Είναι ο συγγραφέας στον οποίο οφείλουμε όχι μόνο την απόλυτη ποιητική του χρόνου, ως γιατρού, ως εκδικητή, ως τυμβωρύχου, ως συντηρητή, ως δασκάλου, αλλά και τις πιο μεστές διατυπώσεις για τον έρωτα, τον θάνατο, τη συντριβή που προκαλεί η φθορά – και πάλι – του χρόνου.

 

Ο Μαρσέλ Προυστ, γεννιέται σαν σήμερα, στις 10 Ιουλίου του 1871, για να καταταγεί σ’ εκείνη την παράξενη σειρά στρατιωτών της λογοτεχνίας που πρέπει πρώτα να απορριφθούν πολλές φορές για να γίνουν σημαία και ορόσημο καιρό μετά, κυρίως από προσωπικό πείσμα και πίστη στον εαυτό και τη λογοτεχνική εμμονή τους.

 

Όλοι σήμερα, ακόμη και όσοι αγνοούν το σύνολο του συγγραφικού του έργου, υποκλίνονται στη θεμελιώδη για όλα τα ανθρώπινα δύναμη των αναμνήσεων, έτσι όπως καταγράφεται στο ογκώδες «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο». Λίγοι αντιθέτως θυμούνται το ότι ο Προυστ απορρίφθηκε από τον Αντρέ Ζιντ, τον «στρατηγό» των επιμελητών του γαλλικού εκδοτικού κολοσσού “Nouvelle Revue Française”, για να ζητήσει συγνώμη έναν χρόνο αργότερα.

 

Και πώς να γινόταν αλλιώς, αφού ο Προυστ ειδικά σ’ αυτό το έργο του έκλεισε όλη τη μαγεία της περιγραφής και της παρατήρησης, όλη την αγωνία να περιγραφεί σε όλο του το μεγαλείο, αυτό που ως ανάμνηση αύριο μπορεί να φαίνεται μικρό…

 

Πέραν αυτού, η ιδιαίτερη προσωπικότητα του Προυστ – κλειστή, μοναχική, ευαίσθητη – αφήνει μέσα από το συνολικό του έργο μερικές από τις πιο σοβαρές διατυπώσεις για τον έρωτα – άλλες τρυφερές, άλλες κυνικές, όλες ειλικρινείς – που μπορούν να λειτουργήσουν και σαν χάρτης για το πιο σημαντικό, αλλά στο σήμερα και πιο δύσκολο κομμάτι της ανθρώπινης ζωής.

 

1.

"Ο έρωτας είναι ένα χτυπητό παράδειγμα για το πόσο μικρή σημασία έχει για μας η πραγματικότητα".

 

2.

"Σε ένα χωρισμό, αυτός που δεν είναι πραγματικά ερωτευμένος είναι αυτός που θα πει και τα πιο τρυφερά λόγια".

 

3.

"Ας αφήσουμε τις όμορφες γυναίκες στους άντρες εκείνους που δεν έχουν φαντασία".

 

4.

"Οι αληθινοί παράδεισοι είναι οι παράδεισοι που έχουν χαθεί".

 

5. 

"Η επιθυμία για κάτι τα κάνει όλα να ανθίζουν. Η απόκτηση αυτού του κάτι τα κάνει όλα να μαραίνονται και να ξεθωριάζουν".

 

6.

"Έρχεται τόσο γρήγορα η στιγμή που δεν υπάρχει πια τίποτα για να περιμένουμε".

 

Χειρόγραφο από το σημειωματάριο του Προυστ για το "Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο", credit: Gallica- Bibliothèque Νationale de France
Χειρόγραφο από το σημειωματάριο του Προυστ για το "Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο", credit: Gallica- Bibliothèque Νationale de France

 

7.

"Τα ψέματα είναι απαραίτητα στον άνθρωπο. Είναι -ίσως- εξίσου σημαντικά με την αναζήτηση της ηδονής και, επιπλέον, υπαγορεύονται από αυτήν την αναζήτηση".

 

8.

"Οι άνθρωποι μπορεί να έχουν πολλά διαφορετικά πάθη. Το αληθινό είναι αυτό, για χάρη του οποίου είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν τους άλλους".

 

9.

"Αφήστε μας να είμαστε ευγνώμονες στους ανθρώπους που μας έκαναν ευτυχισμένους. Είναι οι γοητευτικοί κηπουροί που κάνουν τις ψυχές μας να ανθίζουν".

 

10.

Ο χρόνος, αυτός που αλλάζει τους ανθρώπους, δεν αλλοιώνει την εικόνα που έχουμε γι’ αυτούς

 

11.

Οι άνθρωποι που δεν είναι ερωτευμένοι, δεν καταλαβαίνουν πως έναν έξυπνος άντρας μπορεί να υποφέρει πραγματικά από μία συνηθισμένη γυναίκα. Είναι σα να εκπλήσσεσαι που η χολέρα μπορεί να προσβάλλει τους πάντες. Αυτός ο ασήμαντος βάκιλος…».