Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

0


O ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΑΚΚΑΣ είναι από τους πιο γνωστούς και πιο δυναμικούς εικαστικούς και video artists του ελληνικού θεάτρου. Μετά από δεκαπέντε χρόνια συμμετοχής σε μερικές από τις πιο δημοφιλείς παραστάσεις των σημαντικότερων σκηνοθετών και σκηνοθετριών μας, αποφάσισε να δημιουργήσει μια βιντεοεγκατάσταση με τη μορφή ρετροσπεκτίβας. Από τις 5 έως τις 26 Ιουλίου, οι επισκέπτες της Πειραιώς 260 θα έχουν την ευκαιρία να γίνουν κοινωνοί αυτού του θεαματικού και ενδιαφέροντος πρότζεκτ με τον τίτλο «Ένοικος» στο φουαγέ του χώρου Ε.

Το ενδιαφέρον είναι ότι πράγματι αφορά το θεατρόφιλο κοινό της Αθήνας, καθώς αποτελεί ουσιαστικά μια ανασκόπηση της ενασχόλησης του γνωστού καλλιτέχνη με το θέατρο και συνίσταται από εικόνες είκοσι αξιομνημόνευτων παραστάσεων, στις οποίες κυριαρχούν οι ερμηνείες εξαιρετικών και αγαπημένων σε όλους ηθοποιών. Το πρότζεκτ παρουσιάζεται σε ένα ημιδιαφανές σπιτάκι που θυμίζει θερμοκήπιο φτιαγμένο από οθόνες στις οποίες θα προβάλλονται άπειρα βίντεο, κυρίως από live κάμερες που κατέγραψαν ηθοποιούς κατά τη διάρκεια της δράσης, τα οποία προβάλλονταν ως μέρος της σκηνοθεσίας.

Σύνολο είκοσι ελληνικές και διεθνείς παραστάσεις από τις οποίες μόλις οι επτά έχουν παρουσιαστεί στο φεστιβάλ, σε μια λούπα 40 λεπτών, κατά τη διάρκεια της οποίας θα παρεμβάλλονται και τρεις εμβόλιμες και αναπάντεχες βιντεοπροβολές των επισκεπτών με live μοντάζ.

Αποσπάσματα από παραστάσεις κλασικών και σύγχρονων έργων, από Ευριπίδη, Μολιέρο και Σαίξπηρ μέχρι Πίντερ και Ντάριο Φο, όπως ο πρόσφατος «Ιππόλυτος» σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου αλλά και τα «Μισάνθρωπος» και «Ζορμπάς» (σκ. Γιάννης Κακλέας), «Η γυναίκα της Ζάκυθος» (σκ. Άντζελα Μπρούσκου), «Παλιοί Καιροί», «Η άλλη πλευρά της καταιγίδας», «Μαχαγκόνι», «Βασιλιάς Λιρ», «Δον Κάρλος» (σκ. Γιάννης Χουβαρδάς), «Αιολική γη» (σκ. Τάκης Τζαμαργιάς), «Winterreise» (σκ. Θέμελης Γλυνάτσης), «Re-volt Athens», «Kazin Barokk», «The cave», «Άλκηστις» (σκ. Έλλη Παπακωνσταντίνου), σε κάποιες από τις οποίες βρισκόταν και ο ίδιος live επί σκηνής, ακόμα και από την παράσταση «Getaway» με μουσική Κλάους Νόμι που προετοιμάστηκε αλλά δεν παρουσιάστηκε ποτέ. Σύνολο είκοσι ελληνικές και διεθνείς παραστάσεις από τις οποίες μόλις οι επτά έχουν παρουσιαστεί στο φεστιβάλ, σε μια λούπα 40 λεπτών, κατά τη διάρκεια της οποίας θα παρεμβάλλονται και τρεις εμβόλιμες και αναπάντεχες βιντεοπροβολές των επισκεπτών με live μοντάζ.

Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση Facebook Twitter
«Έθεσα στον εαυτό μου το ερώτημα κατά πόσο όλες οι δουλειές που έχω κάνει στο θέατρο μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν, δηλαδή κατά πόσο μπορεί το βίντεο να αποδεσμευτεί από τη θεατρική πράξη και όλο αυτό το υλικό να συμπλεύσει και να συνδιαλλαγεί».

