηκε το μουσείο, είδαμε ότι προσδιόριζε κάποιες κατηγορίες έργων που ο ίδιος θεωρούσε ότι η θέση τους είναι στη συλλογή ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης. Ο Θόδωρος ήταν ένας βασικός συνδιαμορφωτής της άποψης περί αναγκαιότητας της ίδρυσης ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα».

«Το πρώτο κομμάτι της συζήτησης είχε ξεκινήσει από παλιά, από τότε που συστάθηκε το μουσείο. Πάντα είχε επαφές με αυτό, πάντα είχε αγωνία για το τι θα γίνει το έργο του όταν φύγει από τη ζωή. Δεν ήθελε μόνο να προστατευτεί αλλά και να μείνει ζωντανό ως ενότητα, να μη διασπαστεί, να μείνει αδιαίρετο. Επόμενο ζητούμενο είναι με ποιον τρόπο μπορεί το έργο να έρθει σε επαφή με το κοινό» σημειώνει η Νεφέλη Παπαδημητρίου.

Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Η κόρη του καλλιτέχνη, Νεφέλη Παπαδημητρίου δίπλα στο έργο Barbato του 1965. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

«Ο γλύπτης Θόδωρος αποτελεί μια μοναδική περίπτωση Έλληνα γλύπτη που, έπειτα από μία δεκαετία επιτυχημένης και βραβευμένης εργασίας στη Γαλλία, αναγκάζεται να επιστρέψει το 1968 σε μια στρατοκρατούμενη Ελλάδα και να προσαρμόσει την καλλιτεχνική του πρακτική για να αντιμετωπίσει τις νέες συνθήκες. Εγκαταλείπει τότε αιφνίδια την αναγνωρισμένη και αναγνωρίσιμη γλυπτική του γλώσσα, σε μια χρονική στιγμή που ο ίδιος ονομάζει “τομή” για το έργο του.

684
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Παρόλο που οπτικά τα έργα πριν και μετά το 1968 διαφοροποιούνται αισθητά, ο ίδιος ο καλλιτέχνης επιμένει σταθερά στην επικοινωνία με το κοινό στον δημόσιο χώρο. Συνεχίζει να αυτοπροσδιορίζεται ως γλύπτης, ο οποίος όμως, εκτός από τη γλυπτική και το έργο των χεριών του, επικοινωνεί και με τα σύγχρονα μέσα της κοινωνίας του θεάματος.

Ουσιαστικά, θυσιάζει την αναγνωρισμένη γλυπτική του δεξιοτεχνία και ταυτότητα για τη δημιουργία μιας νέας πρακτικής που θα διευρύνει την επικοινωνία με το κοινό. Στα δικά του κείμενα, ο Θόδωρος απλοποιεί αυτή την αλλαγή: υπάρχει ο γλύπτης που μιλάει μόνο μέσα από το έργο των χεριών του και υπάρχει και ο γλύπτης που αξιοποιεί κάθε διαθέσιμο μέσο. Η νέα του υβριδική πρακτική έχει ως εννοιολογική αφετηρία και κατάληξη τη γλυπτική, στην οποία όμως προσθέτει ένα νέο φάσμα γλωσσικών εργαλείων, δανεισμένων από την περφόρμανς, την εννοιολογική τέχνη και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, στα οποία και ασκεί κριτική» λέει ο Σταμάτης Σχιζάκης, εξηγώντας την εξέλιξη του έργου του Θόδωρου.

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Θόδωρος ήταν από τους βασικούς υποκινητές της ιδέας της αναγκαιότητας ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης, όχι μόνο μέσα από τις δράσεις που διοργάνωσε το 1977 στην αίθουσα τέχνης Δεσμός, με τίτλο “Υποθέσεις για ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης”, αλλά και με ένα έργο που απέβλεπε σε μια θεσμική κριτική, προσαρμοσμένη στη συνθήκη της Ελλάδας, δηλαδή μια θεσμική κριτική που αποδεχόταν τη χρησιμότητα των θεσμών και αναγνώριζε τα μουσεία ως προέκταση του δημόσιου χώρου παρουσίασης έργων τέχνης. Τα νέα υλικά και η νέα αντίληψη της γλυπτικής, η οποία περιλάβανε έντυπα, τρόφιμα, εύθραυστα ή φθαρτά υλικά, ζωντανή δράση αποτυπωμένη σε κάποιο υλικό ή ηλεκτρονικό μέσο, ραδιόφωνο κα τηλεόραση, απαιτούσε και μια νέα αντίληψη για τη συντήρηση, έναν νέο μηχανισμό διατήρησης».

Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
1973. Σκηνές από την περφόρμανς με τη matraque-φαλλό στους δρόμους της Νέας Υόρκης, η οποία κορυφώνεται στους Δίδυμους Πύργους, σαν «αναμέτρηση» με τα φαλλικά σύμβολα του καπιταλισμού.

«Μετά τον θάνατο του πατέρα μου το 2018», λέει η Νεφέλη Παπαδημητρίου, «το μουσείο ενημερώθηκε για την κληρονομιά και μετά την αποδοχή άρχισαν οι εργασίες, ενώ η απογραφή των έργων ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2020. Οι καραντίνες και η περίοδος της πανδημίας έχουν εμποδίσει κάπως τη διαδικασία. Δεν μπορεί να δουλέψουν μαζί πολλοί άνθρωποι ή να κληθούν εξωτερικοί συνεργάτες, αλλά σήμερα η ταυτοποίηση και η αντιστοίχιση των έργων έχουν φτάσει σε ένα πολύ καλό σημείο».

«Η βασική ομάδα», λέει ο Σταμάτης Σχιζάκης, «εκτός από εμένα, περιλάβανε και τη registrar Μαρία Δράκου, που ως καταγραφέας συγκέντρωσε τα διαφορετικά μέρη έργων πολλών εγκαταστάσεων. Έχουμε περιπτώσεις εγκαταστάσεων που αποτελούνταν από δεκάδες αντικείμενα διαφορετικών υλικών, αποθηκευμένα σε διαφορετικούς χώρους. Σε αυτήν τη διαδικασία σπάνια συναντάς συσκευασμένα και τακτοποιημένα έργα με τον τίτλο σε ετικέτα. Αντίθετα, πρέπει να βρεις πρώτα τι υπάρχει, αντικείμενο-αντικείμενο, και μετά να συνθέσεις ένα παζλ από διαφορετικά έργα.

Με τη συντηρήτρια Φωτεινή Αλεξοπούλου, εκτός από την καταγραφή των έργων και της κατάστασής τους, έχουμε αναλάβει και την πρόβλεψη για την αξιοποίηση αυτού του πλούτου υλικών και εργαλείων που συναντά κάποιος μέσα από έρευνα στο εργαστήριο του καλλιτέχνη. Υλικά και εργαλεία που ήταν συνηθισμένα τη στιγμή της δημιουργίας του έργου, αλλά τώρα δυσεύρετα, βρίσκονται σε αφθονία στο εργαστήριο, επιτρέποντας τη δημιουργία μιας τράπεζας υλικών αλλά και την αξιοποίηση αναλωσίμων».

«Η Νεφέλη Παπαδημητρίου», λέει η συντηρήτρια Φωτεινή Αλεξοπούλου που εργάζεται στον χώρο, «μας έχει δώσει τα ίδια τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε ο Θόδωρος για να φτιάξει τα έργα του, τα οποία είναι και χειρός και ηλεκτρικά, και έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στα έργα του. Για εμάς έχει σημασία να δουλεύουμε με τα ίδια φλόγιστρα ή τα ίδια σφυριά με τα οποία δημιουργήθηκαν τα έργα.

Επίσης, έχουμε πλέον στα χέρια μας υλικά που έχουν μείνει στο εργαστήριο και ο Θόδωρος χρησιμοποιούσε ως πρώτη ύλη. Αυτά αποτελούν ένα μέρος της δωρεάς και έχουμε το δικαίωμα να τα χρησιμοποιήσουμε. Είναι μια τράπεζα υλικών που είναι πολύ σημαντικά και είμαστε πολύ τυχεροί που θα τα έχουμε, αφού ενισχύουν ουσιαστικά την ικανότητα του μουσείου ως ιδρύματος να συντηρήσει και να φροντίσει κι άλλα έργα του, εκτυπώσεις, καμβάδες, έργα από ξύλο. Τα έργα, πολλά από τα οποία δεν είναι μονοκόμματα γλυπτά αλλά συναρμολογούνται από πενήντα και εξήντα κομμάτια, πρέπει να συντηρηθούν και είναι σημαντικό ότι όλο αυτό ξεκινάει ήδη από το εργαστήριο».

Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Καταπέλτης Τεχνητών Ήλιων, 1967. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Μιλώντας για ένα έργο-σταθμό στην καλλιτεχνική πορεία του Θόδωρου, ο Σταμάτης Σχιζάκης μάς θυμίζει το «Γλυπτική για τη συμμετοχή του κοινού – Απαγορεύεται η συμμετοχή», που παρουσιάστηκε το 1970 στο Ινστιτούτο Γκαίτε Αθηνών, όπου μέσα από εγκαταστάσεις και αντικρουόμενα μηνύματα σε αφίσες ο Θόδωρος επιδίωξε την ανάπτυξη μιας διαλεκτικής σχέσης των έργων με το κοινό. Στην έκθεση που πραγματοποίησε έναν χρόνο αργότερα στην αίθουσα τέχνης Δεσμός με τίτλο «Αντί για έργο γλυπτικής», ο Θόδωρος παρουσιάζει μια εγκατάσταση που λειτουργεί ως πρόσχημα και καθοδηγεί τον θεατή σε ένα έντυπο με ομότιτλο κείμενο-μανιφέστο, στο οποίο διερευνά και παρουσιάζει τη σχέση της γλυπτικής με τον δημόσιο χώρο και λόγο.

Το 1974 ξεκινάει τη σειρά έργων «Χειρισμοί» που θα ολοκληρώσει το 1982. Σε αυτήν τη σειρά δημιουργεί ανταγωνιστικές αντιστοιχίες στη γλώσσα των μέσων μαζικής επικοινωνίας και κουλτούρας με τη γλώσσα της γλυπτικής και της τέχνης. Μπορεί ένας δίσκος βινυλίου, μια τηλεοπτική εκπομπή ή μια καλλιτεχνική δράση να αποτελέσει έργο γλυπτικής και, αν ναι, με ποιον τρόπο;

Μέσα από αυτήν τη διαδικασία ο Θόδωρος ανανεώνει τη γλυπτική γλώσσα και απομυθοποιεί τον τρόπο που η γλυπτική παρουσιάζεται στα έντυπα και οπτικοακουστικά μέσα. Παράλληλα, αναζητεί τους κώδικες με τους οποίους η τέχνη μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά χάρη στα νέα μαζικά μέσα, αλλά και με τους οποίους ο καλλιτέχνης μπορεί ξανά να εκφέρει δημόσιο –καλλιτεχνικό– λόγο, όπως θα έκανε κάποτε ένας γλύπτης μέσα από ένα μνημείο στον δημόσιο χώρο.

Οι προβληματισμοί του Θόδωρου αναδείχθηκαν μέσα από τα έργα και τα κείμενα της συνολικής του πορείας. Παρ’ όλα αυτά, μπορούμε να δούμε πως οι βασικές ιδέες, ειδικά αυτές που αφορούν τη σχέση του έργου τέχνης με το κοινό, είναι ορατές ήδη από τη δεκαετία του 1960 σε σειρές όπως τα «Δελφικά» και τα πρώτα έργα με τίτλο «Γλυπτική για τη συμμετοχή του κοινού» (1966-1969).

Ποιος ήταν ο γλύπτης Θόδωρος

Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Ο Θόδωρος ήταν ένας πολύ δραστήριος και εργατικός καλλιτέχνης, που πάντα ασχολούνταν με πολλά πράγματα. Φωτ.: Jack Roberts

Ο γλύπτης Θόδωρος, γνωστός και ως Θόδωρος, γλύπτης ή Θόδωρος Παπαδημητρίου, γεννήθηκε το 1931 στο Αγρίνιο. Την περίοδο 1952-1957 σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δάσκαλο τον Μ. Τόμπρο. Από το 1959 έως το 1962 συνέχισε τις σπουδές του με κρατική υποτροφία στο Παρίσι, στην École Nationale Supérieure des Beaux-Arts, καθώς και στην Académie du Feu, όπου σπούδασε μεταλλοτεχνία.

Ήδη από τα χρόνια των σπουδών του στο Παρίσι τον απασχολεί η σχέση του γλυπτού με τον δημόσιο χώρο, σχέση που χαρακτηρίζει τις σειρές έργων του «Portails» και «Δελφικά». Στα έργα αυτά αναζητείται η διαμόρφωση μιας αντικειμενικής πλαστικής γλώσσας μέσα από τη διερεύνηση των υλικών αλλά και της υφής, της ισορροπίας και του μεγέθους των έργων. Ανάμεσα στις εκθέσεις της πρώτης αυτής περιόδου ξεχωρίζει η συμμετοχή του Θόδωρου το 1963 στις Μπιενάλε του Σάο Πάολο και της Αλεξάνδρειας και το 1965 στην Μπιενάλε του Παρισιού (όπου διακρίθηκε με το βραβείο Rodin), καθώς και η πρώτη του ατομική έκθεση στο Centre Culturel National την ίδια χρονιά. Στην Μπιενάλε του Παρισιού παρουσιάζεται για πρώτη φορά η «matraque-φαλλός», στο έργο «Ξυπνητήρι του Μεσονυχτίου».

