Ένα απόγευμα στο στούντιο του Γιάννη Βαρελά

Ένα απόγευμα στο στούντιο του Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
0

Η Κυψέλη είναι παράξενα ήσυχη, όπως ανεβαίνω την ανηφόρα για το στούντιο του Γιάννη Βαρελά. Το στούντιο είναι σε ένα παλιό κατάστημα που έκανε εκτυπώσεις και όλα έχουν μείνει ακίνητα στον χρόνο, η επιγραφή Lamda Digital είναι η υπενθύμιση μιας καινοτομίας του ’80 που εξαφανίστηκε, όπως και άλλα ίχνη της γειτονιάς, που τώρα έχει μια άλλη ζωή και νέους επιβάτες στο όχημα της ιστορίας της, μετανάστες και καλλιτέχνες και Ευρωπαίους που αγάπησαν την Αθήνα και τη φτηνή γη.


Το στούντιο είναι φτιαγμένο όπως τα τυπικά ισόγεια εργαστήρια-καταστήματα των τότε νεόδμητων πολυκατοικιών, ένας ισόγειος χώρος μπροστά, μερικά σκαλιά, ένας δεύτερος και ένα υπόγειο, και κάθε φορά έχω την εντύπωση ότι είναι σαν να χωρίζει και τη δραστηριότητα του Βαρελά. Τα μεγάλα εκτυφλωτικά τελάρα μπροστά, η «κουζίνα» του Βαρελά, χρώματα, σφουγγάρι, πινέλα. Στο πίσω μέρος άλλα υλικά, προπλάσματα, ένα μεγάλο τραπέζι εργασίας με πάγκους και το υπόγειο σαν μυστικό εργαστήριο, φωτογραφικό στούντιο, η καρδιά των περφόρμανς και των κατασκευών που συνοδεύουν και συνομιλούν με τα κρεμασμένα στους τοίχους έργα. Υπάρχει πάντα μια παράξενη τάξη-ακαταστασία, μια λοξή αρμονία που λίγο χάσκει, άλλοτε ήρεμα και άλλοτε ανησυχητικά, και παίρνει λίγο από την ατμόσφαιρα των έργων του.

Αν άλλαξε κάτι, αυτό είναι οι χρόνοι, δεν υπήρχε η φρενίτιδα της παραγωγής, υπήρχε ησυχία, εξού και τα έργα έχουν τη διάθεση του αναπτύγματος. Εμένα μου αρέσει να δουλεύω με σημειώσεις και, αφού δεν υπήρχε de facto χρόνος παράδοσης, μπόρεσα να ασχοληθώ με μια άλλη προοπτική, να κάνω πράγματα που ζυμώνονται και με τον χρόνο.


Αυτήν τη φορά, εκεί, στον δεύτερο χώρο του στούντιο, ο Γιάννης στέκεται μέσα σε έναν πορτοκαλεώνα, σαν να κύλησαν τα πορτοκάλια από τα τελάρα και έχουν βρεθεί μπροστά στα πόδια του – είναι 200 γλυπτά ζουμερά «μήλα των Εσπερίδων», μέρος της εγκατάστασης που θα συνοδεύει τη νέα του έκθεση, που θα δούμε στην γκαλερί The Breeder από τις 18 Μαρτίου. Η νέα δουλειά του Γιάννη Βαρελά, «Double Blind», δανείζεται τον τίτλο από τις διπλές τυφλές κλινικές μελέτες στις οποίες ούτε οι συμμετέχοντες ούτε οι πειραματιστές γνωρίζουν ποιος λαμβάνει μια συγκεκριμένη θεραπεία. Σε τέτοιες μελέτες, οι ερευνητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτό που είναι γνωστό ως εικονικό φάρμακο, συνήθως μια αδρανή ουσία, όπως ένα χάπι ζάχαρης, ένα placebo. Η μέθοδος επιλέγεται ώστε να μην μπορεί εύκολα κανένα από τα μέρη που συμμετέχουν να επηρεάσει το αποτέλεσμα ή να υπάρξει οποιαδήποτε προκατάληψη στην εξέλιξη της έρευνας. 