Ο Παντελής Μάκκας εξηγεί: «Πρόκειται πράγματι για μια ρετροσπεκτίβα. Έθεσα στον εαυτό μου το ερώτημα κατά πόσο όλες οι δουλειές που έχω κάνει στο θέατρο μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν, δηλαδή κατά πόσο μπορεί το βίντεο να αποδεσμευτεί από τη θεατρική πράξη και όλο αυτό το υλικό να συμπλεύσει και να συνδιαλλαγεί. Είναι υλικό από δουλειές κλασικού και σύγχρονου θεάτρου από το οποίο δημιούργησα ένα καινούργιο μοντάζ με όλους τους ηθοποιούς που συμμετείχαν και που καταλήγει σε κάτι γιορταστικό. Ο ήχος θα ακούγεται μόνο στο εσωτερικό του σπιτιού, ενώ ό,τι θα εμφανίζεται εξωτερικά θα μπορεί κανείς να το δει και μέσα, σε μια even προβολή από προτζέκτορες.

Επεξεργαζόμουν την ιδέα αρκετά χρόνια. Συζητώντας με διάφορους συντελεστές, κατάλαβα ότι, καθώς σκηνικά και κοστούμια καταστρέφονται, η μοναδική που αφήνει αποτύπωμα στις παραστάσεις μετά την ολοκλήρωσή τους είναι η δική μου δουλειά. Το βίντεο είναι το μοναδικό που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καμία άλλη παραγωγή, ειδικά όταν έχεις live κάμερα. Σκεφτόμουν κατά πόσο αυτό το αποτύπωμα μπορώ να το δω και να το συγκρίνω κι εκεί κατάλαβα ότι έχω μια κοινή γλώσσα, είτε κάνω Ευριπίδη και Μολιέρο, είτε Σαίξπηρ και Ντάριο Φο. Υπάρχει πάντα για εμένα μία οπτική οδός. Προσπάθησα να εξετάσω, λόγου χάρη, γιατί και σε ποια σημεία κάνω close up. Όλα αυτά άρχισαν να μπαίνουν το ένα δίπλα στο άλλο και άρχισα να καταλαβαίνω πράγματα τα οποία δεν ήξερα και τα οποία χρησιμοποιώ ως εργαλεία».  

Απομονώθηκε για τρεις μήνες και έγινε αυστηρός curator του εαυτού του, καθώς ο στόχος ήταν το συνολικό αποτέλεσμα να έχει εικαστική και όχι θεατρική ματιά. Λέει: «Η εικόνα ήταν που με έβαλε στη δραματουργία, δηλαδή τι να κρατήσω από την Αφροδίτη, τι να πάρω από τον “Βασιλιά Λιρ”, από τον “Δον Κάρλος” και ούτω καθεξής. Το κείμενο ήρθε μέσα από την εικόνα, αν δεν υπήρχε κείμενο η εικόνα έβαινε εκτός, γιατί το κείμενο δεν είναι voice over, υπάρχει ο θεατρικός λόγος και έχω κρατήσει και τρία τραγούδια. Τα περισσότερα έργα μιλάνε για την εξουσία, τη θυσία, την αυτοθυσία, πρόκειται για μια ανοιχτή δραματουργία όπου γεφυρώνω όλες αυτές τις καταστάσεις. Από τη Σελιμέν του “Μισάνθρωπου” στην Αφροδίτη του “Ιππόλυτου” και στην κόρη του βασιλιά Λιρ,  δημιουργείται μια σειρά από περίεργες και ανοιχτές συνδέσεις, πάντα εικαστικά, και όχι δραματουργικά και θεατρικά».

Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση Facebook Twitter
«Τα περισσότερα έργα μιλάνε για την εξουσία, τη θυσία, την αυτοθυσία, πρόκειται για μια ανοιχτή δραματουργία όπου γεφυρώνω όλες αυτές τις καταστάσεις».