Το 1970, με την έκθεση-περιβάλλον «Γλυπτική για συμμετοχή του κοινού – Απαγορεύεται η συμμετοχή» στο Εργαστήρι Σύγχρονης Τέχνης του Ινστιτούτου Γκαίτε, σημειώνεται μια σημαντική αλλαγή στην επικοινωνιακή τακτική του, καθώς επανέρχεται η «matraque-φαλλός» ως κλειδί μιας άλλης επικοινωνίας με το κοινό. Στη σειρά «Χειρισμοί» αντιπαρατίθεται η γλυπτική στα άλλα μέσα επικοινωνίας, στον γραπτό λόγο, στην εικόνα-φωτογραφία, στον ήχο-δίσκο γραμμοφώνου, στο θέατρο, στην τηλεόραση-βίντεο κ.ά.

Το 1972 ο Θόδωρος διδάσκει στο California State University. Το 1973 κερδίζει την υποτροφία Ford και την ίδια χρονιά συμμετέχει με χορηγία της ΙΒΜ στη Διεθνή Συνδιάσκεψη Design στο Άσπεν του Κολοράντο με θέμα «Performance», όπου παρουσιάζει δύο έργα: το «Χειρισμός Ι – Για ένα θεατή μόνο», έναν δίσκο γραμμοφώνου, στον οποίο ο εγγεγραμμένος και μετά αναπαραγόμενος ήχος εννοείται ως γλυπτικό έργο, και το «Χειρισμός ΙΙ – Στα όρια της ανοχής – Αντι-θεαματικό θέατρο». Την ίδια χρονιά στην Ελλάδα παρουσιάζει την «Performance-εγκατάσταση Γλυπτική ’73 = Αφή και λίγη γεύση», όπου τελετουργικά τρώει μια σοκολατένια matraque-φαλλό, ενώ προσφέρει στους θεατές κομμάτια της, χρησιμοποιώντας επικοινωνιακά τις αισθήσεις της αφής και της γεύσης.

Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Το 1977 υπήρξε ο εμπνευστής και συντονιστής της εκδήλωσης «Υποθέσεις για Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης» στην αίθουσα τέχνης Δεσμός, όπου έθεσε τα θεσμικά ζητήματα της τέχνης στο πλαίσιο του σύγχρονου πολιτισμού, διερευνώντας τις δομές που καθορίζουν την τέχνη, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά ευρύτερα στον σύγχρονο κόσμο.

Το 1980 εκλέγεται καθηγητής Πλαστικής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, όπου διδάσκει μέχρι το 1998. Το 1981 εκδίδεται το πρώτο από τα έξι συνολικά βιβλία του, με τίτλο Ένας γλύπτης στην Αγορά – Συλλογή μικρών επιφυλλίδων στην εφημερίδα «Τα Νέα», όπου τίθενται ζητήματα του τρέχοντος νεοελληνικού πολιτισμού μέσα από την εφήμερη δημοσιογραφία.

Ανάμεσα στις κυριότερες εκθέσεις του είναι η συμμετοχή του στα Ευρωπάλια του 1982 στις Βρυξέλλες με την περφόρμανς «ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΧΧΧ – One-man sculptural musical show» και η αναδρομική έκθεση με τίτλο «Στίγματα πορείας – Ίχνη αφής, αντικείμενα» στην Εθνική Πινακοθήκη το 1984. Το 1986 δημιουργεί μια εγκατάσταση στον Προμαχώνα Αγίου Γεωργίου στο Κάστρο της Ρόδου με τίτλο «Ανα-Ζήτηση?Ανα-Τόπιση», όπου διερευνά τις σχέσεις χώρου και χρόνου διαμέσου της τέχνης, ενώ με τον ίδιο τίτλο επανέρχεται το 2005 με τη γλυπτική εγκατάσταση στους βιομηχανικούς χώρους του εργοστασίου «Κρόνος» στην Ελευσίνα.

