Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

0


O ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΑΚΚΑΣ είναι από τους πιο γνωστούς και πιο δυναμικούς εικαστικούς και video artists του ελληνικού θεάτρου. Μετά από δεκαπέντε χρόνια συμμετοχής σε μερικές από τις πιο δημοφιλείς παραστάσεις των σημαντικότερων σκηνοθετών και σκηνοθετριών μας, αποφάσισε να δημιουργήσει μια βιντεοεγκατάσταση με τη μορφή ρετροσπεκτίβας. Από τις 5 έως τις 26 Ιουλίου, οι επισκέπτες της Πειραιώς 260 θα έχουν την ευκαιρία να γίνουν κοινωνοί αυτού του θεαματικού και ενδιαφέροντος πρότζεκτ με τον τίτλο «Ένοικος» στο φουαγέ του χώρου Ε.

Το ενδιαφέρον είναι ότι πράγματι αφορά το θεατρόφιλο κοινό της Αθήνας, καθώς αποτελεί ουσιαστικά μια ανασκόπηση της ενασχόλησης του γνωστού καλλιτέχνη με το θέατρο και συνίσταται από εικόνες είκοσι αξιομνημόνευτων παραστάσεων, στις οποίες κυριαρχούν οι ερμηνείες εξαιρετικών και αγαπημένων σε όλους ηθοποιών. Το πρότζεκτ παρουσιάζεται σε ένα ημιδιαφανές σπιτάκι που θυμίζει θερμοκήπιο φτιαγμένο από οθόνες στις οποίες θα προβάλλονται άπειρα βίντεο, κυρίως από live κάμερες που κατέγραψαν ηθοποιούς κατά τη διάρκεια της δράσης, τα οποία προβάλλονταν ως μέρος της σκηνοθεσίας.

Σύνολο είκοσι ελληνικές και διεθνείς παραστάσεις από τις οποίες μόλις οι επτά έχουν παρουσιαστεί στο φεστιβάλ, σε μια λούπα 40 λεπτών, κατά τη διάρκεια της οποίας θα παρεμβάλλονται και τρεις εμβόλιμες και αναπάντεχες βιντεοπροβολές των επισκεπτών με live μοντάζ.

Αποσπάσματα από παραστάσεις κλασικών και σύγχρονων έργων, από Ευριπίδη, Μολιέρο και Σαίξπηρ μέχρι Πίντερ και Ντάριο Φο, όπως ο πρόσφατος «Ιππόλυτος» σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου αλλά και τα «Μισάνθρωπος» και «Ζορμπάς» (σκ. Γιάννης Κακλέας), «Η γυναίκα της Ζάκυθος» (σκ. Άντζελα Μπρούσκου), «Παλιοί Καιροί», «Η άλλη πλευρά της καταιγίδας», «Μαχαγκόνι», «Βασιλιάς Λιρ», «Δον Κάρλος» (σκ. Γιάννης Χουβαρδάς), «Αιολική γη» (σκ. Τάκης Τζαμαργιάς), «Winterreise» (σκ. Θέμελης Γλυνάτσης), «Re-volt Athens», «Kazin Barokk», «The cave», «Άλκηστις» (σκ. Έλλη Παπακωνσταντίνου), σε κάποιες από τις οποίες βρισκόταν και ο ίδιος live επί σκηνής, ακόμα και από την παράσταση «Getaway» με μουσική Κλάους Νόμι που προετοιμάστηκε αλλά δεν παρουσιάστηκε ποτέ. Σύνολο είκοσι ελληνικές και διεθνείς παραστάσεις από τις οποίες μόλις οι επτά έχουν παρουσιαστεί στο φεστιβάλ, σε μια λούπα 40 λεπτών, κατά τη διάρκεια της οποίας θα παρεμβάλλονται και τρεις εμβόλιμες και αναπάντεχες βιντεοπροβολές των επισκεπτών με live μοντάζ.

Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση Facebook Twitter
«Έθεσα στον εαυτό μου το ερώτημα κατά πόσο όλες οι δουλειές που έχω κάνει στο θέατρο μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν, δηλαδή κατά πόσο μπορεί το βίντεο να αποδεσμευτεί από τη θεατρική πράξη και όλο αυτό το υλικό να συμπλεύσει και να συνδιαλλαγεί».

