Ένα απόγευμα στο στούντιο του Γιάννη Βαρελά

Ένα απόγευμα στο στούντιο του Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
0

Η Κυψέλη είναι παράξενα ήσυχη, όπως ανεβαίνω την ανηφόρα για το στούντιο του Γιάννη Βαρελά. Το στούντιο είναι σε ένα παλιό κατάστημα που έκανε εκτυπώσεις και όλα έχουν μείνει ακίνητα στον χρόνο, η επιγραφή Lamda Digital είναι η υπενθύμιση μιας καινοτομίας του ’80 που εξαφανίστηκε, όπως και άλλα ίχνη της γειτονιάς, που τώρα έχει μια άλλη ζωή και νέους επιβάτες στο όχημα της ιστορίας της, μετανάστες και καλλιτέχνες και Ευρωπαίους που αγάπησαν την Αθήνα και τη φτηνή γη.


Το στούντιο είναι φτιαγμένο όπως τα τυπικά ισόγεια εργαστήρια-καταστήματα των τότε νεόδμητων πολυκατοικιών, ένας ισόγειος χώρος μπροστά, μερικά σκαλιά, ένας δεύτερος και ένα υπόγειο, και κάθε φορά έχω την εντύπωση ότι είναι σαν να χωρίζει και τη δραστηριότητα του Βαρελά. Τα μεγάλα εκτυφλωτικά τελάρα μπροστά, η «κουζίνα» του Βαρελά, χρώματα, σφουγγάρι, πινέλα. Στο πίσω μέρος άλλα υλικά, προπλάσματα, ένα μεγάλο τραπέζι εργασίας με πάγκους και το υπόγειο σαν μυστικό εργαστήριο, φωτογραφικό στούντιο, η καρδιά των περφόρμανς και των κατασκευών που συνοδεύουν και συνομιλούν με τα κρεμασμένα στους τοίχους έργα. Υπάρχει πάντα μια παράξενη τάξη-ακαταστασία, μια λοξή αρμονία που λίγο χάσκει, άλλοτε ήρεμα και άλλοτε ανησυχητικά, και παίρνει λίγο από την ατμόσφαιρα των έργων του.

Αν άλλαξε κάτι, αυτό είναι οι χρόνοι, δεν υπήρχε η φρενίτιδα της παραγωγής, υπήρχε ησυχία, εξού και τα έργα έχουν τη διάθεση του αναπτύγματος. Εμένα μου αρέσει να δουλεύω με σημειώσεις και, αφού δεν υπήρχε de facto χρόνος παράδοσης, μπόρεσα να ασχοληθώ με μια άλλη προοπτική, να κάνω πράγματα που ζυμώνονται και με τον χρόνο.


Αυτήν τη φορά, εκεί, στον δεύτερο χώρο του στούντιο, ο Γιάννης στέκεται μέσα σε έναν πορτοκαλεώνα, σαν να κύλησαν τα πορτοκάλια από τα τελάρα και έχουν βρεθεί μπροστά στα πόδια του – είναι 200 γλυπτά ζουμερά «μήλα των Εσπερίδων», μέρος της εγκατάστασης που θα συνοδεύει τη νέα του έκθεση, που θα δούμε στην γκαλερί The Breeder από τις 18 Μαρτίου. Η νέα δουλειά του Γιάννη Βαρελά, «Double Blind», δανείζεται τον τίτλο από τις διπλές τυφλές κλινικές μελέτες στις οποίες ούτε οι συμμετέχοντες ούτε οι πειραματιστές γνωρίζουν ποιος λαμβάνει μια συγκεκριμένη θεραπεία. Σε τέτοιες μελέτες, οι ερευνητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτό που είναι γνωστό ως εικονικό φάρμακο, συνήθως μια αδρανή ουσία, όπως ένα χάπι ζάχαρης, ένα placebo. Η μέθοδος επιλέγεται ώστε να μην μπορεί εύκολα κανένα από τα μέρη που συμμετέχουν να επηρεάσει το αποτέλεσμα ή να υπάρξει οποιαδήποτε προκατάληψη στην εξέλιξη της έρευνας. 