Αλλά ποιος είναι ο «Ένοικος»; Ο Π. Μάκκας απαντάει: «Στην αρχή νόμιζα ότι ήμουν εγώ επειδή, καθώς προέρχομαι από τον εικαστικό χώρο, θεωρώ ότι είμαι δανεικός στον χώρο του θεάτρου. Μετά κατάλαβα ότι στο θέατρο όλοι είμαστε ένοικοι ή νοικιάζουμε μιάμιση ώρα από αυτό που γίνεται, το ζούμε, γίνεται δικό μας και όταν τελειώνει δεν μας ανήκει τίποτα. Και οι ηθοποιοί είναι ένοικοι, το θέατρο έχει την ιδέα του ενοίκου».  

Η δουλειά του στις περισσότερες μεγάλες παραγωγές είναι με live κάμερα η οποία καταγράφει τα πάντα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο «Ιππόλυτος» όπου η Αφροδίτη, δηλαδή η Έλενα Τοπαλίδου, χειριζόταν την κάμερα και κατέγραφε τα πάντα μέσω recorder, τους θορύβους από την κίνησή της, την ανάσα της. Λέει ο ίδιος: «Ό,τι θα δεις, ο ήχος, ο λόγος, η μουσική, τα πάντα είναι μέσα από την κάμερα, ακόμα και αν είναι ήχος κακός, με τριβές. Χρησιμοποιώ την κάμερα ως καταγραφικό εργαλείο, ο ήχος και η εικόνα έρχονται από εκεί, γι’ αυτό και ο “Ένοικος” είναι σαν να κατοικεί μέσα στην εικόνα πια».

Τα 40 λεπτά του βίντεο αποτελούνται από 40 layers, δηλαδή 40 διαφορετικά γκρουπ εικόνας, ενώ οι εικόνες είναι 400 με 500. Όταν του ζητάω να μου πει ποια είναι η αγαπημένη του παράσταση με κριτήριο το αισθητικό αποτέλεσμα, αναφέρεται σε δύο περιπτώσεις και μου εξηγεί ότι καταρχάς κάθε παράσταση είχε διαφορετική τεχνική. Στον «Ιππόλυτο» για πρώτη φορά εκτέλεσε ένα μονοπλάνο για το οποίο έπρεπε να εκπαιδεύσει ηθοποιό που δεν ήταν επαγγελματίας καμεραμάν, ενώ στον «Βασιλιά Λιρ» η δουλειά που έγινε ήταν κάτι που δεν είχε ξαναγίνει στην Ελλάδα, με 5 live κάμερες επί σκηνής ταυτόχρονα, και με live μοντέρ.

Και καταλήγει: «Ο “Ένοικος” είναι σαν ένας αργαλειός, που δεν έχει να κάνει με το ποια είναι η καλύτερη και ποια η λιγότερο καλή δουλειά από όσες έχω κάνει. Δηλαδή, μπορεί να έχω αγαπήσει έναν ηθοποιό που του έμαθα να χειρίζεται μια κάμερα και να έχω δει εικόνες που με έχουν πάει και εμένα σε άλλο επίπεδο, οπότε δεν είναι ότι επέλεξα τις καλύτερές μου εικόνες, γιατί πολύ απλά δεν μπορούσαν να συνομιλήσουν με τις υπόλοιπες. Ωστόσο, για μένα είναι ένα πολύ γιορταστικό πρότζεκτ».  

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το video art στο ελληνικό θέατρο

Θέατρο / Video art στο ελληνικό θέατρο: Έχει αντικαταστήσει τη σκηνογραφία;

Λειτουργεί το βίντεο ανταγωνιστικά με τη σκηνογραφία και τη σκηνική δράση ή αποτελεί προέκταση του εθισμού μας στην οθόνη των κινητών μας; Οι γιγαντοοθόνες είναι θεμιτές στην Επίδαυρο ή καταργούν τον λόγο και τον ηθοποιό; Πώς φτάσαμε από τη video art στα stage LED screens; Τρεις video artists, τρεις σκηνοθέτες και ένας σκηνογράφος καταθέτουν τις εμπειρίες τους.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Θέατρο / 13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Τέχνη με φαντασία, αστείρευτη δημιουργία, πρωτοποριακές προσεγγίσεις: ένα επετειακό, εορταστικό, πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα για τα 70 χρόνια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μέσα από 83 επιλογές από το θέατρο, τη μουσική και τον χορό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