Ο Παντελής Μάκκας εξηγεί: «Πρόκειται πράγματι για μια ρετροσπεκτίβα. Έθεσα στον εαυτό μου το ερώτημα κατά πόσο όλες οι δουλειές που έχω κάνει στο θέατρο μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν, δηλαδή κατά πόσο μπορεί το βίντεο να αποδεσμευτεί από τη θεατρική πράξη και όλο αυτό το υλικό να συμπλεύσει και να συνδιαλλαγεί. Είναι υλικό από δουλειές κλασικού και σύγχρονου θεάτρου από το οποίο δημιούργησα ένα καινούργιο μοντάζ με όλους τους ηθοποιούς που συμμετείχαν και που καταλήγει σε κάτι γιορταστικό. Ο ήχος θα ακούγεται μόνο στο εσωτερικό του σπιτιού, ενώ ό,τι θα εμφανίζεται εξωτερικά θα μπορεί κανείς να το δει και μέσα, σε μια even προβολή από προτζέκτορες.

Επεξεργαζόμουν την ιδέα αρκετά χρόνια. Συζητώντας με διάφορους συντελεστές, κατάλαβα ότι, καθώς σκηνικά και κοστούμια καταστρέφονται, η μοναδική που αφήνει αποτύπωμα στις παραστάσεις μετά την ολοκλήρωσή τους είναι η δική μου δουλειά. Το βίντεο είναι το μοναδικό που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καμία άλλη παραγωγή, ειδικά όταν έχεις live κάμερα. Σκεφτόμουν κατά πόσο αυτό το αποτύπωμα μπορώ να το δω και να το συγκρίνω κι εκεί κατάλαβα ότι έχω μια κοινή γλώσσα, είτε κάνω Ευριπίδη και Μολιέρο, είτε Σαίξπηρ και Ντάριο Φο. Υπάρχει πάντα για εμένα μία οπτική οδός. Προσπάθησα να εξετάσω, λόγου χάρη, γιατί και σε ποια σημεία κάνω close up. Όλα αυτά άρχισαν να μπαίνουν το ένα δίπλα στο άλλο και άρχισα να καταλαβαίνω πράγματα τα οποία δεν ήξερα και τα οποία χρησιμοποιώ ως εργαλεία».  

Απομονώθηκε για τρεις μήνες και έγινε αυστηρός curator του εαυτού του, καθώς ο στόχος ήταν το συνολικό αποτέλεσμα να έχει εικαστική και όχι θεατρική ματιά. Λέει: «Η εικόνα ήταν που με έβαλε στη δραματουργία, δηλαδή τι να κρατήσω από την Αφροδίτη, τι να πάρω από τον “Βασιλιά Λιρ”, από τον “Δον Κάρλος” και ούτω καθεξής. Το κείμενο ήρθε μέσα από την εικόνα, αν δεν υπήρχε κείμενο η εικόνα έβαινε εκτός, γιατί το κείμενο δεν είναι voice over, υπάρχει ο θεατρικός λόγος και έχω κρατήσει και τρία τραγούδια. Τα περισσότερα έργα μιλάνε για την εξουσία, τη θυσία, την αυτοθυσία, πρόκειται για μια ανοιχτή δραματουργία όπου γεφυρώνω όλες αυτές τις καταστάσεις. Από τη Σελιμέν του “Μισάνθρωπου” στην Αφροδίτη του “Ιππόλυτου” και στην κόρη του βασιλιά Λιρ,  δημιουργείται μια σειρά από περίεργες και ανοιχτές συνδέσεις, πάντα εικαστικά, και όχι δραματουργικά και θεατρικά».

Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση Facebook Twitter
«Τα περισσότερα έργα μιλάνε για την εξουσία, τη θυσία, την αυτοθυσία, πρόκειται για μια ανοιχτή δραματουργία όπου γεφυρώνω όλες αυτές τις καταστάσεις».

Αλλά ποιος είναι ο «Ένοικος»; Ο Π. Μάκκας απαντάει: «Στην αρχή νόμιζα ότι ήμουν εγώ επειδή, καθώς προέρχομαι από τον εικαστικό χώρο, θεωρώ ότι είμαι δανεικός στον χώρο του θεάτρου. Μετά κατάλαβα ότι στο θέατρο όλοι είμαστε ένοικοι ή νοικιάζουμε μιάμιση ώρα από αυτό που γίνεται, το ζούμε, γίνεται δικό μας και όταν τελειώνει δεν μας ανήκει τίποτα. Και οι ηθοποιοί είναι ένοικοι, το θέατρο έχει την ιδέα του ενοίκου».  