65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
Η νέα δουλειά του Γιάννη Βαρελά, «Double Blind», δανείζεται τον τίτλο από τις διπλές τυφλές κλινικές μελέτες στις οποίες ούτε οι συμμετέχοντες ούτε οι πειραματιστές γνωρίζουν ποιος λαμβάνει μια συγκεκριμένη θεραπεία. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Γιάννης Βαρελάς Facebook Twitter
«Στη δική μου αποτύπωση αλλάζουν η θέση του παρατηρητή και η διάταξη των πραγμάτων και κάπως έτσι συνεχίζω, ψάχνοντας τι μπορεί αυτή να σημαίνει είτε ως αφήγηση, ως τραύμα, ως εμπειρία καλή και πάει λέγοντας». Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


Ο Βαρελάς είναι συνήθως λιγομίλητος όταν στέκεσαι μπροστά στα έργα του, σε αφήνει στην ησυχία σου, να πλησιάσεις και να απομακρυνθείς, κάποια στιγμή αρχίζει να μιλά χωρίς να περιμένει να ρωτήσεις, απαλλάσσοντάς σε από το άγχος της «σωστής ερώτησης». Για όσους έχουν παρακολουθήσει τη δουλειά ενός καλλιτέχνη που περισσότερο από κάθε άλλον της γενιάς του έχει εκθέσει σε μεγάλα μουσεία, γκαλερί και ιδρύματα και έχει πάρει μέρος σε μεγάλες φουάρ παγκοσμίως, αλλά και για όσους βλέπουν πρώτη φορά τα έργα του, υπάρχει πάντα μια ιστορία, μια αφήγηση που συνδέεται με το παρελθόν, αλλά στέκει αυτόνομα στο παρόν και έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο, τα μύχια και τη διάσταση της φύσης του.


Οι μεγάλες συνθέσεις στους πίνακες μπροστά μου, με εκτυφλωτικά χρώματα, σε προκαλούν να τις διαβάσεις. Όσο ανοιχτός είσαι σε αναγνώσεις, τόσο περισσότερα θα δεις, τόσο αλλιώτικα και παράταιρα θα συνδέσεις, θα κάνεις το δικό σου φανταστικό και φαντασιακό ταξίδι.

Μπορείς να βυθιστείς στο παχύφυλλο φόντο, στις κυρίαρχες ακίνητες φιγούρες που ποζάρουν σε κλασικές πόζες αλλά και στα στοιχεία του συντακτικού του Βαρελά, αυτά που έχουν περάσει από την προηγούμενη δουλειά του –το «Anima I»– και σε αυτήν, άσπρα πλαστικά βάζα με πλαστικά λουλούδια, πορτοκάλια, σπίτια μακρόστενα με μυτερές σκεπές, πολύχρωμες ομπρέλες παραλίας, εύκαμπτες αφηρημένες φόρμες. Υπάρχει κάτι «άβολο» στην ατμόσφαιρα, τη δημιουργούν τα πρόσωπα που «ρέουν», χωρίς να μπορείς να καταλάβεις αν αγωνιούν ή αδιαφορούν, αν ανησυχούν ή είναι ενοχλημένα, στερεωμένα σχεδόν σε σώματα απαθή και μη πάσχοντα, ενώ περιβάλλονται από σημάδια που ορίζουν άλλοτε αξεπέραστα, πότε-πότε πεπερασμένα, τα σύνορα μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίωσης σε εικόνες που θυμίζουν την ηρεμία μιας εξωτικής παραλίας ένα δευτερόλεπτο πριν ξεσπάσει ένα φονικό τσουνάμι.


«Οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται μέσα στη φαντασίωσή τους», λέει ο καλλιτέχνης, «με μια διάθεση εξωτική και λίγο αναχωρητική. Αυτό που τους καταπιέζει και δεν μπορούν να λειτουργήσουν μέσα σε αυτήν είναι η ίδια η “κανονική” τους κατάσταση, η αδυναμία να αποδράσουν από την πραγματικότητα του εγώ που τους καταπιέζει και τους καταπίνει. Οι ίδιοι αυτοί είναι οι δημιουργοί της δυστοπίας και του εγκλωβισμού τους. Και είναι η ίδια η φαντασίωση που τους συμπεριφέρεται έτσι, τους ζορίζει και τους περιβάλλει με τρόπο περίεργο, αφού, ενώ θέλησαν τόσο πολύ να μπουν σε αυτήν, δεν μπορούν να ξεπεράσουν τον αληθινό τους εαυτό. Έτσι, ενώ εκ πρώτης η φαντασίωση φαίνεται ειδυλλιακή, αυτοί μεταφέρουν την εμπειρία του εαυτού που, ενώ φαντάζονται ότι είναι κάτι άλλο, δεν μπορούν να ξεπεράσουν τη συνθήκη που έχουν οι ίδιοι δημιουργήσει. Και ενώ μας κοιτάζουν από αυτό το περιβάλλον, γίνεται ένα double blind παιχνίδι, όπου θεατής, φιγούρες και φόντο βρίσκονται σε μια διαδικασία διαρκούς μετατόπισης σε ένα νοητικό και φαντασιακό αφήγημα». 

65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


Ο Βαρελάς έφτασε στην Αθήνα από το Λος Άντζελες τον περασμένο Μάρτιο, για να μετακομίσει σε νέο σπίτι και να επιστρέψει. Τα σύνορα έκλεισαν και από τότε είναι εδώ, στο στούντιό του, σε μια ζόρικη, όπως λέει, συνθήκη, μια κατάσταση πρωτόγνωρη και περίεργη, που, παρά την έντασή της, δεν επηρέασε τον τρόπο της δουλειάς του, παρά μόνο ως προς τους χρόνους.

cover 676
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

«Όπου κι αν βρίσκομαι, έχω ένα πρότζεκτ και το υλοποιώ» λέει. «Αν άλλαξε κάτι, αυτό είναι οι χρόνοι, δεν υπήρχε η φρενίτιδα της παραγωγής, υπήρχε ησυχία, εξού και τα έργα έχουν τη διάθεση του αναπτύγματος. Εμένα μου αρέσει να δουλεύω με σημειώσεις και, αφού δεν υπήρχε de facto χρόνος παράδοσης, μπόρεσα να ασχοληθώ με μια άλλη προοπτική, να κάνω πράγματα που ζυμώνονται και με τον χρόνο». 


Πριν από ενάμιση χρόνο ο Γιάννης Βαρελάς με την έκθεση «Anima I» δημιούργησε ένα πεδίο χαρτογραφημένο με στοιχεία που υποδείκνυαν μια πληροφορία για το θέμα του έργου, για μια κεντρική φιγούρα. Μιλούσε για την ταυτότητα, σήμερα στο «Double Blind» μιλά για το φαντασιακό πεδίο των ανθρώπων, το πού βρίσκονται ή πού θέλουν να βρίσκονται, οπότε οι εικόνες του λειτουργούν ως σύνολο αποτύπωσης μιας συγκεκριμένης συνθήκης που εμπεριέχει και όλη τη λογική του τοπίου, με εικόνες πιο «κλασικές» και πιο ολοκληρωμένες. 


«Ένας γενικός κανόνας στη δική μου παρατήρηση είναι οι αποτυπώσεις, αυτό που αποτυπώνει ο άνθρωπος γενικότερα, σε επίπεδο υπαρξιακό, πώς ζει στη ζωή του. Οπότε και η παιδική ζωγραφική και η έννοια της ταυτότητας και η τωρινή μου δουλειά έχει σχέση με τις αποτυπώσεις που προέρχονται είτε από προσωπικές εμπειρίες είτε παράγονται από ένα ον που προσπαθεί να εκφραστεί» λέει ο Βαρελάς. «Στη δική μου αποτύπωση αλλάζουν η θέση του παρατηρητή και η διάταξη των πραγμάτων και κάπως έτσι συνεχίζω, ψάχνοντας τι μπορεί αυτή να σημαίνει είτε ως αφήγηση, ως τραύμα, ως εμπειρία καλή και πάει λέγοντας».

