Με τις εκλογές στη Νέα Υόρκη να πλησιάζουν, αφού θα πραγματοποιηθούν στις 4 Νοεμβρίου 2025, ο υποψήφιος των Δημοκρατικών Ζοχράν Μαμντάνι είναι το απόλυτο φαβορί μετά και το πρώτο debate για τη δημαρχία της πόλης.
Ο Μαμντάνι είναι το φαβορί των δημοσκοπήσεων και πιθανός πρώτος μουσουλμάνος δήμαρχος της Νέας Υόρκης και, εξαιτίας των ιδεών του, που βρίσκονται στο πολιτικό φάσμα του σοσιαλισμού και του ενισχυμένου κοινωνικού κράτους, έχει δεχθεί «πυρά» από τους συνυποψήφιους του καθώς χαρακτηρίζονται ως «ουτοπικές» για το «Μεγάλο Μήλο».
Ωστόσο, το Politico ανέδειξε την περίπτωση μίας πόλης, όπου δοκιμάστηκαν οι ιδέες του Μαμντάνι, και όντως είχαν επιτυχία: πρόκειται για το παράδειγμα της Κωνσταντινούπολης.
Μαμντάνι: Πώς εφαρμόστηκαν οι ιδέες του στην Κωνσταντινούπολη
Πριν από μερικά χρόνια, μπήκα σε ένα παντοπωλείο στην πόλη μου. Ήταν άνοιξη του 2014 και ήμουν δημοσιογράφος που κάλυπτε την προεκλογική περίοδο των δημοτικών εκλογών στην Κωνσταντινούπολη, μια πόλη 16 εκατομμυρίων κατοίκων. Αυτό που είδα με σόκαρε, γράφει αρχικά η δημοσιογράφος του Politico.
Ήταν μια αγορά σε μια από τις περιοχές χαμηλού εισοδήματος της πόλης, όπου απ' έξω δεν είχε πολλά για να δεις. Αλλά μέσα υπήρχαν ράφια γεμάτα με ψωμί, φακές, τυρί, λάδι, ακόμη και βασικές οικιακές συσκευές.
Τα περισσότερα από τα είδη ήταν φθηνότερες μάρκες που προέρχονταν από μικρούς κατασκευαστές για τους οποίους δεν είχα ακούσει ποτέ, εταιρείες που ήταν πρόθυμες να δωρίσουν αγαθά στα καταστήματα της πόλης επειδή μπορούσαν να τα διαγράψουν από τους φόρους τους, συνεχίζει η δημοσιογράφος του Politico.
Τα μη κερδοσκοπικά καταστήματα που λειτουργούσαν από τον δήμο ήταν διαθέσιμα μόνο σε νοικοκυριά των οποίων το καθεστώς χαμηλού εισοδήματος είχε επαληθευτεί από την πόλη. Οι τιμές ήταν χαμηλές και οι οικογένειες λάμβαναν προφορτωμένες μηνιαίες κάρτες «επιβράβευσης», που λειτουργούσαν αποκλειστικά σε αυτές τις δημοτικές αγορές. Το υπόλοιπο δεν συνδεόταν με μισθούς ή τραπεζικό λογαριασμό, ήταν άμεση δημόσια υποστήριξη και ήταν πολύ δημοφιλές στους κατοίκους της γειτονιάς, αναδεικνύει η δημοσιογράφος του Politico.
Η δημοτική αγορά, που διοικείται από την πόλη, ήταν μέρος μιας φόρμουλας η οποία τροφοδότησε την άνοδο του συντηρητικού λαϊκισμού στην Τουρκία από τότε που ο Ταγίπ Ερντογάν -ο νυν πρόεδρος της χώρας- ανέλαβε για πρώτη φορά την εξουσία ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης το 1994. Δημιούργησε ένα τεράστιο, και σε μεγάλο βαθμό υποεκτιμημένο, σύστημα αστικών επιδοτήσεων και επισιτιστικής βοήθειας που μετατράπηκε οργανικά σε προσέγγιση βάσης.
Είναι το ίδιο είδος οικοσυστήματος αστικών επιδοτήσεων που έχει προτείνει ο υποψήφιος δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Ζόχραν Μαμντάνι, στο πλαίσιο της προσπάθειάς του να κάνει την πόλη πιο προσιτή: παντοπωλεία, δωρεάν λεωφορεία, έλεγχος των αυξήσεων ενοικίων και επέκταση των δημόσιων υπηρεσιών.
Οι επικριτές από όλο το πολιτικό φάσμα έχουν χλευάσει. Αν υπάρχει ένα πράγμα στο οποίο φαίνεται να συμφωνούν μέλη του Ρεπουμπλικανικού και του Δημοκρατικού κατεστημένου, είναι ότι όταν πρόκειται για πράγματα όπως τα παντοπωλεία που διοικούνται από τον Δήμο, ο Μαμντάνι ζει σε έναν φανταστικό κόσμο. Όλοι φαίνεται να συμφωνούν ότι τα δωρεάν λεωφορεία, τα επιδοτούμενα είδη παντοπωλείου και οι φθηνότερες κατοικίες δεν συμβαδίζουν με την βαθιά ριζωμένη πίστη της Αμερικής στην αγορά.
Γιατί δεν είναι εξωφρενικές οι ιδέες του Μαμντάνι
Αλλά οι ιδέες του Μαμντάνι δεν είναι τόσο εξωφρενικές όσο μπορεί να ακούγονται στις αίθουσες εξουσίας της Νέας Υόρκης ή της Ουάσινγκτον. Στην πραγματικότητα, έχουν δοκιμαστεί και αλλού στον κόσμο, από πολιτικούς τόσο από την αριστερά όσο και από τη δεξιά, και σε πολλές περιπτώσεις, αποδείχθηκαν τόσο δημοφιλείς όσο και πολιτικά αποτελεσματικές.
Στην περίπτωση του Ερντογάν, οι αγορές δημιούργησαν τόσο ένα δίχτυ ασφαλείας για τους φτωχούς όσο και ένα κανάλι διανομής για μικρούς παραγωγούς που σπάνια έφταναν σε πολυτελή σούπερ μάρκετ σε πλουσιότερες γειτονιές. Προσέφεραν επίσης τεράστια πολιτικά οφέλη. Ο Ερντογάν και οι συντηρητικοί σύμμαχοί του χρησιμοποίησαν επιδοτήσεις και δημόσιες υπηρεσίες χαμηλού κόστους, για να χτίσουν τη βάση τους μεταξύ των ψηφοφόρων της εργατικής τάξης και των χαμηλού εισοδήματος, αξιοποιώντας την τελικά για να αποκτήσουν εξουσία σε εθνικό επίπεδο.
Η δημοτική αρχή της Κωνσταντινούπολης άλλαξε χέρια μόνο όταν οι κοσμικοί, κεντροαριστεροί αντίπαλοι του Ερντογάν υιοθέτησαν ένα παρόμοιο εγχειρίδιο. Ο Εκρέμ Ιμάμογλου, ένας νεαρός σοσιαλδημοκράτης με λαϊκιστική πινελιά, εξελέγη δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης το 2019 μετά από 25 χρόνια συντηρητικής διακυβέρνησης.
Έθεσε υποψηφιότητα για τη δημοκρατία και τις ελευθερίες, αλλά επέκτεινε επίσης τα κοινωνικά προγράμματα της πόλης ανοίγοντας οικονομικά προσιτές εστίες, εισάγοντας επιδοτούμενες μεταφορές για μαθητές και δημιουργώντας δωρεάν δημόσια νηπιαγωγεία. Αυτές οι πολιτικές ήταν τόσο δημοφιλείς που ο Ιμάμογλου κέρδισε ξανά το 2024.
Μαμντάνι: Το παράδειγμα της Ευρώπης
Η Τουρκία δεν αποτελεί εξαίρεση. Σε όλη την Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και την Ασία, οι τοπικές αυτοδιοικήσεις χρησιμοποιούν εδώ και καιρό στοχευμένες επιδοτήσεις για να μειώσουν το βάρος της ακρίβειας.
Στην Ευρώπη, οι επιδοτούμενες κατοικίες και η δωρεάν υγειονομική περίθαλψη αποτελούν σχεδόν τον κανόνα. Το Βερολίνο, το Λονδίνο και η Βιέννη έχουν αφιερώσει δεκαετίες στην κατασκευή και συντήρηση δημόσιων κατοικιών που διατηρούν τα ενοίκια σε κοντινή απόσταση από τους κατοίκους της εργατικής τάξης και τις νέες οικογένειες.
Στην Πόλη του Μεξικού, προγράμματα όπως το Leche Liconsa παρέχουν επιδοτούμενο γάλα και άλλα βασικά είδη διατροφής σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος. Η Μπογκοτά εφαρμόζει επιδοτήσεις μεταφορών που μειώνουν τα εισιτήρια για τους φτωχούς. Η Σεούλ έχει κατασκευάσει φοιτητικές εστίες νέων για να βοηθήσει τους φοιτητές να αντιμετωπίσουν το υψηλό κόστος στέγασης. Η Βαρκελώνη έχει πειραματιστεί με ανώτατα όρια ενοικίων και δημοτική στήριξη στέγασης.
Η υιοθέτηση των «αριστερών ιδεών» του Μαμντάνι δεν θα έκανε την Αμερική σοσιαλιστική. Θα αναδείκνυε περισσότερο την τοπική αυτοδιοίκηση ως μέσο κάλυψης βασικών αναγκών, στέγαση, μεταφορές, εκπαίδευση, όταν οι αγορές δεν το κάνουν. Πρόκειται για το να κάνουμε τη ζωή λιγότερο επισφαλή και τις τιμές λιγότερο τιμωρητικές.
Με πληροφορίες από Politico