65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
Η νέα δουλειά του Γιάννη Βαρελά, «Double Blind», δανείζεται τον τίτλο από τις διπλές τυφλές κλινικές μελέτες στις οποίες ούτε οι συμμετέχοντες ούτε οι πειραματιστές γνωρίζουν ποιος λαμβάνει μια συγκεκριμένη θεραπεία. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Γιάννης Βαρελάς Facebook Twitter
«Στη δική μου αποτύπωση αλλάζουν η θέση του παρατηρητή και η διάταξη των πραγμάτων και κάπως έτσι συνεχίζω, ψάχνοντας τι μπορεί αυτή να σημαίνει είτε ως αφήγηση, ως τραύμα, ως εμπειρία καλή και πάει λέγοντας». Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


Ο Βαρελάς είναι συνήθως λιγομίλητος όταν στέκεσαι μπροστά στα έργα του, σε αφήνει στην ησυχία σου, να πλησιάσεις και να απομακρυνθείς, κάποια στιγμή αρχίζει να μιλά χωρίς να περιμένει να ρωτήσεις, απαλλάσσοντάς σε από το άγχος της «σωστής ερώτησης». Για όσους έχουν παρακολουθήσει τη δουλειά ενός καλλιτέχνη που περισσότερο από κάθε άλλον της γενιάς του έχει εκθέσει σε μεγάλα μουσεία, γκαλερί και ιδρύματα και έχει πάρει μέρος σε μεγάλες φουάρ παγκοσμίως, αλλά και για όσους βλέπουν πρώτη φορά τα έργα του, υπάρχει πάντα μια ιστορία, μια αφήγηση που συνδέεται με το παρελθόν, αλλά στέκει αυτόνομα στο παρόν και έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο, τα μύχια και τη διάσταση της φύσης του.


Οι μεγάλες συνθέσεις στους πίνακες μπροστά μου, με εκτυφλωτικά χρώματα, σε προκαλούν να τις διαβάσεις. Όσο ανοιχτός είσαι σε αναγνώσεις, τόσο περισσότερα θα δεις, τόσο αλλιώτικα και παράταιρα θα συνδέσεις, θα κάνεις το δικό σου φανταστικό και φαντασιακό ταξίδι.

Μπορείς να βυθιστείς στο παχύφυλλο φόντο, στις κυρίαρχες ακίνητες φιγούρες που ποζάρουν σε κλασικές πόζες αλλά και στα στοιχεία του συντακτικού του Βαρελά, αυτά που έχουν περάσει από την προηγούμενη δουλειά του –το «Anima I»– και σε αυτήν, άσπρα πλαστικά βάζα με πλαστικά λουλούδια, πορτοκάλια, σπίτια μακρόστενα με μυτερές σκεπές, πολύχρωμες ομπρέλες παραλίας, εύκαμπτες αφηρημένες φόρμες. Υπάρχει κάτι «άβολο» στην ατμόσφαιρα, τη δημιουργούν τα πρόσωπα που «ρέουν», χωρίς να μπορείς να καταλάβεις αν αγωνιούν ή αδιαφορούν, αν ανησυχούν ή είναι ενοχλημένα, στερεωμένα σχεδόν σε σώματα απαθή και μη πάσχοντα, ενώ περιβάλλονται από σημάδια που ορίζουν άλλοτε αξεπέραστα, πότε-πότε πεπερασμένα, τα σύνορα μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίωσης σε εικόνες που θυμίζουν την ηρεμία μιας εξωτικής παραλίας ένα δευτερόλεπτο πριν ξεσπάσει ένα φονικό τσουνάμι.


«Οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται μέσα στη φαντασίωσή τους», λέει ο καλλιτέχνης, «με μια διάθεση εξωτική και λίγο αναχωρητική. Αυτό που τους καταπιέζει και δεν μπορούν να λειτουργήσουν μέσα σε αυτήν είναι η ίδια η “κανονική” τους κατάσταση, η αδυναμία να αποδράσουν από την πραγματικότητα του εγώ που τους καταπιέζει και τους καταπίνει. Οι ίδιοι αυτοί είναι οι δημιουργοί της δυστοπίας και του εγκλωβισμού τους. Και είναι η ίδια η φαντασίωση που τους συμπεριφέρεται έτσι, τους ζορίζει και τους περιβάλλει με τρόπο περίεργο, αφού, ενώ θέλησαν τόσο πολύ να μπουν σε αυτήν, δεν μπορούν να ξεπεράσουν τον αληθινό τους εαυτό. Έτσι, ενώ εκ πρώτης η φαντασίωση φαίνεται ειδυλλιακή, αυτοί μεταφέρουν την εμπειρία του εαυτού που, ενώ φαντάζονται ότι είναι κάτι άλλο, δεν μπορούν να ξεπεράσουν τη συνθήκη που έχουν οι ίδιοι δημιουργήσει. Και ενώ μας κοιτάζουν από αυτό το περιβάλλον, γίνεται ένα double blind παιχνίδι, όπου θεατής, φιγούρες και φόντο βρίσκονται σε μια διαδικασία διαρκούς μετατόπισης σε ένα νοητικό και φαντασιακό αφήγημα». 