65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter
Στο έργο του Βαρελά, η παραμορφωτική διάθεση, που δίνει και μια γλυπτική διάσταση στα έργα, συνυπάρχει με ευχάριστα φωτεινά χρώματα, άκακα λιοντάρια, ηλιόλουστα περιβάλλοντα, με στοιχεία ρεαλιστικά, αντικείμενα που για καθέναν έχουν άλλη σημασία και συγκροτούν έναν κόσμο ευχάριστο και ανυπόφορο την ίδια στιγμή. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO


Στο έργο του Βαρελά, η παραμορφωτική διάθεση, που δίνει και μια γλυπτική διάσταση στα έργα, συνυπάρχει με ευχάριστα φωτεινά χρώματα, άκακα λιοντάρια, ηλιόλουστα περιβάλλοντα, με στοιχεία ρεαλιστικά, αντικείμενα που για καθέναν έχουν άλλη σημασία και συγκροτούν έναν κόσμο ευχάριστο και ανυπόφορο την ίδια στιγμή. 


«Και στη συγκεκριμένη και στην προηγούμενη δουλειά υπάρχουν αφορμές ρεαλιστικές και η αφήγηση επηρεάστηκε από τις καταστάσεις όπως δημιουργήθηκαν. Σαφώς πρόκειται για επινοημένα περιβάλλοντα, αλλά έχουν ένα έναυσμα ρεαλιστικό. Ακόμα και η δουλειά με την παιδική ζωγραφική είχε ένα κομμάτι ρεαλιστικό, είτε με μιμήσεις είτε με μεταφορές. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, πάντα έχεις μια σχέση με την πραγματικότητα που έχεις βιώσει σαν κανονικό σχήμα στη ζωή σου, δεν θα μπορούσες να μην έχεις.


Αυτό είναι και μια θέση, ο άνθρωπος παρατηρεί. Δεν μπορεί να αγνοήσει αυτό που βλέπει, μπορεί να το επεξεργαστεί ή να το μεταμορφώσει, να το απορρίψει, αλλά πάντα ξεκινά από κει, από το αντικείμενο της επιστασίας του. Μάλιστα, όσο εκπαιδεύεις το μάτι σου να βλέπει πράγματα, αρχίζεις να διαπιστώνεις διαφορετικές λεπτομέρειες, υφές, πάντα είναι κάτι απέναντί σου που το κοιτάς με ενδιαφέρον και πριν απ’ όλα ο άνθρωπος, αυτός είναι πάντα εκεί, αυτό είναι το θέμα μου».

65' με τον Γιάννη Βαρελά Facebook Twitter

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

2 αθηναϊκές γκαλερί, 17 έργα τέχνης που φιλοτεχνήθηκαν μέσα στο 2020, 1 συλλεκτικό τεύχος της LiFO

Εικαστικά / 2 αθηναϊκές γκαλερί, 17 έργα τέχνης που φιλοτεχνήθηκαν μέσα στο 2020, 1 συλλεκτικό τεύχος της LiFO

Δείτε τα 17 έργα με τα οποία οι γκαλερί The Breeder και Kalfayan εικονογράφησαν το τελευταίο τεύχος της LiFO. Δημιουργήθηκαν όλα μέσα στο παράξενο 2020, για το οποίο οι υπεύθυνοι των γκαλερί, Νάντια Γεραζούνη και Αρσέν Καλφαγιάν, κάνουν τον δικό τους απολογισμό.
O κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι. Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης»

Εικαστικά / Οι κενές προθήκες του Μουσείου Μπενάκη γέμισαν με έργα σύγχρονης τέχνης

Λόγω της μεταφοράς της μόνιμης συλλογής του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού στο κτίριο της Πειραιώς για την έκθεση «1821. Πριν και Μετά», το κτίριο της Κουμπάρη υποδέχεται την έκθεση «O κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι. Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