Η Linda Yuen Lambrecht δε διδάσκει απλώς, αγωνίζεται εδώ και χρόνια να κρατήσει ζωντανή μια γλώσσα σχεδόν καταδικασμένη σε αργό θάνατο.
«Όχι στην αμερικανική νοηματική (ASL)» διαμηνύει ζωηρά με τα χέρια της η 76χρονη καθώς το ψηφιακό μάθημα ξεκινά. «Αυτή είναι η χαβανέζικη νοηματική (HSL)» υπενθυμίζει με καμάρι.
Από το 2018 διδάσκει τη νοηματική γλώσσα της Χαβάης με περισσότερους από 100 μαθητές να έχουν γίνει μύστες μιας ντόπιας γλώσσας που αργοπεθαίνει. Παρά τις δυσκολίες, την περιορισμένη απήχηση και την παύση των δια ζώσης μαθημάτων λόγω της πανδημίας κορωνοϊού, η Λάμπρεχτ συνεχίζει με τον ίδιο ζήλο πλέον μέσω Zoom.
Παρότι οι ειδικοί εκτιμούν πως ο αριθμός όσων «μιλούν» άπταιστα τη HSL, περιορίζεται σε μονοψήφια νούμερα, η Λάμπρεχτ επιμένει να αγωνίζεται κατά της λήθης, της παγκοσμιοποίησης και των συνεπειών του αδυσώπητου χρόνου σε ένα υπό εξαφάνιση θεμελιώδες γλωσσικό εργαλείο που μεγάλωσε και κοινωνικοποίησε γενιές Χαβανέζων, ακόμη και σε άλλους, δύσκολους καιρούς.
Η Λάμπρεχτ γεννήθηκε κωφή, το 1944, σε μια οικογένεια Κινέζων εργατών στη Χονολουλού. Από τη γέννησή της άρχισε να μαθαίνει τη χαβανέζικη νοηματική από τα μεγαλύτερα, επίσης κωφά, αδέρφια της - που με τη σειρά τους την είχαν μάθει από τους κωφούς συμμαθητές τους.
Την εποχή εκείνη, επρόκειτο για κάτι σπάνιο, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των κωφών παιδιών είχαν γεννηθεί από ακούγοντες γονείς και δεν είχαν πρόσβαση σε καμία γλώσσα, πόσο μάλλον την HSL, μέχρι την έναρξη του σχολείου.
Το σχολείο είχε υιοθετήσει μια εκπαιδευτική μέθοδο αποκαλούμενη «προφορισμό», με στόχο την ενσωμάτωση των ανθρώπων με προβλήματα ακοής στην κοινωνία, συγκρατώντας όμως τη χρήση της νοηματικής και προτάσσοντας την ανάπτυξη της προφορικής επικοινωνίας.
Έτσι, τα παιδιά μπορούσαν να χρησιμοποιούν τη νοηματική μόνο μεταξύ τους και πίσω από την πλάτη των δασκάλων και καθηγητών που επέμεναν στα αγγλικά και το διάβασμα των χειλιών.
«Γονείς και επαγγελματίες χαρακτήριζαν «άσχημη» την νοηματική και επέμεναν πως αν τα παιδιά τη μάθαιναν, δεν θα κατάφερναν ποτέ να μιλήσουν» παραδέχεται η Λάμπρεχτ.
Υπάρχουν στοιχεία πως οι κωφοί Χαβανέζοι επικοινωνούσαν με μια αυτοσχέδια νοηματική γλώσσα εδώ και πολλές γενιές, πριν την άφιξη των ιεραπόστολων, την καλλιέργεια φυτειών ζαχαροκάλαμου και την εκθρόνιση της βασίλισσας.
Ωστόσο, οι γλωσσολόγοι δεν κατάφεραν να καταγράψουν επισήμως τη γλώσσα μέχρι το 2013, όταν ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Χαβάης κατέληξαν στο συμπέρασμμα πως η χαβανέζικη νοηματική είχε γεννηθεί και αναπτυχθεί στο νησιωτικό σύμπλεγμα, χωρίς έξωθεν επιρροές και με πάνω από το 80% του λεξιλογίου της αυτούσια ντόπιο, χωρίς ομοιότητες με την αμερικανική νοηματική.
Σήμερα, καθώς οι γενιές μεγαλώνουν, καθώς η επιρροή των Αμερικανών εντείνεται, η Λαμπρέχτ διηγείται στη νοηματική ιστορίες σε παιδιά, «ιστορίες χαβανέζικες, όχι αμερικανικές» ξεκαθαρίζει - όπως το θρύλο του ημίθεου Μάουι που με το μαγικό αγκίστρι του «ψάρεψε» τη Χαβάη από τον ωκεανό.
Όπως λέει, η Χαβάη σημαίνει τα πάντα για εκείνη καθώς ο πολιτισμός, οι κοινότητες και η πατρογονική γνώση διαμόρφωσαν τον πυρήνα της δικής της ταυτότητας. Και γι'αυτό, μέσω HSL θέλει να κληροδοτήσει στις ερχόμενες γενιές αυτό που τα αδέρφια της άφησαν σπουδαία κληρονομιά σε εκείνη.
Με πληροφορίες από CNN
σχόλια