Το 2009 θα πραγματοποιηθεί αναδρομική έκθεση στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη με τίτλο «Α-ΛΟΓΟΣ Α-ΤΟΠΟΣ Α-ΧΡΟΝΟΣ». Το 2012 οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις ΕΜΠ θα εκδώσουν το Στίγματα πορείας – Αναζητήσεις στην τέχνη και την παιδεία, έναν τόμο που συγκεντρώνει τη συμβολή του στη γλυπτική παράλληλα με την παιδεία και την αρχιτεκτονική δημοσίου χώρου. Έχει λάβει μέρος σε πολλές διεθνείς εκθέσεις και συμπόσια για την τέχνη, π.χ. στη διοργάνωση του Διεθνούς Συνεδρίου στο Ζάππειο το 1995 με θέμα «Γλυπτική στην πόλη». Πολλά έργα του βρίσκονται σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Πέθανε στην Αθήνα το 2018.

Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Πορτρέτο του καλλιτέχνη από τον Γιάννη Βασταρδή.
Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter
Χειρισμός ΙΙΙ, Η μπαλλάντα του Homo Faber, 1974. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Γλυπτική Θόδωρος ΕΜΣΤ Facebook Twitter

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το φεστιβάλ των λουλουδιών στον κήπο της σπουδαίας γλύπτριας Μπάρμπαρα Χέπγουορθ

Εικαστικά / Μπάρμπαρα Χέπγουορθ: H πιο διάσημη γλύπτρια της μεταπολεμικής περιόδου και η σχέση της με τη φύση

Το μουσείο τέχνης Hepworth Wakefield στο Yorkshire της Αγγλίας φιλοξενεί στους κήπους του ένα ανοιξιάτικο φεστιβάλ που, μεταξύ άλλων, τιμά τη σχέση της γλύπτριας με τη φύση και την κηπουρική.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM
O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Εικαστικά / O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Τα παράξενα μηχανικά γλυπτά του πρωτοποριακού καλλιτέχνη –του οποίου φέτος γιορτάζονται τα 100 χρόνια από τη γέννησή του με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο– αποτελούν ένα σαρδόνιο σχόλιο και για τη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
2ο κομμάτι Αφροδίτη

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 2

«Μας αρέσει η παρέκκλιση και η απόκλιση. Στη ζωή, γενικά. Στους ανθρώπους. Και στην τέχνη. Και εδώ. Από τον Ροδώνα στη Γαρδένια, από τις Αριές στο θέατρο Αλίκη. Οι σπείρες έχουν φτιαχτεί για να τις περπατήσεις και τα παρτέρια για να σταθείς».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
Αφροδίτη 5.

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 5

«Και έχεις τόσα να πεις με τα έργα που θα συναντήσεις. Σαν τα ταξίδια. Τα αληθινά ταξίδια, όχι αυτά που κάνεις για δουλειά. Τα άλλα. Εκείνα που κάνεις με παρέα και πιάνετε κουβέντα με αγνώστους χωρίς βιασύνη. Εκείνα που παίρνεις τον χρόνο σου για να χορτάσεις τις λεπτομέρειες».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
«Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Εικαστικά / «Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Αμφισβητώντας τις παραδοσιακές απεικονίσεις του ερωτισμού, η Ελένη Μπαγάκη, η Σοφία Μιτσώλα και η Janice Nowinski προσφέρουν τρεις διαφορετικές οπτικές για το τι σημαίνει να βλέπεις –και να σε βλέπουν– με τους δικούς σου όρους.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Αρτεμίσια και το πρωτο-φεμινιστικό κεντρί της

Εικαστικά / Η Αρτεμίσια Τζεντιλέσκι ήταν πολύ περισσότερο από μια εκδικήτρια ηρωίδα της ζωγραφικής

Μια νέα έκθεση στο Παρίσι επιχειρεί να αναδείξει το έργο της γενναίας καλλιτέχνιδας της μπαρόκ ζωγραφικής του 17ου αιώνα, με την πρώιμη φεμινιστική προσέγγιση, μέσα από μια φρέσκια οπτική, φωτίζοντας πτυχές πέρα από τη μυθολογία της προσωπικής της τραγωδίας και παρουσιάζοντας έργα της για πρώτη φορά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Εικαστικά / Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Η έκθεση «Διαδρομές στην τέχνη. Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος» στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων ξεδιπλώνει 150 χρόνια εικαστικής δημιουργίας μέσα από 99 έργα εμβληματικών και σύγχρονων δημιουργών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μέσα στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη 

Εικαστικά / Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης αναδεικνύει το άχρηστο σε τέχνη

Το εργαστήριο του χαράκτη, όπου ξεδιπλώνεται ένα σύμπαν βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό παραμύθι, μεταφέρεται προσωρινά σε μια σχεδόν κρυμμένη αίθουσα του μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