Η δουλειά του στις περισσότερες μεγάλες παραγωγές είναι με live κάμερα η οποία καταγράφει τα πάντα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο «Ιππόλυτος» όπου η Αφροδίτη, δηλαδή η Έλενα Τοπαλίδου, χειριζόταν την κάμερα και κατέγραφε τα πάντα μέσω recorder, τους θορύβους από την κίνησή της, την ανάσα της. Λέει ο ίδιος: «Ό,τι θα δεις, ο ήχος, ο λόγος, η μουσική, τα πάντα είναι μέσα από την κάμερα, ακόμα και αν είναι ήχος κακός, με τριβές. Χρησιμοποιώ την κάμερα ως καταγραφικό εργαλείο, ο ήχος και η εικόνα έρχονται από εκεί, γι’ αυτό και ο “Ένοικος” είναι σαν να κατοικεί μέσα στην εικόνα πια».

Τα 40 λεπτά του βίντεο αποτελούνται από 40 layers, δηλαδή 40 διαφορετικά γκρουπ εικόνας, ενώ οι εικόνες είναι 400 με 500. Όταν του ζητάω να μου πει ποια είναι η αγαπημένη του παράσταση με κριτήριο το αισθητικό αποτέλεσμα, αναφέρεται σε δύο περιπτώσεις και μου εξηγεί ότι καταρχάς κάθε παράσταση είχε διαφορετική τεχνική. Στον «Ιππόλυτο» για πρώτη φορά εκτέλεσε ένα μονοπλάνο για το οποίο έπρεπε να εκπαιδεύσει ηθοποιό που δεν ήταν επαγγελματίας καμεραμάν, ενώ στον «Βασιλιά Λιρ» η δουλειά που έγινε ήταν κάτι που δεν είχε ξαναγίνει στην Ελλάδα, με 5 live κάμερες επί σκηνής ταυτόχρονα, και με live μοντέρ.

Και καταλήγει: «Ο “Ένοικος” είναι σαν ένας αργαλειός, που δεν έχει να κάνει με το ποια είναι η καλύτερη και ποια η λιγότερο καλή δουλειά από όσες έχω κάνει. Δηλαδή, μπορεί να έχω αγαπήσει έναν ηθοποιό που του έμαθα να χειρίζεται μια κάμερα και να έχω δει εικόνες που με έχουν πάει και εμένα σε άλλο επίπεδο, οπότε δεν είναι ότι επέλεξα τις καλύτερές μου εικόνες, γιατί πολύ απλά δεν μπορούσαν να συνομιλήσουν με τις υπόλοιπες. Ωστόσο, για μένα είναι ένα πολύ γιορταστικό πρότζεκτ».  

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το video art στο ελληνικό θέατρο

Θέατρο / Video art στο ελληνικό θέατρο: Έχει αντικαταστήσει τη σκηνογραφία;

Λειτουργεί το βίντεο ανταγωνιστικά με τη σκηνογραφία και τη σκηνική δράση ή αποτελεί προέκταση του εθισμού μας στην οθόνη των κινητών μας; Οι γιγαντοοθόνες είναι θεμιτές στην Επίδαυρο ή καταργούν τον λόγο και τον ηθοποιό; Πώς φτάσαμε από τη video art στα stage LED screens; Τρεις video artists, τρεις σκηνοθέτες και ένας σκηνογράφος καταθέτουν τις εμπειρίες τους.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Θέατρο / 13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Τέχνη με φαντασία, αστείρευτη δημιουργία, πρωτοποριακές προσεγγίσεις: ένα επετειακό, εορταστικό, πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα για τα 70 χρόνια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μέσα από 83 επιλογές από το θέατρο, τη μουσική και τον χορό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ρόι Λιχτενστάιν: Ο πρωτοπόρος της pop art που έβαλε τον Mίκι Μάους στα μουσεία

Σαν σήμερα / Ρόι Λιχτενστάιν: Ήταν όντως ο «χειρότερος καλλιτέχνης» της εποχής του;

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης της pop art που με το γενναίο έργο του ειρωνεύτηκε το κλασικό, έβαλε τον Mίκι Μάους σε μουσεία και γκαλερί και άλλαξε οριστικά τους κανόνες της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Εικαστικά / Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Ο πίνακας με τίτλο «Από πού ερχόμαστε; Τι είμαστε; Πού πάμε;» θα ήταν η τελευταία του διαθήκη, ένα έργο που θα έλυνε επιτέλους, όπως ο ίδιος έλεγε, το «παράδοξο μεταξύ του κόσμου των συναισθημάτων και του κόσμου του μυαλού».
THE LIFO TEAM
Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Εικαστικά / Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης «Σολοικισμός», έρχεται το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 στον Ελαφότοπο, στα Ζαγοροχώρια. Ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής του μίλησε στη LifO.
M. HULOT
Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Εικαστικά / Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων και έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν, στο νέο πρόγραμμα του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM