Οι προκλήσεις για την Ουκρανία αυξάνονται με καταιγιστικό ρυθμό. Με την ελπίδα για κατάπαυση του πυρός να απομακρύνεται, η χώρα προετοιμάζεται για έναν μακρύ, εξαντλητικό πόλεμο. Τα νέα από τα μέτωπα είναι αποθαρρυντικά. Οι ρωσικές δυνάμεις πλησιάζουν την πόλη Σούμι, απειλώντας να τη μετατρέψουν σε «γκρίζα ζώνη», ενώ στο Ντονμπάς συνεχίζεται η αιματοχυσία. Παράλληλα, ιστορικά ρεκόρ ρωσικών drones και πυραύλων πλήττουν τις μεγάλες πόλεις της Ουκρανίας – σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούν τα 500 σε μία μόνο νύχτα.
Στις 30 Ιουνίου προς 1 Ιουλίου, η στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ, που είχε ήδη μειωθεί από την ανάληψη της προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ, σταμάτησε απότομα. Όλες οι αποστολές όπλων ανεστάλησαν, με μερικά αεροπλάνα να επιστρέφουν στον αέρα. Κανείς δεν γνωρίζει αν αυτή η διακοπή είναι προσωρινή, όπως τον Μάρτιο, ή οριστική. Ορισμένες πηγές λένε πως ο Τραμπ δεν γνώριζε καν την αναστολή· άλλες υποστηρίζουν πως πρόκειται για στρατηγική πίεση προς την Ουκρανία να κάνει παραχωρήσεις στη Ρωσία για να επιτευχθεί ειρήνη – ανεξαρτήτως του κόστους.
Όμως, το πολεμικό μέτωπο είναι μόνο η μισή εικόνα. Ίσως εξίσου ανησυχητική είναι η εσωτερική πολιτική αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας: πολιτικές εκκαθαρίσεις, ενδοκυβερνητικές αντιπαραθέσεις και σκάνδαλα διαφθοράς απειλούν να διαλύσουν τη χώρα εκ των έσω – ίσως πιο αποτελεσματικά από κάθε ρωσική επίθεση.
Τρεις εξελίξεις τον Ιούνιο έδειξαν την κατεύθυνση. Στις 23 Ιουνίου, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Ολέξι Τσερνίσοφ – ο οποίος θεωρούταν μελλοντικός πρωθυπουργός – κατηγορήθηκε για διαφθορά, όντας ο ανώτατος Ουκρανός αξιωματούχος που διώκεται ποτέ για τέτοιο αδίκημα. Καθυστέρησε να επιστρέψει από επαγγελματικό ταξίδι στην Ευρώπη, δημιουργώντας την ειρωνική εικόνα ενός υπουργού που επρόκειτο να οργανώσει την επαναπατρισμό των Ουκρανών, αλλά φαινόταν να σχεδιάζει τη δική του εξορία.
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση ενημερώθηκε για επικείμενο ανασχηματισμό, με πιθανή την τοποθέτηση της 39χρονης Γιούλια Σβιριντένκο ως νέα πρωθυπουργού. Εν τω μεταξύ, έγινε και μια αποτυχημένη απόπειρα απομάκρυνσης του ανεξάρτητου επικεφαλής της στρατιωτικής αντικατασκοπείας, Κιρίλο Μπουντάνοφ. Σε όλα αυτά, πολλοί βλέπουν τον ρόλο του Αντρίι Γερμάκ, επικεφαλής του προεδρικού γραφείου και ανεπίσημου «πρωθυπουργού», ο οποίος φέρεται να κινεί τα νήματα πίσω από τις εξελίξεις.
Ο Γερμάκ, πρώην παραγωγός τηλεόρασης, νομικός και επιχειρηματίας, έχει εξελιχθεί σε πανίσχυρη πολιτική φιγούρα. Αν και δέχεται κριτική για τον τρόπο που διαχειρίζεται τη διπλωματία, με Αμερικανούς αξιωματούχους να εκφράζουν δυσαρέσκεια, παραμένει ισχυρός στο εσωτερικό της Ουκρανίας. Οι κινήσεις του τον Ιούνιο δείχνουν ότι ελέγχει σε μεγάλο βαθμό την κρατική μηχανή.
Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Γερμάκ διέταξε την έρευνα κατά του Τσερνίσοφ. Όμως τρεις πηγές αναφέρουν ότι επέτρεψε την πρόοδο της υπόθεσης, μπλοκάροντας άλλες. Ο πραγματικός λόγος της στοχοποίησης φαίνεται να ήταν η πρόθεση του Τσερνίσοφ να αναπτύξει δικές του σχέσεις με τις ΗΠΑ και να αποτελέσει εμπόδιο για την προώθηση της Σβιριντένκο – πολιτικού που συνδέεται στενά με τον Γερμάκ.
Επιπλέον, η σύγκρουση μεταξύ του Γερμάκ και του στρατηγού Μπουντάνοφ έχει μακρά ιστορία. Ο Μπουντάνοφ, ο οποίος χαίρει εκτίμησης ως έντιμος αξιωματικός που λέει την αλήθεια στον πρόεδρο Ζελένσκι, κατηγορείται από την πλευρά του Γερμάκ ως «επικίνδυνος και εκκεντρικός». Πολλοί περίμεναν την αποπομπή του τον Ιούνιο, όμως την απέφυγε για ένατη φορά – εν μέρει λόγω προειδοποιήσεων από τον Λευκό Οίκο.
Η επιβίωση του Μπουντάνοφ δείχνει ότι ο Ζελένσκι εξακολουθεί να διατηρεί τον τελευταίο λόγο. Παρ’ όλα αυτά, εκτιμάται ότι ο Γερμάκ ελέγχει έως και 85% της ροής πληροφοριών προς τον πρόεδρο, δημιουργώντας ατμόσφαιρα καχυποψίας και μονομέρειας. “Έξι χρόνια στο ίδιο δωμάτιο, του τροφοδοτεί τις ίδιες απόψεις,” λέει κυβερνητικός αξιωματούχος. «Είναι σαν να έχει μείνει μόνο ένας άνθρωπος».
Ο συγκεντρωτισμός εξουσίας εν μέσω πολέμου ίσως να ήταν αναμενόμενος. Όμως, καθώς η στρατηγική θέση της Ουκρανίας επιδεινώνεται καθημερινά, η δυσλειτουργία στη διακυβέρνηση καθίσταται επικίνδυνη. Υπάρχουν φόβοι ότι η εκτελεστική εξουσία χρησιμοποιείται καταχρηστικά για την επιβολή πολιτικών κυρώσεων και αποκλεισμών. Το άνοιγμα του πολιτικού συστήματος θα μπορούσε να προσφέρει λύση, αλλά κάτι τέτοιο δεν φαίνεται πιθανό.
«Οι Ρώσοι μας μαγειρεύουν αργά σε χαμηλή φωτιά», λέει ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος. «Κι εμείς δρούμε ανόητα, με πολύ σοβαρές συνέπειες».
Με πληροφορίες από Economist