65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


Ο Βαρελάς έφτασε στην Αθήνα από το Λος Άντζελες τον περασμένο Μάρτιο, για να μετακομίσει σε νέο σπίτι και να επιστρέψει. Τα σύνορα έκλεισαν και από τότε είναι εδώ, στο στούντιό του, σε μια ζόρικη, όπως λέει, συνθήκη, μια κατάσταση πρωτόγνωρη και περίεργη, που, παρά την έντασή της, δεν επηρέασε τον τρόπο της δουλειάς του, παρά μόνο ως προς τους χρόνους.

cover 676
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

«Όπου κι αν βρίσκομαι, έχω ένα πρότζεκτ και το υλοποιώ» λέει. «Αν άλλαξε κάτι, αυτό είναι οι χρόνοι, δεν υπήρχε η φρενίτιδα της παραγωγής, υπήρχε ησυχία, εξού και τα έργα έχουν τη διάθεση του αναπτύγματος. Εμένα μου αρέσει να δουλεύω με σημειώσεις και, αφού δεν υπήρχε de facto χρόνος παράδοσης, μπόρεσα να ασχοληθώ με μια άλλη προοπτική, να κάνω πράγματα που ζυμώνονται και με τον χρόνο». 


Πριν από ενάμιση χρόνο ο Γιάννης Βαρελάς με την έκθεση «Anima I» δημιούργησε ένα πεδίο χαρτογραφημένο με στοιχεία που υποδείκνυαν μια πληροφορία για το θέμα του έργου, για μια κεντρική φιγούρα. Μιλούσε για την ταυτότητα, σήμερα στο «Double Blind» μιλά για το φαντασιακό πεδίο των ανθρώπων, το πού βρίσκονται ή πού θέλουν να βρίσκονται, οπότε οι εικόνες του λειτουργούν ως σύνολο αποτύπωσης μιας συγκεκριμένης συνθήκης που εμπεριέχει και όλη τη λογική του τοπίου, με εικόνες πιο «κλασικές» και πιο ολοκληρωμένες. 


«Ένας γενικός κανόνας στη δική μου παρατήρηση είναι οι αποτυπώσεις, αυτό που αποτυπώνει ο άνθρωπος γενικότερα, σε επίπεδο υπαρξιακό, πώς ζει στη ζωή του. Οπότε και η παιδική ζωγραφική και η έννοια της ταυτότητας και η τωρινή μου δουλειά έχει σχέση με τις αποτυπώσεις που προέρχονται είτε από προσωπικές εμπειρίες είτε παράγονται από ένα ον που προσπαθεί να εκφραστεί» λέει ο Βαρελάς. «Στη δική μου αποτύπωση αλλάζουν η θέση του παρατηρητή και η διάταξη των πραγμάτων και κάπως έτσι συνεχίζω, ψάχνοντας τι μπορεί αυτή να σημαίνει είτε ως αφήγηση, ως τραύμα, ως εμπειρία καλή και πάει λέγοντας».

65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
Στο έργο του Βαρελά, η παραμορφωτική διάθεση, που δίνει και μια γλυπτική διάσταση στα έργα, συνυπάρχει με ευχάριστα φωτεινά χρώματα, άκακα λιοντάρια, ηλιόλουστα περιβάλλοντα, με στοιχεία ρεαλιστικά, αντικείμενα που για καθέναν έχουν άλλη σημασία και συγκροτούν έναν κόσμο ευχάριστο και ανυπόφορο την ίδια στιγμή. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


Στο έργο του Βαρελά, η παραμορφωτική διάθεση, που δίνει και μια γλυπτική διάσταση στα έργα, συνυπάρχει με ευχάριστα φωτεινά χρώματα, άκακα λιοντάρια, ηλιόλουστα περιβάλλοντα, με στοιχεία ρεαλιστικά, αντικείμενα που για καθέναν έχουν άλλη σημασία και συγκροτούν έναν κόσμο ευχάριστο και ανυπόφορο την ίδια στιγμή. 


«Και στη συγκεκριμένη και στην προηγούμενη δουλειά υπάρχουν αφορμές ρεαλιστικές και η αφήγηση επηρεάστηκε από τις καταστάσεις όπως δημιουργήθηκαν. Σαφώς πρόκειται για επινοημένα περιβάλλοντα, αλλά έχουν ένα έναυσμα ρεαλιστικό. Ακόμα και η δουλειά με την παιδική ζωγραφική είχε ένα κομμάτι ρεαλιστικό, είτε με μιμήσεις είτε με μεταφορές. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, πάντα έχεις μια σχέση με την πραγματικότητα που έχεις βιώσει σαν κανονικό σχήμα στη ζωή σου, δεν θα μπορούσες να μην έχεις.


Αυτό είναι και μια θέση, ο άνθρωπος παρατηρεί. Δεν μπορεί να αγνοήσει αυτό που βλέπει, μπορεί να το επεξεργαστεί ή να το μεταμορφώσει, να το απορρίψει, αλλά πάντα ξεκινά από κει, από το αντικείμενο της επιστασίας του. Μάλιστα, όσο εκπαιδεύεις το μάτι σου να βλέπει πράγματα, αρχίζεις να διαπιστώνεις διαφορετικές λεπτομέρειες, υφές, πάντα είναι κάτι απέναντί σου που το κοιτάς με ενδιαφέρον και πριν απ’ όλα ο άνθρωπος, αυτός είναι πάντα εκεί, αυτό είναι το θέμα μου».

65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

2 αθηναϊκές γκαλερί, 17 έργα τέχνης που φιλοτεχνήθηκαν μέσα στο 2020, 1 συλλεκτικό τεύχος της LiFO

Εικαστικά / 2 αθηναϊκές γκαλερί, 17 έργα τέχνης που φιλοτεχνήθηκαν μέσα στο 2020, 1 συλλεκτικό τεύχος της LiFO

Δείτε τα 17 έργα με τα οποία οι γκαλερί The Breeder και Kalfayan εικονογράφησαν το τελευταίο τεύχος της LiFO. Δημιουργήθηκαν όλα μέσα στο παράξενο 2020, για το οποίο οι υπεύθυνοι των γκαλερί, Νάντια Γεραζούνη και Αρσέν Καλφαγιάν, κάνουν τον δικό τους απολογισμό.
O κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι. Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης»

Εικαστικά / Οι κενές προθήκες του Μουσείου Μπενάκη γέμισαν με έργα σύγχρονης τέχνης

Λόγω της μεταφοράς της μόνιμης συλλογής του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού στο κτίριο της Πειραιώς για την έκθεση «1821. Πριν και Μετά», το κτίριο της Κουμπάρη υποδέχεται την έκθεση «O κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι. Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η λαχτάρα για το ανήκειν στα ζωγραφικά έργα της Νικόλ Οικονομίδου

Εικαστικά / Η λαχτάρα για το ανήκειν στα ζωγραφικά έργα της Νικόλ Οικονομίδου

Ένας κόσμος μνήμης ξεφεύγει από το προσωπικό επίπεδο και αποκτά πανανθρώπινες διαστάσεις στο έργο της τριαντάχρονης εικαστικού, το οποίο είναι εμπνευσμένο από μια μετακόμιση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Silvina Der Meguerditchian και ο κόσμος της ανθεκτικής μνήμης

Εικαστικά / Τα «χαλιά μνήμης» της Silvina Der Meguerditchian στην γκαλερί Kalfayan

«Εστιάζω σε μέρη με ταραχώδη ιστορία. Με τα χρόνια, η δουλειά μου με τη μνήμη με έκανε να δίνω μεγάλη προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες που συχνά η επίσημη ιστορία παραβλέπει»: Στα έργα της νέας της έκθεσης η διεθνούς φήμης καλλιτέχνις ενσωματώνει φωτογραφίες που έχει τραβήξει η ίδια από πόλεις όπως το Χαλέπι και η Βηρυτός.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ονειρεύονται τα ηλεκτρικά πρόβατα;

Εικαστικά / Τα ερωτήματα του Homo sapiens σε μια έκθεση για την τεχνητή νοημοσύνη

Σε τέσσερα ιστορικά αθηναϊκά κτίρια εικαστικοί και ακαδημαϊκοί επιχειρούν να απαντήσουν στα μεγάλα ερωτήματα της ψηφιακής εποχής για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το μέλλον του σύγχρονου ανθρώπου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schütte στην Αθήνα 

Εικαστικά / Τραχύτητα και χιούμορ: Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του Thomas Schütte στην Αθήνα 

Μνημειακού τύπου γλυπτά, επιτοίχια κεραμικά, παραμορφωμένα πρόσωπα, λουλούδια και άγγελοι, μια έκρηξη χρωμάτων: Το μικροσύμπαν του σπουδαίου καλλιτέχνη στην γκαλερί Bernier/ Eliades.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM